Morgunblaðið - 13.12.2003, Blaðsíða 56

UMRÆÐAN
56 LAUGARDAGUR 13. DESEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Í BYRJUN ársins urðu nokkrar
umræður í fjölmiðlum um hækkandi
lyfjakostnað hins opinbera og var því
m.a. haldið fram af forráðamönnum
Landspítala - háskólasjúkrahúss
(LSH) að helsta orsök hækkandi
lyfjakostnaðar væri óeðlilega há
heildsöluálagning vegna fákeppni á
lyfjamarkaði. Sagði lækninga-
forstjóri spítalans að heildsöluverð á
lyfjum hefði hækkað um 28% á árinu
2002. Þessi ummæli voru síðar dregin
til baka eftir að Samtök verslunar-
innar bentu á að tölurnar væru rang-
ar og lyfjaverð hefði í raun lækkað á
árinu 2002. Einnig var bent á að for-
ráðamenn LSH hefðu miðað við aug-
lýst hámarksverð á lyfjum þegar þeir
héldu því fram að um hækkanir hefði
verið að ræða. Raunin er hins vegar
sú að spítalinn býður út lyfjakaup og
kaupir þar af leiðandi flest lyf á
lægra verði en skv. umræddri
verðskrá.
Eftir að hafa dregið fyrrnefnd um-
mæli sín til baka héldu forráðamenn
LSH þó áfram ófaglegri umræðu um
lyfjamál og nefndu fákeppni og jafn-
vel einokun á lyfjamarkaði sem skýr-
ingu á auknum lyfja-
kostnaði spítalans. Þar
sem þessi umræða átti
sér stað á sama tíma og
mjög var rætt um al-
mennan rekstrarvanda
LSH er ekki óeðlilegt
þótt margir hafi talið
að þar ætti hækkandi
lyfjakostnaður stóran
hlut að máli.
Markmið um
hagræðingu hafa
ekki náðst
Í nýútkominni skýrslu
Ríkisendurskoðunar um árangur af
sameiningu sjúkrahúsanna í Reykja-
vík kemur margt fróðlegt í ljós. M.a.
er bent á það í skýrslunni að ýmis
markmið um aukna skilvirkni og hag-
ræðingu hafi ekki náðst eftir að
sjúkrahúsin voru sameinuð. Á skoð-
unartíma skýrslunnar hafi ekki tekist
að auka afköst en allur tilkostnaður
hafi hins vegar hækkað og minna fá-
ist nú fyrir hverja krónu sem renni til
spítalans. Þannig hafi rekstrarkostn-
aður spítalans hækkað um 33% á
sama tíma og launa-
vísitala hefur hækkað
um 24% og annað verð-
lag í landinu um 17%.
Í skýrslu Ríkisend-
urskoðunar er vandlega
fjallað um ástæður fyrir
auknum rekstrarkostn-
aði LSH. Niðurstaða
skýrsluhöfunda er sú að
þennan vanda megi
annars vegar rekja til
mikilla launahækkana
starfsmanna spítalanna
en hins vegar til aukins
kostnaðar vegna tækni-
nýjunga og nýrra lyfja.
Kostnaður vegna kjara-
samninga vanmetinn
Fram kemur í skýrslunni að milli ár-
anna 1999 og 2002 hafi launakostn-
aður sjúkrahúsanna í Reykjavík
hækkað um 29,5% eða úr 12,8 millj-
örðum í 16,6 milljarða króna. Á sama
tímabili hækkaði launavísitala um
24,4%. Frá árinu 1999 til 2002 hækk-
uðu launagjöld LSH um 5% umfram
vístölu og það þrátt fyrir talsverðan
samdrátt í vinnuafli sjúkrahússins og
ráðstafanir til að draga úr yfir- og
vaktavinnu. Laun einstakra hópa
innan sjúkrahússins hafa hækkað
mismikið en almennt hafa þau hækk-
að mun meira en stjórnvöld gerðu
ráð fyrir þegar þau mátu kostn-
aðaráhrif kjarasamninga á sínum
tíma.
Launakostnaður er langstærsti
kostnaðarliðurinn í rekstri LSH og
ljóst að launahækkanir vega lang-
þyngst í þeirri kostnaðaraukningu
sem orðið hefur hjá spítalanum á
undanförnum árum. Þá liggur fyrir
að stjórnendur spítalans vanmátu
verulega kostnaðaráhrif kjara-
samninga og skyldi engan undra þótt
slíkt vanmat leiddi til vandamála í
rekstri spítalans eins og komið hefur
á daginn.
Í skýrslunni er vikið að því hvernig
hið opinbera hefur á hverju ári þurft
að leggja LSH til mun hærri
upphæðir en heimildir voru veittar til
í fjárlögum. Kemur fram að 41%
viðbótarfjárheimilda er vegna þess
að launakostnaður var hærri en
áætlanir fjárlaga gerðu ráð fyrir,
21% má rekja til þess að
sértekjukrafa var lækkuð og um 28%
til meiri kostnaðar vegna almenns
rekstrar. Þá stöfuðu um 4%
viðbótarfjárheimilda af auknu
viðhaldi og stofnkostnaði og álíka
mikið vegna svokallaðra s-merktra
lyfja, þ.e.a.s lyfja sem eingöngu er
ávísað á sjúkrahúsum. Skýrslu-
höfundar komast að eftirfarandi
niðurstöðu: „Viðbótarfjárveitingar
vegna launa hjá stofnun þar sem
starfsfólki fer fækkandi og um-
samdar launahækkanir eru þekktar
fyrirfram hljóta að vera vegna
launahækkana umfram ákvæði
kjarasamninga eða svokallaðs
launaskriðs.“
Launaskrið helsta orsök
rekstrarvanda Landspítala
Andrés Magnússon skrifar um
fjárhagsvanda spítalanna ’Skýrsla Ríkisendur-skoðunar staðfestir þá
skoðun Samtaka versl-
unarinnar að það er ekki
lyfjakostnaður heldur
fyrst og fremst stórauk-
inn launakostnaður sem
hefur sett rekstur LSH
úr skorðum.‘
Andrés Magnússon