Vísir - 16.12.1980, Blaðsíða 9

9
Þriðjudagur 16. desember 1980
r--------------------------
vism
SKIPULAGSLEYSI A NIARK-
AÐINUM ER VERST FYRIR
SVlNA- 0G ALIFUGLABÆNDUR
Alifugla og svinabændur hafa
nú byrjað mikla sókn gegn
kjarnfóðurskattinum. Þeir
ganga ekki einir til þessa leiks
þvi hið virðulega Verslunarráð
íslands með hagfræðing sinn i
broddi fylkingar hefur fylkt liði
gegn óvættinni. Margt er ein-
kennilegt við allan þann mála-
tilbúnað og farið fremur frjáls-
lega með staðreyndir. Ég mun
þvi hér á eftir rekja helstu atriði
þessa máls.
Skatturinn
Allir framleiðendur búvara fá
kjarnfóður með 33,3% skatti.
Það er aðeins i þeim tilvikum að
farið sé fram úr tilteknu magni
kjarnfóðurs að menn verðá að
greiða 200% skattinn.
Nautgripa- og sauðfjárfram-
leiðendur fengu engan afslátt af
skattinum i júli og ágúst en frá
1. september hafa þeir fengið
kjarnfóður með lægri skattinum
i samræmi við framleiðslukvóta
sinn. Ef þeir nota meira verða
þeir að greiða 200% skattinn.
Hins vegar hafa framleiðend-
ur alifugla- og svinaafurða frá
byrjun fengið allt það fóður sem
þeir þurfa handa bústofni sinum
meðlægri skattinum (nú 33,3%)
ef þeir hafa getað sannað að
þeir eigi þennan bústofn til.
Mjög hæpið er að tala um að
fóðurkostnaður sé 60-70% i þess-
um framleiðslugreinum. Nær
sanni mun að hann sé um og yfir
50% nema þá að um sé að ræða
mjög slæma nýtingu á fóðrinu.
Hvað hækka afurðirn-
ar?
Mikið hefur verið gert úr
áhrifum gjaldsins til hækkunar
á verði alifugla og svinaafurða
en forðast er að nefna nokkrar
tölur i þvi sambandi. Hið rétta
er að áhrif kjarnfóðursskattsins
nemaum 200kr. (11,8%) i verði
hvers kilós af eggjum, 360 kr.
(9,9%) i verði kjúklinganna og
um 300 kr. (11,3%) i verði hvers
kg af svinakjöti. Þetta er vissu-
lega nokkur hækkun en þó er
tæplega hægt að halda þvi fram
að hún skipti sköpum varðandi
framtið þessara framleiðslu-
greina.
Framleiðendur nautgripa- og
sauðfjárafurða verða að taka
skattinn á sig þvi hann hefur
ekki áhrif á söluverð þeirra af-
urðasem verðlagðar eru af sex-
mannanefnd.
Hins vegar hefur skattinum
jafn-harðan verið velt út i verð
svinakjöts, eggja og kjúklinga.
Þvi er það, að ef hægt er að tala
um að skatturinn komi misjafn-
lega niður á búgreinum þá kem-
ur hann mun verr við hinar
hefðbundnu greinar.
Samkeppnisaðstaðan
Ein helsta röksemd alifugla-
og svinabænda gegn kjarn-
fóðurskattinum er sú að hann
raski samkeppnisaðstöðu kjúkl-
inga- og svinakjöts gagnvart
niðurgreiddu dilkakjöti.
Hvað skyldi nú vera til i
þessu?
Ef borið er saman verð á
svinakjöti til framleiðenda og
niðurgreitt verð á dislkakjöti
frá árinu 1975.kemur i ljós að á
þessu hafa verið miklar sveiflur
og þvi er fremur erfitt um
samanburð frá einu verðlags-
timabili til annars. Þessu valda
breytingará niðurgreiðslum. Ef
stiklað er á stóru i þessum verð-
samanburði þá var svinakjötið
88,6% dýrara 1/2 1975, 14,50%
dýrara 1/10 1978, 15/9 1979 var
svinakjötið aftur á móti 7,18%
ódýrara en dilkakjötið og i dag
er það 2,9% dýrara.
Aldrei hagstæðara fyr-
ir kjúklingana
Auðveldara er að bera saman
verð á kjúklingum og dilkakjöti.
Þar er um að ræða heildsölu-
verð i báðum tilvikum.
Eftirfarandi tafla sýnir að
kjúklingarnir hafa aldrei s.l. 10
ár staðið betur gagnvart niður-
greiddu dilkakjöti en nú.
um og ekki náðist það verð sem
auglýst hafði verið. Þess sér nú
stað að þetta hefur farið illa
með fjárhag margra framleið-
enda.
Það er alltaf að koma betur og
Ár. dags. Kjúklingar Heildsöluverð Dilkakjöt 1 fl niðurgr. heildsöluv. Kjúklingar/ 'Djlkakjöt 1 fl Mismunur %
1971 8/8 kr. 180,00 kr. 81,60 120,6
1972 2/2 kr. 220,00 kr. 98,70 122,9
1973 1/8 kr. 280,00 kr. 128,10 118,6
1974 19/1 kr. 313,00 kr. 177,70 76,1
1975 1/3 kr. 520,00 kr. 226,00 130,0
1976 6/1 kr. 610,00 kr. 325,00 87,6
1977 4/5 kr. 803,00 kr. 551,00 45,7
1978 28/1 kr. 1.050,00 kr. 749,00 40,2
1979 19/3 kr. 1.610,00 kr. 784,00 105,3
1980 5/4 kr. 2.580,00 kr. 1.743,00 48,0
1980 5/7 kr/3.608,00 tkr. 1.973,00 82,0
1980 1/9 kr. 3.608,00 kr. 2.172,00 66,1
1980 10/12 kr. 3.608,00 kr. 2.578,00 40,0
Sölutregðan
Rétt mun vera að kjúklingar
seljast nú treglega og nokkrar
birgðir hafa safnast upp. Eins
og sést af töflunni hér að framan
verður samkeppninni við dilka-
kjötið alls ekki kennt um það.
Það er alkunna að verð á
betur i Ijós að skipulagsleysi i
markaðsmálum þessara bú-
greina er þeirra versti óvinur og
fátt brýnna fyrir framtið þeirra
en að samstaða náist um þau
máí.
Kenningin um að áhrif kjarn-
fóðurskattsins séu i andstöðu
við stefnu Stéttarsambandsins
litið fyrir vinnu sina um tima.
Starfslið stórbúsins sættir sig
hins vegar tæplega við lækkuð
laun og bankastjórinn sem lán-
aði milljónirnar til að byggja
búið versnar af magasárinu ef
vixlarnir eru ekki greiddir.
Það er þvi trú min að það sé
bóndakonan sem verðurlanglif i
landinu.
„Aðili úti i bæ.”
Hagfræðingur Verzlunarráðs
hélt þvi fram i sjónvarpsviðtal-
inu hér um daginn að með
bráðabirgðalögunum hafi verið
gerð breyting á framkvæmd
kjarnfóðurskattsins frá þvi sem
lögin frá 1979 ákváðu og fram-
kvæmdin falin aðila úti i gær.
Þetta er algjör misskilningur.
Þarna breyttu bráðabirgða-
lögin engu um. Þessi „aðili úti i
bæ” hefur séð um framkvæmd
Framleiðsluráðslaga I 33 ár
þannig að hann er ekki með öllu
ókunnur þessum málum.
Ýmsir byrjunarörðugleikar
hafa verið á framkvæmd kjarn-
fóðurskattsins sem ekki er
óeðlilegt. Aldrei fyrr hefur verið
ráðist i jafn umangsmikla
stjórnunaraðgerð i neinni fram-
leiðslugrein hér á landi.
Þessir byrjunarörðugleikar
hafa þó mest bitnað á nautgripa

kjúklingum er mun hærra hér
borið saman við verð á öðru
kjöti en gerist i nálægum lönd-
um. Neysla kjúklinga varð
fyrsta algeng hér i byrjun ára-
tugsins og þrátt fyrir hátt verð
hafa þeir selst vel fram að
þessu, enda nýnæmi að þeim á
matborði þjóðarinnar.
Liklegt er að ein skýringin á
sölutregðunni nú sé sú.að mesta
nýjabrumið sé farið af þessari
vöru og neytendur kjósi fremur
annað kjöt sem fæst á hliðstæðu
verði. Svipuð þróun hefur orðið i
Noregi og Sviþjóð.
Hafa einhverjir hætt?
1 öðru orðinu tala fulltrúar
alifugla og svinabænda um
skort á eggjum og svinakjöti
vegna þess að ýmsir framleið-
endur hafi gefist upp vegna
áhrifa kjarnfóðurgjaldsins, en i
hinu orðinu er sagt að heldur
meiri svinakjöt sé á markaðn-
um nú en i fyrra og salan meira
en þá.
Þetta er ekki sannfærandi
málflutningur enda erfitt að
finna honum stað.Millil20og 130
bændur i landinu framleiða
svinakjöt. Ekkert hefur komið
fram sem bendir til þess að þeir
séu að draga saman seglin enda
tæplega rök til þess þegar salan
gengur jafn vel og raun ber
vitni.
Timabundinn eggjaskortur er
engin nýlunda. Hver man ekki
eftir eggjaskorti öðru hvoru fyr-
ir jól og páska á umliðnum ár-
um?
Hitt er rétt að hafa i huga að
siðustu mánuði ársins 1979 og
fram á mitt þetta ár var offram-
boð af öllum þessum afurðum.
Mikið verðstrið var á markaðn-
Hákon Sigurgrims-
son, framkvæmda-
stjóri Stéttarsambands
bænda, fjallar hér um
gagnrýni framleiðenda
alifugla- og svinakjöts
á kjarnfóðurskattinn
og almennt um stöðu
þessara búgreina um
þessar mundir.
og að skatturinn bitni verst á
smærri framleiðendunum fær
ekki staðist.
Það er staðreynd að framleið-
andi með tiltölulega litla ein-
ingu á betra með að mæta áföll-
um i rekstrinum, sérstaklega ef
hann hefur aðra framleiðslu
með, en stórframleiðandinn
sem hefur mikinn fjármagns og
launakostnað. Bóndakonan sem
hirðir um 1-200 hænur með öðr-
um störfum getur þolað að fá
og sauðfjárframleiðendum, sem
hafa tekið þeim af skilningi.
Samskiptin við alifugla- og
svinaframl. hafa gengið mjög
árekstra litið þegar frá er talinn
ágreiningur við nokkra stór-
framleiðendur um skil á lög-
boðnum gjöldum af framleiðsl-
unni. Hafa þessir aðilar al-
mennt ekki haft kvartanir i
frammi.
Þáttur Verzlunarráðs
tslands
Ég minnist þess ekki að
Verzlunarráðs íslands hafi áður
beint augliti sinu að land-
búnaðinum og er þáttur þess i
málinu allur hinn sérkennileg-
asti.
Ekki er mér kunnugt um að
starfsmenn ráðsins hafi nokk-
urn tima á undanförnum
mánuðum leitað eftir upp-
lýsingum hjá Framleiðsluráði
eða Stéttarsambandi um fram-
kvæmd kjarnfóðurgjaldtökunn-
ar, áhrif hennar á framleiðslu-
þróun, samskiptin við bændur
eða yfirleitt nokkuð er þetta
varðar. Eina undantekningin er
að hagfræðingurinn fékk hjá
undirrituðum afrit af fundar-
gjörð aðalfundar Stéttarsam-
bandsins i haust og var það auð-
sótt.
Starfsmenn ráðsins virðast
þvi fremur hafa kosið að afla
sér upplýsinga úti i bæ en að fá
þær frá fyrstu hendi.
Samstarf Verslunarráðs og
bændasamtakanna gæti án efa
leitt margt gott af sér á ýmsum
sviðum en þá þyrfti framganga
ráðsins að vera með öðrum og
jákvæðari hætti en nú hefur orð-
ið.
Rekur slyöruorðið af
ættinni
„Ættarfylgjan” heitir nýjasta
bókin eftir Victor Canning. Hún
fjallar um ungan og efnaðan
mann, sem kemur til dvalar i húsi
nokkru, sem er á mörkum eyði-
legrar Exmoorheiðarinnar i Eng-
landi. Ungi maðurinn, Carlo, ætl-
ar sér með heimsókn þessari að
kynnast föður sinum, sem ekkert
veit um þennan son sinn.
Carlo verður ástfanginn af
stúlku, sem dvelur þarna i
nágrenninu, en fær fyrirlitningu á
föður sinum vegna ragmennsku
hans. Hann ákveður að reka
slyðruorðið af ættinni. en sú
ákvörðun dregur dilk á eftir sér,
sem engan óraði fyrir.
Höfundurinn, Victor Canning,
fæddistárið 1911.Fyrsta bók hans
hét „Mr. Finchley discovers his
England” og kom hún út árið
1934. „Ættarfylgjan” er tiunda
bókin, sem komið hefur út eftir
Canning á islensku.
Útgefandi er Stafafell.
Nýr bókaflokkur
„Briggskipið Bláliljan” er eftir
Sviann Olle Mattson, og fékk bók-
in verðlaun árið 1955 sem besta
barnabókin það ár.
Bókin segir frá Mikael litla
Péturssyni. Faðir hans sigldi
brott á briggskipinu Bláliljunni
fyrir átta árum og kom ekki aft-
ur. Allir vita að hann er dáinn
nema Mikael, sem trúir þvi stað-
fastlega aðhann komi aftur. Með-
an Mikael biður föður sins lendir
hann i ýmsum ævintýrum ásamt
vinum sinum, hundi.og siðast en
ekki sist, vinkonu sinni, Teu.
„Briggskipið Bláliljan” er
fyrsta bókin i nýjum bókaflokki,
„Sagnavali Bjöllunnar”. 1 honum
verða úrvalssögur frá ýmsum
löndum, aðallega þó barna- og
unglingasögur.
Útgefandi er Bjallan.
Hamarsheimt
Út er komin hjá IÐUNNI önnur
bókin i flokki teiknimyndasagna
sem nefnist Goðheimar. Heitir
þessi bók Hamarsheimt. Gaman-
söm útfærsla á norrænni goða-
fræði eins og frá goðunum er sagt
i Snorra-Eddu og Eddukvæðum.
Teikningar gerði Peter Madsen
en sagan er eftir Per Vadmand,
Hans Rancke-Madsen, Peter
Madsen, Henning Kure” og höf-
und Þrymskviðu”, eins og segir á
titilblaði.
Bókin er gefin út i sam vinnu við
A/S Interpresse i Kaupmanna-
höfn. Guðni Kolbeinsson þýddi
textann. Bókin er prentuð i
Belgiu.