Morgunblaðið - 06.12.2003, Blaðsíða 2

2 B LAUGARDAGUR 6. DESEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
börn
NÚ er verið að sýna teiknimyndina
Leitin að Nemo í bíó. Myndin fjallar
um lítinn fisk, sem heitir Nemo og
pabba hans en þeir lenda í miklum
ævintýrum eftir að Nemó lendir í
klóm tannlæknis sem setur hann í
fiskabúr á tannlæknastofunni sinni.
Eitt af því sem gerir myndina svo
skemmtilega er að hún kynnir fyrir
okkur undraveröld hafsins en hún er
stundum dálítið fjarlæg okkur
mannfólkinu þó að hafið hylji hvorki
meira né minna en tvo þriðju hluta
jarðarinnar.
Svo eru fiskar líka ein mikil-
vægasta fæða mannanna og þeir
skipta Íslendinga jafnvel meira máli
en flestar aðrar þjóðir þar sem
Íslendingar eru fiskveiðiþjóð en það
þýðir að mikill hluti af þeim pening-
um sem við eigum í landinu kemur
frá fisksölu í útlöndum.
Skapaðir til hreyfingar í vatni
Lífið á jörðinni kviknaði líka fyrst í
hafinu fyrir meira en þremur millj-
örðum ára. Fiskar urðu ekki til fyrr
en löngu seinna en þeir hafa þó synt
um heimsins höf í meira en 500 millj-
ón ár og eru elstu hryggdýr jarð-
arinnar.
Fiskar nútímans eru reyndar ansi
ólíkir þessum ævagömlu fiskum sem
höfðu hvorki hreistur, ugga né
kjálka en þeir eiga það þó sameig-
inlegt með þeim að anda og lifa í
vatni.
Fiskar anda með tálknum og það
má eiginlega segja að líkamar þeirra
séu á flestan hátt skapaðir til hreyf-
ingar í vatni. Þannig eru höfuð
þeirra mjó að framan og bolurinn
sléttur og ílangur þannig að þeir
smjúga vel í gegnum vatnið. Svo eru
þeir líka með sundmaga sem er full-
ur af lofti en hann gerir það að verk-
um að þeir fljóta betur.
Fiskarnir synda svo með því að
sveigja líkamann til og frá og með
því að sveifla sporðinum en nútíma-
fiskar nota uggana til að halda jafn-
vægi og til að stýra sér.
Af öllum stærðum og gerðum
Fiskar nútímans eru af öllum
stærðum og gerðum enda eru um 20
þúsund tegundir af fiskum í heim-
inum í dag.
Sumar þessara tegunda lifa í sjó
og sumar í ósöltu vatni, sem er kall-
að ferksvatn. Svo lifa sumir fiskar í
köldu vatni en aðrir í volgu vatni og
sumir synda rétt undir yfirborði
vatnsins en aðrir djúpt niðri í
dimmu hafdjúpinu. Þannig að þið
sjáið að það eru alls ekki allir fiskar
eins.
Rétt eins og dýr sem lifa á landi
hafa ólíkar fisktegundir laðað sig að
þeim aðstæðum sem þær búa við í
hafinu. Þannig eru til dæmis margir
fiskar dökkir á bakinu þannig að
fuglar sjái þá ekki ofan frá og ljósir
á kviðnum þannig að óvinir þeirra í
sjónum sjái þá ekki neðan frá.
Margir smáir fiskar hópa sig líka
saman í stóra hópa sem eru kallaðar
torfur til að verjast ránfiskum en
hreyfing torfunnar ruglar rán-
fiskana í ríminu þannig að þeir ná oft
ekki að veiða einn einasta fisk.
Fagur fiskur í sjó
SYSTKININ Sindri Már og
Birta Dís Sigurjónsbörn, sem
eru ellefu og átta ára, fóru að
sjá myndina Leitin að Nemo
um síðustu helgi. Við báðum
þau um að segja okkur aðeins
frá myndinni.
Hvernig fannst ykkur mynd-
in?
Birta Dís: Hún var fyndin og
skemmtileg.
Sindri Már: Mér fannst hún
fyndin á köflum. Teikningarn-
ar voru líka fínar og hún var
vel gerð.
Hvernig fannst ykkur sag-
an?
Birta Dís: Hún var skemmti-
leg og spennandi.
Sindri Már: Mér fannst sag-
an ágæt en mér fannst hákarl-
inn koma of lítið inn í myndina.
Hún hefði verið meira spenn-
andi ef hann hefði sést meira
og verið hættulegri. Hún hefði
mátt vera meira spennandi.
Hafið þið áhuga á lífinu í
hafinu?
Sindri: Mér finnst lax góður.
Við eigum líka hlut í veiðiá og
erum oft þar.
Birta Dís: Mér finnst gaman
að veiða.
Verður ekki erfiðara að
veiða fisk eftir að hafa séð
þessa mynd?
Birta Dís: Nei, ég held ekki!
Krakkarýni: Nemo
Vel gerð
og fyndin
á köflum
Fiskar eru vinsæl gæludýr þar
sem það er auðveldara að hugsa
um þá en mörg önnur dýr. Það er
þó ýmislegt sem þarf að hafa í
huga ætli maður að fá sér fiska.
Hér eru ábendingar um nokkur
þessara atriða.

Það er mikilvægt að kaupa rétta
tegund af fiskum og hæfilega marga
fiska til að hafa í búrinu.

Það er auðveldara að hugsa um
fiska sem lifa í köldu vatni en fiska
sem lifa í heitu vatni og því eru
kaldavatnsfiskar heppilegri fyrir byrj-
endur. Þið getið síðan fengið ykkur
hitabeltisfiska þegar þið eruð orðin
þjálfuð í að hugsa um kaldavatns-
fiskana.

Þið verðið að annast fiskana vel til
að þeim líði vel og þeir haldi heilsu.
Það þarf að gefa þeim rétt fóður,
skipta um vatn í búrinu með reglu-
legu millibili og halda búrinu hreinu.

Það þarf alltaf að taka allan raf-
magnsbúnað úr sambandi áður en
þið eigið við búrið.

Ekki banka í glerið á búrinu eða
styggja fiskana á annan hátt.

Gætið þess að kettir og önnur dýr
komist ekki að búrinu.

Fiskabúr mega ekki vera í sterku
sólarljósi eða ofan á ofni.

Ef fiskur breytir um útlit eða fer
að haga sér undarlega er best að
taka hann úr búrinu og setja hann í
einangrun í annað búr svo hann smiti
ekki hina fiskana.
GUNNI og Felix voru að gefa út nýtt
myndband með barnaefni. Mynd-
bandið heitir Sveitasæla og nú eruð
þið svo ljónheppin að fá tækifæri til
að eignast spóluna þannig að þið get-
ið horft á hana á meðan þið bíðið eftir
jólunum. Tíu heppnir krakkar sem
leysa gátuna hér að neðan munu
nefnilega fá spóluna í vinning. Þeir
geta því fylgst með því þegar þeir
Gunni og Felix fara í sveitina en
Gunni vill endilega halda afmælis-
veisluna sína þar þótt Felix finnist
sveitin heldur óspennandi, skítug og
full af engu eins og hann segir. Svo
er hann líka svolítið hræddur við
hundana, lömbin og hænurnar.
Gunni er samt alveg ákveðinn í
þessu og ef við þekkjum hann rétt þá
hlýtur honum að takast að koma Fel-
ix í gott skap áður ef afmælisveislan
hefst.
Gunni og Felix reyna nefnilega
alltaf að gera eitthvað til að breyta
því ef þeim finnast hlutirnir ekki
nógu skemmtilegir. Og ekki getur
verið gaman að hafa Felix í fýlu í
veislunni eða hvað?
Svona farið þið að:
Tíu heppnir krakkar geta unnið
spóluna en til þess að komast í pott-
inn þurfið þið að svara spurningun-
um hér fyrir neðan og setja svörin
inn í krossgátuna. Sendið okkur síð-
an leyniorðið sem kemur í ljós í litaða
reitnum í tölvupósti á netfangið
barn@mbl.is fyrir klukkan 18.00 10.
desember. Munið að láta nafn, aldur
og heimilisfang fylgja með. Þeir sem
verða svo heppnir að verða dregnir
úr pottinum fá síðan tölvupóst næsta
dag en ef þið fáið ekki tölvupóst þýð-
ir það að þið hafið ekki unnið í þetta
skiptið.
Hinir heppnu, sem eiga heima á
höfuðborgarsvæðinu, geta síðan sótt
spóluna í afgreiðslu Morgunblaðsins
í Kringlunni 1 en þeir sem eiga
heima úti á landi fá spóluna senda.
Spurningar:

Af hverju fara Gunni og Felix í
sveitina?
Til að halda _______________

Hver vill fara í sveitina?
___________

Hvernig finnst Felix sveitin?
Honum finnst hún ___________

Við hvað er Felix hræddur?
Við hundana, __________og hæn-
urnar.

Gunni og Felix reyna alltaf að
breyta því ef þeim finnst_________
ekki nógu skemmtilegir.
Verðlaunaleikur
með Gunna og Felix
Gunni og Felix í myndbandinu Sveitasæla.