Morgunblaðið - 13.12.2003, Blaðsíða 26

ERLENT
26 LAUGARDAGUR 13. DESEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Jólaskeið
Ernu
kr. 6.500
Alltaf til
Gull- og
Silfursmiðjan Erna
Skipholti 3 • sími 552 0775 • www.erna.is
Fallega
íslenska silfrið
Landsins
mesta úrval
Síðan 1924
ENDURSKOÐENDUR banda-
ríska varnarmálaráðuneytisins
sögðu í fyrradag, að dótturfyrir-
tæki Halliburtons, orkufyrirtækis-
ins, sem Dick Cheney, varaforseti
Bandaríkjanna, stýrði áður, hefði
fengið 4,5 milljörðum ísl. kr. of
mikið fyrir bensín, sem selt var
Bandaríkjaher í Írak. Fundu þeir
einnig ýmis önnur dæmi um allt of
háa reikninga og ekki aðeins fyrir
bensín eða olíu. Hart hefur verið
deilt á Bandaríkjaþingi um þá
samninga, sem Halliburton hefur
fengið í Írak, enda virðist sem fyr-
irtækið hafi notið sérstakrar vel-
vildar hjá ríkisstjórninni.
Þetta mál hófst í október sl.
þegar tveir þingmenn demókrata
fóru að spyrjast fyrir um verðlagn-
ingu Halliburtons á olíunni. Annar
þeirra, Henry Waxman, þingmað-
ur frá Kaliforníu, komst yfir skjöl,
sem sýndu, að Halliburton hafði
fengið 2,64 dollara fyrir gallonið af
olíu, sem flutt var frá Kúveit,
helmingi meira en greitt var fyrir
aðra olíufarma þaðan.
Aldrei séð annað eins
Í viðtali við New York Times um
þetta mál sagði Phil Verleger, for-
stjóri ráðgjafarfyrirtækisins PK
Verlegers, að hann hefði aldrei séð
aðra eins verðlagningu. Hjá Halli-
burton var því svarað til, að hún
stafaði af því hve hættulegt væri
að flytja olíu um Írak.
Dótturfyrirtæki Halliburtons,
sem um ræðir, er Kellogg, Brown
and Root, KBR, en það bauðst
einnig til að koma upp mötuneyt-
um eða kaffiteríum fyrir Banda-
ríkjaher í Írak. Segja endurskoð-
endur, að því tilboði hafi raunar
verið hafnað vegna þess, að það
var fimm milljörðum ísl. kr. dýrara
en eðlilegt mátti teljast.
Ólíkt flestum öðrum fyrirtækj-
um hefur KBR fengið samninga
við Bandaríkjastjórn án útboðs og
eru þeir metnir til þessa á 1.154
milljarða kr. Eru þeir um upp-
byggingu olíuiðnaðarins og aðra
aðstoð við Bandaríkjaher. Voru
tveir þessara samninga gerðir í
nóvember og segjast endurskoð-
endur varnarmálaráðuneytisins
hafa fundið „ýmislegt athugavert“
við þá.
Ekki í fyrsta sinn
Þetta er ekki í fyrsta sinn sem
KBR er sakað um okur í viðskipt-
um sínum við Bandaríkjaher. Í
fyrra féllst fyrirtækið á að end-
urgreiða 150 millj. kr. vegna við-
halds og eftirlits í Fort Ord í Kali-
forníu og 1997 og 2000 var það
sakað um okur í samningum, sem
tengdust aðgerðunum á Balkan-
skaga. Sem dæmi var nefnt, að það
tók 6.364 kr. fyrir krossviðarplötu,
sem kostaði 1.000 kr. út úr búð. Þá
rukkaði það herinn fyrir þrif á
skrifstofum fjórum sinnum á dag.
Halliburton var stofnað 1919 og
er eitt af stærstu fyrirtækjum í
heimi í framleiðslu vöru og þjón-
ustu fyrir olíu- og orkuiðnaðinn.
Var Dick Cheney, varaforseti
Bandaríkjanna, forstjóri þess frá
1995 til 2000 þegar hann gerðist
varaforsetaefni George W. Bush.
Heldur Cheney því fram, að hann
hafi ekki átt neinn þátt í samn-
ingum ríkisstjórnarinnar við fyr-
irtækið.
Táknrænt í augum
stríðsandstæðinga
Halliburton hefur nú þegar
fengið greidda 150 milljarða kr.
vegna verksamninganna í Írak og
hafa þær greiðslur að nokkru leyti
komið úr Íraska þróunarsjóðnum,
sem þó var aðeins ætlað að styðja
mannúðar- og hjálparstarf í land-
inu.
Í augum margra Bandaríkja-
manna, sem andvígir voru Íraks-
stríðinu, er Halliburton orðið tákn-
rænt fyrir þá hagsmuni, sem
stríðinu tengdust og komu ekkert
við Saddam Hussein og hugsanleg-
um gereyðingarvopnum.
Dótturfyrirtæki Halliburtons sakað um okur í viðskiptum við Bandaríkjaher
Seldi hernum olíu frá
Kúveit á tvöföldu verði
Dick Cheney varaforseti var
áður forstjóri fyrirtækisins
Washington. AP, AFP.
ReutersHöfuðstöðvar Halliburtons í Houston í Texas.
JÓLASVEINN í kafarabúningi
fóðrar sæskjaldböku í Sædýrasafni
Pekingborgar í gær. Jólin verða sí-
fellt vinsælli í Kína eftir því sem
fólk þar í landi tileinkar sér í aukn-
um mæli vestræna siði.
Reuters
Kínverskur
jólasveinn
MEIRA en 200.000 tölvur leit-
uðu í nokkur ár að stærstu,
þekktu frumtölunni og fyrir
skömmu skaut henni loks upp
á einkatölvu Michaels Shafers,
námsmanns við Michigan
State-háskólann í Detroit í
Bandaríkjunum. Í henni eru
6.320.430 tölur og til að skrifa
hana út þarf allt að 1.500 blað-
síður.
Við leitina lánaði mikill
fjöldi manna um allan heim af-
not af tölvunum sínum,
211.000 alls, og þá varð í raun
til ofurtölva, sem fær var um
níu þúsund milljarða útreikn-
inga á sekúndu. Samt gátu
þátttakendur unnið að öðrum
verkefnum í tölvunni á sama
tíma.
Þegar Shafer var spurður
um þýðingu uppgötvunarinnar
sagði hann, að hún væri í
sjálfri sér engin. Miklu mik-
ilvægara væri það samstarf,
sem tekist hefði með tölvu-
eigendum um allan heim.
Frumtala eða prímtala er tala,
sem aðeins er unnt að deila í
með henni sjálfri eða einum,
til dæmis 2, 3, 5, 7 og svo
framvegis.
Stærsta
frumtalan
fundin
Detroit. AP.
WEN Jiabao, forsætisráðherra
Kína, sakaði í gær Chen Shui-
bian, forseta Taívans, um blekk-
ingar og svikabrögð, en sá síð-
arnefndi ítrekaði að hann myndi
ekki láta neinar hótanir frá
meginlandinu verða til að hann
félli frá þjóðaratkvæðagreiðslu-
áformum sínum. Í atkvæða-
greiðslunni, sem Taívanstjórn
áformar að halda í marz næst-
komandi, á að leita álits Taív-
anbúa á því hvort fara á fram á
það við Kínverja að þeir hætti
að miða eldflaugum á eyjuna og
lofi að ráðast ekki á hana.
Amnesty
gagnrýnir
neyðarlög
ALÞJÓÐLEGU mannréttinda-
samtökin Amnesty Internation-
al gagnrýndu á fimmtudag
bresk neyðarlög um kyrrsetn-
ingu, sem sett voru í kjölfar
hryðjuverkanna 11. september
2001, og sögðu lögin vera „af-
bökun á réttlætinu“. Í harðorðri
skýrslu sagði Amnesty að neyð-
arlögin hefðu leitt til þess að nú
giltu ekki sömu lög um breska
ríkisborgara og útlendinga sem
grunaðir væru um að vera
„hryðjuverkamenn“.
Á grundvelli laganna hafa 14
manns verið hnepptir í varðhald
í rammgerðustu fangelsum,
grunaðir um aðild að hryðju-
verkastarfsemi.
Geidar Alíev
látinn
GEIDAR Alíev, fyrrverandi
forseti Aserbaidshan og áhrifa-
mesti maður landsins í nokkra
áratugi, lést á sjúkrahúsi í
Cleveland í
Bandaríkj-
unum í gær,
80 ára að
aldri.
Aserbaídsj-
an var áður
hluti Sovét-
ríkjanna
gömlu og
Alíev var í
tíð sovét-
stjórnarinnar um hríð háttsett-
ur í öryggislögreglunni, KGB
en síðar varð hann leiðtogi
aserska kommúnistaflokksins.
Er kommúnisminn hrundi 1991
gerðist Alíev mikill þjóðernis-
sinni. Nýlega var sonur hans
kjörinn forseti í stað föðurins
sem varð að hætta vegna heilsu-
brests.
STUTT
Taívanar
hvika
hvergi
Geidar Alíev
ROLANDAS Paksas, forseti Litháens, hét því í gær að
hann myndi ekki víkja úr embætti; sagði hann í viðtali við
AFP-fréttastofuna að hinir raunverulegu sökudólgar
kæmu í ljós í því kæruferli til embættissviptingar sem
hafið er gegn honum á Litháenþingi. „Ég er ekki í nokkr-
um vafa um að ég muni halda áfram sem forseti Lithá-
ens,“ sagði Paksas, spurður hvort hann teldi víst að hann
myndi leiða landið inn í Evrópusambandið (ESB) og
NATO í maí í vor.
Þingmenn sögðu á fimmtudagskvöld að búið væri að
safna nægilega mörgum undirskriftum þingmanna til að
hefja embættissviptingarferlið. Forsetinn er sakaður um
að hafa átt í vafasömum tengslum við skipulögð glæpa-
samtök („rússnesku mafíuna“).
„Við höfum 46 undirskriftir, en það eiga fleiri eftir að
bætast á listann. Við höldum áfram að
safna fram á þriðjudag,“ sagði And-
rius Kubilius, liðsmaður hóps þing-
manna úr fjórum stjórnmálaflokkum
sem áttu frumkvæði að undirskrifta-
söfnuninni.
Arturas Paulauskas, forseti þings-
ins, staðfesti við AFP að tilskildum
lágmarksfjölda undirskrifta hefði ver-
ið safnað til að hefja kæruferlið til
embættissviptingar forsetans. Þing-
menn hófu þetta ferli í kjölfar þess að í síðustu viku var
birt skýrsla sem unnin var fyrir þingið, þar sem forsetinn
er borinn þeim sökum að eiga í tengslum við glæpamenn,
sem gerði hann að „ógn við þjóðaröryggi Litháens“.
Hægt að hefja emb-
ættissviptingarferli
Forseti Litháens segist hvergi banginn
Vilnius. AFP.
Rolandas Paksas