Morgunblaðið - 11.12.2003, Page 1

11. desember 2003
Spjaldadælur
Einfaldar, tvöfaldar, þrefaldar
Stærðir: 6 - 227 cm3/sn.
T6 240 bar, T7 300 bar
Spilverk ehf.
Skemmuvegi 8, 200 Kópavogi,
sími. 544 5600, fax. 544 5301
Vaxandi bolfisk- og rækjuvinnsla á
H́úsavík. Norðmenn fá minna fyrir
fiskinn og seiði veidd til áframeldis
Landiðogmiðin
Sérblað um sjávarútveg
úrverinu
SANDHVERFUELDI er að hefj-
ast í nokkrum mæli hér á landi. Eld-
ið byggist á áframeldi seiða úr til-
raunastöð Hafrannsóknastofnunar á
Stað í Grindavík, en fiskurinn er al-
inn í sláturstærð hjá Sæbýli í Vogum
og Silfurstjörnunni í Öxarfirði. Gert
er ráð fyrir að eldið á þessum tveim-
ur stöðum skili um 200 tonnum til út-
flutnings árlega frá og með árinu
2005. Útflutningsverðmæti þess
gæti verið um 140 milljónir króna.
Sandhverfan er talin mjög heppi-
legur eldisfiskur á landi, þar sem
bæði er aðgangur að góðum sjó og
heitu vatni. Hátt verð fæst fyrir
sandhverfuna á mörkuðum, einkum í
Evrópu, en skilaverð fyrir hana er
600 til 800 krónur á kíló. Hún er þá
flutt heil, aðgerð utan með flugi.
Agnar Steinarsson, sjávarlíffræð-
ingur á Stað í Grindavík, segir að
verið sé að byggja upp hrygningar-
stofn í stöðinni og ná tökum á seiða-
framleiðslunni. „Þetta er verkefni
sem hófst árið 1991, en þá byrjuðum
við að safna lifandi fiskum af drag-
nótarbátum í Grindavík. Framleiðsla
seiðanna hefur farið ört vaxandi,
einkum síðustu árin, en seiðin seljum
við til Sæbýlis og Silfurstjörnunnar.
Það voru ákveðin tímamót í seiða-
framleiðslunni í fyrra. Þangað til
höfðum við komið 10.000 til 25.000
seiðum á „legg“ árlega en í fyrra
náðum við að framleiða 150.000 seiði
og 200.000 seiði í ár. Fyrirtækin,
sem kaupa af okkur seiðin eru að
byggja framleiðsluna hjá sér upp og
taka því takmarkað magn af seiðum.
Þau stefna bæði á 100 tonna árs-
framleiðslu, sem þýðir að þörf hvors
fyrir sig er um 60.000 seiði á ári. Því
eru líkur á að við losnum ekki við öll
seiðin, en þar sem við erum með
ýmsar stuðningsrannsóknir við mat-
fiskeldið nýtast seiðin í þær. Við er-
um til dæmis að kanna kjörhita og
vaxtarhraða eftir stærð og það er
ótrúlegt að þessi fiskur, sem veiðist
hér við land, skuli í einstaka tilfellum
þrífast bezt við 25 gráðu hita, en
kjörhitastig er um 15 gráður að jafn-
aði.
Við höfum líka verið með ljósa-
stýrðan hrygningarfisk, sem er ein-
mitt að fara að hrygna um þessar
mundir, en venjulega hrygnir sand-
hverfan um mitt sumar. Þannig gæt-
um við boðið seiði tvisvar á ári og við
höfum náð þeim tökum á framleiðsl-
unni, að við getum örugglega boðið
upp á meira af seiðum, þurfi Sæbýli
og Silfurstjarnan meira, eða ef aðrir
bætast í hópinn,“ segir Agnar.
Agnar segir það jákvætt að tekizt
hafi að ná þokkalegum tökum á
seiðaframleiðslunni. Það eigi einnig
við í framleiðslu þorskseiða og nú sé
svo komið að seiðaframleiðslan skili
þónokkrum sértekjum til Hafrann-
sóknastofnunar.
Sandhverfueldi vex
fiskur um hrygg
„VIÐ munum selja um 20 tonn
af sandhverfu á þessu ári, 50 tonn
á því næsta en framleiðslugeta
stöðvarinnar er um 120 tonn á ári
miðað við núverandi aðstæður.
Þetta er góður fiskur í eldi, vex
sæmilega hratt og selst, enn að
minnsta kosti, á þokkalegu verði,“
segir Þorsteinn Magnússon, fram-
kvæmdastjóri Sæbýlis í Vogum.
Töluverð vinna og tími hefur
farið í það hjá Sæbýli að byggja
yfir stór eldisker, sem hafa verið
lítið eða ónotuð utanhúss í stöð-
inni, en séð er fyrir endan á þeirri
vinnu. Þorsteinn segir að eldið
gangi alveg þokkalega.
„Sandhverfan er þekktur mat-
fiskur á meginlandi Evrópu og er
hún einkum seld á veitingahúsum.
Markaðurinn er fremur erfiður,
en það er framboð af villtum fiski
sem virðist ráða ferðinni. Sér-
staða okkar mun felast í því að
geta boðið reglulega fisk sem er
að minnsta kosti 2 kg að þyngd,
en það tekur rúm 2 ár að með-
altali að ala sandhverfu í þá
stærð.
Fiskurinn fer allur ferskur í
flugi utan eins og er, við höfum
ekki getað nýtt okkur sjóflutn-
inga að neinu marki enn sem
komið er.
Það væri hins vegar kostur að
geta lækkað flutningskostnað
með sjóflutningum og við munum
halda augunum opnum fyrir slík-
um möguleikum í framtíðinni,“
segir Þorsteinn.
Góðar viðtökur
„Við höfum ekki selt mikið enn
sem komið er, en það sem frá
okkur hefur farið, hefur fengið
mjög góðar viðtökur. Við fram-
leiðum líklega 60 tonn á næsta
ári, en stefnum á 100 tonna ár-
lega framleiðslu,“ segir Benedikt
Kristjánsson, stöðvarstjóri Silfur-
stjörnunnar í Öxarfirði.
Silfurstjarnan hefur verið að
stækka aðstöðu sína fyrir áfram-
eldi á fiski til að fá pláss fyrir
sandhverfuna. Benedikt segir að
þetta líti alveg þokkalega út.
Skilaverð sé nú á bilinu 600 til
800 krónur á kíló eftir stærð og
gæðum. Haldist það megi því bú-
ast við því að tekjur af eldinu geti
numið um 140 milljónum króna,
þegar þeim afköstum, sem stefnt
hefur verið að, verður náð.
Góður fiskur í eldi
„OFVEIÐI, hár útgerðarkostnaður og lágt
fiskverð er bein afleiðing lítils frumkvæðis sem
felst í sóknarstýringu í fiskveiðum. Leiðin til að
vernda fiskistofnana er að hætta slíkri fisk-
veiðistjórnun og taka upp kvótakerfi, þar sem
hverjum og einum er úthlutað ákveðinni afla-
hlutdeild,“ segir í nýútkominni bók frá The
Fraser Institute um fiskveiðistjórn við vest-
urströnd Kanada.
Í niðurstöðum bókarinnar segir að úthlutun
ákveðinnar aflahlutdeildar leiði til betri nýt-
ingar auðlindarinnar en
sóknarstýring; Að út-
hlutun aflahlutdeildar
hvetji til ábyrgrar um-
gengni um auðlindina
og til fjárfestingar í fiskveiðum; Að
aflahlutdeildin geri sjómönnum og útgerðum
kleift að auka aflaverðmæti og lækka útgerð-
arkostnað; Að lengri vertíð leiði til þess að
löndun dreifist á lengra tímabil og þannig náist
hærra fiskverð; Að framseljanlegar aflaheim-
ildir geti hjálpað til þess að
afnema opinbera styrki til
sjávarútvegs, þar sem fram-
salið leiði til þess að þeir
sem betur standi sig kaupi
hina sem lakar standa út; Að kvótakerfi
auki öryggi við veiðarnar, þar sem kappróðra-
kerfið sé úr sögunni og því minna sótt í mis-
jöfnum veðrum.
Í bókinni er sjávarútvegsráðuneyti Kanada
bent á eftirfarandi leiðir til úrbóta: Að hætta
sóknarstýringu þar sem hún er enn við lýði og
taka upp kvótakerfi; að ráðuneytið haldi utan
um kostnað við fiskveiðistjórnun og útgerðin
greiði fyrir hann; að hluthöfum aflahlutdeildar
verði betur tryggð réttindi til veiða; að ekki
verði gefin út ný leyfi til veiða og að sama veiði-
stjórnun og eftirlit nái til allra aðila; að sérstök
hlutdeild sé ákveðin fyrir frístundaveiðar og að
viðskipti með hlutdeild eða kvóta sé leyfð milli
útgerðar og frístundaveiða; að frjáls viðskipti
með aflahlutdeild og aflaheimildir verði leyfð.
Kvótakerfi til fiskverndar
HREIÐAR Jósteinsson, trillu-
karl á Vilborgu ÞH frá Húsavík,
var á sínum tíma einn fljótasti
beitningarmaður landsins. Hann
beitti eitt sinn heilan rekka, alls
135 króka, á aðeins 6,3 mínútum í
beitningarkeppni á sjómannadeg-
inum á Húsavík. „Það er langt
síðan og núna er ég ekki að flýta
mér eins mikið. Synir mínir eru
til dæmis miklu fljótari að beita
en ég hef nokkru sinni verið,“
sagði Hreiðar við blaðamann
Morgunblaðsins sem rak nefið inn
í beitningarskúrinn fyrir
skemmstu. Hreiðar var þá að
dunda sér við að beita nokkra
bala en segist þó ekki róa mikið á
þessum árstíma. Hann skreppi þó
stundum með fimm bala út í
Skjálfandaflóa og fái oftast góðan
afla.
Morgunblaðið/Hafþór Hreiðarsson
Hættur að
flýta sér