Vísir - 11.12.1980, Blaðsíða 8

8
F'imm'tUaái'Clí' '11. deséinbet’' W8Ó
Utgefandi: Reykjaprent h.f.
Framkvæmdastjóri: Davið Guðmundsion.
Ritstjórar:
úlafur Ragnarsson og Ellert B. Schram.
Ritstjórnarfulltrúar: Bragi Guðmundsson, Ellas Snsland Jónsson. Fréttast|óri er-
lendra frétta: Guðmundur G. Pétursson. Blaðamenn: Axel Ammendrup, Arni Sig-
fússon, Frlða Astvaldsdóttlr, Gylfl Krlstiánsson, lllugi Jökulsson, Kristln Þor-
steinsdóttlr, Páll AAagnússon, Svelnn Guðiónsson, Sæmundur Guðvinsson, Þórunn
Gestsdóttlr Blaðamaður á Akureyri: Glsll Slgurgelrsson. Iþróttir: Kjartan L.
Pálsson, Sigmundur O. Stelnarsson. Ljósmyndir: Bragl Guðmundsson, Elln Ell-
ertsdóttir, Gunnar V. Andrésson, Kristián Arl Elnarsson. útlitsteiknun: Gunnar
Traustl Guðbiörnsson, AAagnús Olafsson.
Auglysingastjóri: Páll Stefánsson.
Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson.
Ritstjórn: Slðumúli 14, slmi 80611 7 llnur. Auglýsingar og skrifstofur: Slðumula 8,
slmar 8ÓÓ11 og 82260. Afgreiðsla: Stakkholtl 2—4, slmi 8ÓÓ11.
Askriftargjald kr. 7.000 á mánuði innanlands og verð I lausasölu 350 krónur eintak-.
iö. Visir er prentaöur I Blaðaprenti hf.,Siðumúla 14.
Ohæfuverk og endir skeiös
Morðift á tónlistarmanninum góökunna John Lention hefur vakift óhug og vandlætingu
um allan heim. Meö honum er genginn merkur tónlistarmaöur og lokiö áhrifamiklum
kapítula i sögu dægurtónlistar.
„Þetta er mikill harmleikur.
Við verðum að stöðva slíkt of-
beldi á götum landsins, koma í
veg fyrir harmleiki sem þennan"
sagði Ronald Reagan, verðandi
forseti Bandaríkjanna. um morð-
ið á tónlistarmanninum heims-
kunna, John Lennon í New York-
borg í fyrrakvöld.
Hið sama hefur án efa verið
efst í huga milljóna Bandaríkja-
manna eftir þennan hryggilega
atburð, sem hefur vakið óhug og
vandlætingu um allan 'neim. Það
er hart til þess að vita, að geð-
sjúkt fólk skuli hafa undir hönd-
um morðtól eins og það, sem not-
að var til þess að myrða Lennon
utan við heimili hans í New York.
Jafnframt er það kaldhæðni ör-
lagann.a, að jafn mikill friðar-
sinr.i og andstæðingur vopna-
valds skuli falla fyrir byssukúl-
úm á almannafæri.
Við fregnina um skotárásina á
bítilinn góðkunna rifjast ósjálf-
rátt upp í hugum manna hliðstæð
ótíðindi af morðunum á John F.
Kennedy, Robert Kennedy og
Martin Luther King á sínum
tíma, sem voru óskiljanleg öllu
heilbrigðu fólki.
Það gefur auga leið, að meðal
þjóðar, sem er þúsund sinnum
fjölmennari en íslendingar, hlýt-
ur að vera margfalt fleira fólk
bilað á geðsmunum heldur en hér
á landi og þar af leiðandi eru
líkurnar fyrir voðaverkum eins
og því, sem nú hef ur verið fram-
ið, margfalt meiri. Þeim mun
f rekar ætti að vera þörf á að tak-
marka þar skotvopnaeign al-
mennra borgara sem allra mest.
Skotárásir og morð eru því
miður daglegir atburðir í
Bandaríkjunum þótt út hingað
berist yfirleitt ekki fregnir af
slíkum óhæfuverkum, nema þeg-
ar víðkunnir menn falla í valinn.
Eftir morðið á John Lennon hafa
komið fram háværar kröfur um
að stjórnvöld grípi í taumana,
setji strangari reglur um það,
hverjirmegi hafa skotvopnaleyfi
og að skilyrðislausum bönnum
verði beitt i því sambandi. Er
vonandi að orðið verði við þess-
um kröfum.
En John Lennon verður ekki
vakinn til lífsins. Lífshlaupi hans
er lokið og um leið má segja að
Ijúki merku skeiði í sögu dægur-
tónlistar, þeim kapítula, sem
kenndur hefur verið við hljóm-
sveit hans The Beatles, Bitlana.
Hann hafði ásamt félögum sin-
um gífurleg áhrif, ekki aðeins á
mótun dægurtónlistar sjöunda
áratugarins, heldur á allan lífs-
stíl og allt lífsviðhorf ungs fólks
á Vesturlöndum þau ár sem
Bítlarnir voru mest í sviðsljós-
inu.
Sú kynslóð ungs fólks, sem var
að komast til manns á sjöunda
áratugnum, og nú er í hlutverki
foreldra tók þátt í þeirri félags-
legu byltingu, sem fylgdi bítla-
æðinu svonefnda, en fyrirmyndir
þeirra í margvíslegum efnum
voru þeir félagarnir í The
Beatles. Vmsir þeirra, sem
gegndu hlutverkum uppalenda á
dögum bftlaæðisins, voru í vafa
urrvað þá gengi unga kynslóðin til
góðs, en þegar frá leið lærðu
einnig þessir fulltrúar eldri kyn-
slóðarinnar að meta nýjan
hugsunarhátt og tónlist Bítlanna.
Nú er svo komið, að mörg laga
þeirra teljast til sígildra verka í
tónlistarheiminum og eru f lutt af
sinfóníuhljómsveitum.
John Lennon var ótvírætt
meðal merkustu og áhrifamestu
lagasmiða á síðari árum. Lög og
Ijóð hans og félaga hans, piltanna
frá Liverpool, munu lifa um
ókomin ár og aðrir munu halda á
loft merki þeirra og hugsjónum
um frið og kærleika í stríðs-
hrjáðri veröld nútimans.
f
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
i
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
Ómetanleghjálparhella
Texti: Steinar J. Lúövíksson.
Myndaumsjón: Gunnar V.
Andrcsson.
HVAÐ GERÐIST A ÍSLANDI
1979?
Örn og örlygur 1980.
Þettaer stór og nýstárleg bók,
fullar 230 blaðsiður i stóru broti
eins og timarit, leturflötur
geysimikill i tveimur breiðum
spöltum á siðu, og letur þétt og
haganlega sett. Að lesmáli er
hún vafalaust jafnoki tveggja
eða þriggja meðalbóka eins og
þær gerast nú. Þá er i þessari
bók fullt hálft þúsund mynda.
Á kápu bókarinnar stendur,
að þetta sé „samtimasaga inn-
lendra atburða rakm i máli og
myndum” og hér sé um aö ræða
„fyrsta bindi bókaflokks sem
ætlað er það hlutverk aö vera i
raun. Islandssaga samtimans”.
Það er alkunna, að dagblöðin
eru mikil söguheimild, en þau
verða æ stærri og margþættari
að efni og lenda oftast i glatkist-
unni eftir hvern liðinn dag. Hins
vegar sækir það oft á mann að
þurfa og vilja rifja upp liöna
atburöi, og þá ekki sist þá, sem
gerðust á siöasta ári eöa hinum
næstu. En þá verður oft öröugt
um vik, þvi aö heimildirnar eru
ekki tiltækar, og sögunni hefur
ekki verið þjappað saman I að-
gengileg sögurit, þvi aö heita
má að slik úrvinnsla taki ævin-
lega áratug að minnsta kosti og
oftast miklu lengri tima. Það er
til að mynda varla hægt aö
segja, aö samfelld Islendinga-
saga siðustu þrjá eöa fjóra ára-
tugina sé nú tiltæk nema helst 1
öldinni okkar. Þarna verður
tómarúm sem er mjög skaðlegt
og jafnvel hættulegt. Það tor-
veldar fólki að rifja upp og
muna sér til gagns og gamans
það sem kalla mætti samtima-
sögu, sem oft og einatt er hin
lærddmsrikasta leiðbeining i
lifshlaupi hverrar liðandi
stundar og nauðsynleg fylgja i
umræðu dagsins. Einnig gengur
svo mikið á i fjölmiðlum dag
hvern, að það ryður mjög úr
minni þvi sem gerðist i fyrra
eða hittifyrra. Þegar menn hafa
ekki tiltækar skráðar heimildir,
treysta þeir um of á minni
margvislegar skekkjur festa
rætur i riti og frásögn og verða
örðugir draugar sem torvelt
reynist að kveða niður siðar og
læðast jafnvel inn i þann texta
sem gefinn er út sem pottþétt
sagnfræði.
En að öllum þessum rökum
slepptum er upprifjun nýliðinn-
ar atburðasögu hið skemmtileg-
asta lestrarefni, einmitt af þvi
að það er nógu nálægt til þess að
kalla fram samferðaatburöi i
lifi lesandans sjálfs, eða jafnvel
eigin reynslu sem þessu er
tengd. Ef slik bók um árið á
undan kæmi Ut árlega, yrði af
þessu ágætt heimildasafn til-
tækt og trútt þaö sem þaö nær og
mörgum ómetanleg hjálpar-
hella.
Efni bókarinnar er skipaö i
samstæöa kafla, og þeir eru
þessir: Alþingi — stjórnmál —
bókmenntir — listir —■ menn-
ingarmál — dóms- og sakamál
— eldsvoðar — fjölmiðlar —
flugmál — iönaöur — iþróttir —
kjaramál — landbúnaður —
menn og málefni — náttúra
landsins — veðurfar — orkumál
— sjávarútvegur — skák- og
bridge — skólamál — slysfarir
og bjarganir—úrýmsum áttum
— verðbólgan — verðþróun.
Frásagnirnar eru i sam-
þjöppuðu máli, flestar stuttar
en þó mislangar eftir gildi og
lýstar efnislegum fyrirsögnum
innan flokka sinna. Val og
samantekt virðist mér bera
vitni góðri yfirsýn og glögg-
skyggni.
Gerö slikrar bókar er vitan-
lega ekkert áhlaupaverk, en
vinnst vafalaust best með þvi að
taka það til handargagns dag
hvern eða þvi sem næst og rita
megindrætti þótt siðar sé snyrt.
Ég tel vi'st, að þannig hafi verið
að unniö, enda eru það trúverð-
ugust vinnubrögð.
Alþingiskosningar fóru fram á árinu 1979.
Að hverjum meginkafla bók-
arinnar er yfirlitsformáli um
efni hans, og ársuppskeran skil-
greind I stuttu máli, en siðan er
atriðum raðað að mestu i tima-
röð innan kafla. Loks er mjög
ýtarlegt efnisyfirlit, þar sem
fljótlegt er að renna augum yfir
atriðin og finna það, sem leitað
er að. Mér virðist Steinar J.
Lúðviksson hafa gott vald og
mat á frásagnarhætti, sem
þessari framsetningu hæfir.
Það hefur ekki heldur verið
flýtisverk aðsafna saman öllum
þessum myndagrúa. Myndahöf-
undar eru rúmlega tuttugu, og
fylgir skrá um þá, en myndarit-
stjóri hefur notiö sérlegrar
fyrirgreiðslu Visis. Þá eiga
tveir ritstjórar dagblaða þarna
umtalsverðan ráðgjafarhlut að
máli, þeir Jón Sigurösson og
Ólafur Ragnarsson, aö þvi er
segir i formála
Loks er þess að geta, að ytri
gerð bókarinnar,setning og um-.
brot Prentstofu G. Benedikts-
sonar og prentun og
bókband i Englandi, er mjög
vandað verk að sjá, og kápu- ,
hönnum Péturs Halldórssonar
stilhrein og smekkleg. Helst
mætti um það efast, að ysta
borð kápusp jalda og kjalar væri
nógu sterkt tíl þess að þola þann
velking, sem slikri flettibók er
búinn, enda er flatkjölur jafnan
mjög viökvæmur.
En þessi bók er og veröur hið
þarfasta þing og vonandi dugir
samstarf útgáfu og lesenda til
framhalds þvi að með þvi hlýt-
ur notagildið að standa og falla.
Andrés Kristjánsson.
-S
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
E
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
,J