Morgunblaðið - 13.12.2003, Blaðsíða 58

EFTIR umræður undanfarinna
daga um kjaramál þingmanna
langar mig að leggja nokkur orð í
belg.
Ég vil taka það skýrt fram að ég
er ekki á móti því að kjaramál
starfsmanna Alþingis séu rædd og
þeirra kjör bætt ef á þeim eru van-
kantar. Ég veit vel að þeir vinna
langan vinnudag og eiga skilið laun
eftir því og þá kannski sérstaklega
landsbyggðarþingmennirnir sem
þurfa auðvitað að ferðast mikið um
sín kjördæmi. Ég veit líka að þing-
menn og ráðherrar teljast ekki til
alvöru hátekjufólks. En ég er ekki
að skrifa þessa grein til þess að
bera saman launakjör þingmanna
og hátekjufólks. Það væri efni í
aðra grein. Enda væri það alveg úr
samhengi þar sem „venjulegt“ há-
tekjufólk er ekki í vinnu hjá lands-
mönnum öllum. Það eru þing-
mennirnir og ráðherrarnir okkar
hins vegar. Það er ein-
mitt þess vegna sem
þessi tillaga frá for-
sætisnefnd vekur
svona sterk viðbrögð.
Ekki endilega sú stað-
reynd að þetta kemur
mjög skyndilega upp á
borðið. Ég held heldur
ekki að aðalástæðan
fyrir sterkum við-
brögðum almennings
sé sú að kjarasamningar séu í
nánd. En því er ekki að neita að
tímasetning þessarar tillögu er
með eindæmum klaufaleg.
Það sem ég skil ekki eru þessar
aukasporslur sem allir þingmenn
og ráðherrar fá á mánuði. Auka-
sporslurnar sem makar ráð-
herranna fá, eins og t.d. dagpen-
ingar á ferðalögum erlendis. Til
hvers er verið að greiða mökum
fyrir að eiga eiginmann eða -konu
á Alþingi??? Ég sæi minn vinnu-
veitanda í anda greiða maka mín-
um einhverja dagpeninga fyrir það
eitt að vera maki minn!
Mér fyndist mjög sanngjarnt að
starfsfólk Alþingis fengi ekki undir
400.000 kr. í mánaðarlaun, ráð-
herrar eitthvað hærra kannski og
landsbyggðarþingmennirnir líka.
En þá kemur að því sem stingur
mig mest. Það sem mér finnst ekki
sanngjarnt eru þessar 53.000 kr. í
þingfararkostnað. Hvað nákvæm-
lega er þingfararkostnaður? Veit
hinn almenni borgari það? Ekki
veit ég það og bið ég hér með um
skýringu á því fyrirbæri. Það sem
mér finnst heldur ekki sanngjarnt
er ferðakostnaðurinn, 36.000 kr.
sem þingmenn í Reykjavík fá, og
47.000 kr. sem hinir fá. Ég veit
ekki hvað bílastyrkurinn er hár en
ég geri ráð fyrir að það séu ein-
hverjir tíuþúsundkallar líka. Allir
þingmenn nema þeir sem eru í
Reykjavík fá dvalarkostnað sem
nemur rúmum 72.000 krónum. Ef
þeir reka 2 heimili fá þeir að auki
40% álag. Þessar heimildir (fyrir
utan bílastyrkinn) hef ég upp úr
textavarpi RÚV.
Nú spyr ég: Þurfið þið sjaldan
eða aldrei að draga upp ykkar eig-
in buddu (lesist föst mánaðarlaun)?
Ef ég fengi bara þessar auka-
sporslur í mánaðarlaun þá væri ég
að fá u.þ.b. 130.000 útborgað á
mánuði ... en bara ef ég geri ráð
fyrir nákvæmlega þessum auka-
sporslum. Ég býst fastlega við að
þær séu fleiri. Mínar tekjur ná
ekki þessari upphæð þótt ég telji
með húsaleigubætur og barnabæt-
ur og það er meira að segja þó
nokkuð langt frá því!
Aukasporslurnar sem eru taldar
upp að ofan eru samtals 172.000
kr. (ef við gerum ráð fyrir hærri
bílastyrknum). Eigum við að áætla
að þegar allar aukasporslur þing-
manna og ráðherra eru taldar sam-
an séu það ca. 230-250.000 kr. á
mánuði? Segjum 250.000 kr. til að
skjóta á einhverja líklega tölu. Það
sem yrði lagt inn á launareikning-
inn yrði um 176.500 á mánuði. Þá
er búið að draga frá lífeyris- og
stéttarfélagsgjöld og staðgreiðslu
að frádregnum persónuafslætti.
Eru þessar sporslur lífeyris- og
skattskyldar? Ég veit það ekki. En
ég veit að ég gæti lifað mjög góðu
lífi á þessum launum. Ég held ég
geti fullyrt að hinn almenni verka-
maður mundi hoppa hæð sína af
gleði ef hann fengi þessi mán-
aðarlaun. Ég hugsa líka að fisk-
vinnslufólk mundi hoppa hæð sína
og það er þetta fólk sem er að
skapa hin raunverulegu verðmæti í
þessu landi (með fullri virðingu
fyrir jakkafötunum sem velta pen-
ingunum til og frá í kauphöllum,
lífeyrissjóðum, tryggingafélögum
og bönkum landsins). Ef ég fengi
þessi laun mundi ég glöð afsala
mér barnabótum og húsa-
leigubótum án þess að hugsa mig
tvisvar um! Reyndar
með því skilyrði að
upphæðin sem því
næmi mundi renna til
þeirra sem þurfa á
því að halda. Mér
reiknast til að kostn-
aður ríkisins bara af
aukasporslunum á þá
72 þingmenn sem
sitja á Alþingi sé
216.000.000 á ári, ef
gert er ráð fyrir 250.000 kr. á mán-
uði. Hvað þarf aftur að skera mikið
niður hjá ríkisspítölunum? Væri
þetta ekki jafngildi þó nokkurra
starfa þar? Nema að einhverjir
haldi að það borgi sig frekar að
hafa allt þetta fólk á atvinnuleys-
isbótum?
Nú langar mig að skora á þing-
menn og ráðherra:
Afsalið ykkur nú öllum þessum
aukasporslum og látið þá peninga
renna til einhverra af þeim sem
virkilega þurfa á þeim að halda;
t.d. aldraðra og öryrkja, láglauna-
fólks (sem hlýtur að skila jafn mik-
ilvægri vinnu í þjóðarbúið eins og
þið), spítalanna og sérstakra barna
svo að eitthvað sé nefnt (þó ekki
endilega í þessari röð). Ég get lof-
að því að ykkur yrði fyrirgefið
margt ef þið gerðuð þetta. Einnig
mundi þetta gera ykkur og ykkar
kosningaloforð trúverðugri í næstu
kosningum og þið mynduð njóta
helmingi meiri velvildar meðal
fólksins í landinu sem þið vinnið
hjá. Þið hljótið að geta látið ykkar
föstu mánaðarlaun duga til þess að
reka heimilishaldið. Ef þið treystið
ykkur ekki til þess skal ég prívat
og persónulega bjóða ykkur upp á
ókeypis fjármálaráðgjöf og hvernig
skal spara svo að allir fjölskyldu-
meðlimir hafi nóg í sig og á.
Svo vil ég líka taka undir með
verkalýðsforystunni um eftirlauna-
réttindin. Hvernig væri að þið
greidduð bara í skyldulífeyrissjóð-
ina eins og við hin? Og ef þið sjáið
ekki fram á að geta lifað af þeim
lífeyrisréttindum þegar á ellilaun
er komið hvernig væri þá að leggja
til hliðar í hina ýmsu séreignasjóði
eins og við hin?
Ég sem kjósandi skal ekki ropa
upp einni einustu mótmælastunu
þó að kjaramál ykkar séu rædd og
um þau samið, svo lengi sem þau
eru í einhverjum tengslum við
raunveruleikann. Það hlýtur að
vera hægt að horfa á hlutina í ör-
lítið víðara samhengi en þetta. Það
hlýtur að vera hægt að hafa kaup
og kjör þingmanna og ráðherra
uppi á borðinu í einni heildartölu í
stað þess að fela þau á bak við
aukasporslur, í þeirri von að eng-
inn fatti hvað er í gangi.
Launakjör
þingmanna
Jónína Sólborg Þórisdóttir
fjallar um eftirlaunagreiðslur
þingmanna
’Svo vil églíka taka undir
með verkalýðs-
forystunni um
eftirlauna-
réttindin.‘
Höfundur er starfsmaður
Víkurprjóns í Vík í Mýrdal.
UMRÆÐAN
58 LAUGARDAGUR 13. DESEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
STÓRT skref var stigið í upphafi
þessa mánaðar, þegar fyrsta nýrna-
ígræðslan var framkvæmd á Land-
spítala - háskólasjúkrahúsi við Hring-
braut. Var þessa getið víða í
fjölmiðlum, enda um merkisatburð að
ræða. Ljóst er að þrátt
fyrir stóraukið aðhald
lætur starfsfólk spít-
alans ekki deigan síga
og er þess getið að síð-
asta stóra vígið væri
fallið þar sem um fyrstu
líffæraflutninga væri að
ræða á landinu. Ekki er
það þó allskostar rétt
þrátt fyrir mikið gildi
þessa atburðar í sögu
heilbrigðisvísinda hér á
landi. Síðasta stóra víg-
ið, sem svo er kallað,
féll nefnilega fyrir rúm-
um tuttugu árum á
augndeild Landakotsspítala. Árið
1981 var framkvæmd fyrsta horn-
himnuígræðslan á augndeildinni og
hafa síðan verið framkvæmd rúmlega
150 hornhimnuskipti á deildinni – nú
síðustu 7 ár á skurðstofum Landspít-
ala - háskólasjúkrahúss við Hring-
braut. Í samvinnu við augnlæknana
Friðbert Jónasson prófessor og Óla
Björn Hannesson, tók læknirinn
Andri Konráðsson saman árangur
hornhimnuígræðslna á Íslandi á ár-
unum 1981–1995. Kom þá í ljós að
hornhimnuígræðslur voru nánast
jafntíðar á Íslandi og á hinum Norð-
urlöndunum og í Bretlandi. Árangur
aðgerðanna hefur verið einkar góður
í samanburði við erlendar rann-
sóknir. Prófessor Friðbert Jónasson
hefur framkvæmt þessar aðgerðir frá
byrjun eða í rúm 20 ár en aðrir skem-
ur. Hann hefur þar að auki gert lang-
flestar þeirra og bætt sjón fjölda Ís-
lendinga sem annars hefðu verið í
hópi lögblindra.
Hornhimnuígræðsla
Ígræðsla hornhimnu kallast það þeg-
ar hornhimna úr látnum einstaklingi
er grædd í sjúkling með ógegnsæja
hornhimnu (sjá mynd). Hornhimnan,
sem er glær kúpull framan á auganu,
er að mörgu leyti ákjósanleg til slíkra
aðgerða, einkum vegna þess að engar
æðar liggja um hana. Við ýmsa bólgu-
sjúkdóma, sýkingar og slys hins veg-
ar getur hornhimnan verið æðarík og
höfnun þá álíka líkleg og við nýrna-
ígræðslu til dæmis. Höfnun er þó
hlutfallslega óalgengari
eftir hornhimnu-
ígræðslur en önnur líf-
færaskipti. Hér á landi
hefur náðst afar góð
samvinna við horn-
himnubanka í Árósum í
Danmörku og fáum við
sendar þaðan horn-
himnur í sérstökum
dauðhreinsuðum nær-
ingarvökva. Kröfur sem
gerðar eru til horn-
himnubanka af þessu
tagi eru skiljanlega afar
miklar, bæði hvað varð-
ar tækni, hreinlæti og
allan umbúnað, sem og meðferð trún-
aðargagna og upplýsinga. Vonir
standa til að í framtíðinni verði unnt
að setja upp íslenskan hornhimnu-
banka og býr augndeild LSH yfir
hluta af þeim tækjabúnaði sem þarf
til slíks. Til þess að svo megi verða
þarf þó að nást góð samvinna við spít-
ala á landinu og aðrar sérgreinastétt-
ir sem sinna líffæraflutningum hér á
landi.
Lögmál líffæraskipta
Hornhimnuígræðslur lúta öllum þeim
sömu lögmálum sem gilda um önnur
líffæraskipti. Gerðar eru þær kröfur
að frumur gjafahornhimnunnar end-
ist alla ævi einstaklingsins sem þigg-
ur hana. Einstaklingurinn þarf einnig
að nota ónæmisbælandi lyf í langan
tíma til að minnka líkur á því að lík-
aminn hafni hornhimnunni. Þessi að-
gerð er ein af vandasömustu augn-
aðgerðum sem framkvæmdar eru.
Jafnframt er afar mikilvægt að sjúk-
lingur skilji vel tilgang aðgerð-
arinnar, sé vel undir hana búinn og
fylgi nákvæmlega eftir öllum fyr-
irmælum að henni lokinni. Afar mik-
ilvægt er að sjúklingar reyni ekki á
sig fyrstu vikurnar og í flestum til-
vikum þarf að nota augndropa í aug-
að í a.m.k. hálft ár eftir aðgerð til að
fyrirbyggja bólgu og höfnun. Árang-
ur þessara aðgerða er a.m.k. heilt ár
að koma í ljós og því er ljóst að sjúk-
lingur þarf að sýna mikla þolinmæði
og þrautseigju. Sjón eftir aðgerðina
er langoftast miklu betri en fyrir
hana, en oft þarf viðkomandi á ein-
hverjum sjónglerjum eða snerti-
linsum að halda til að fá góða sjón.
Líffæragjöf er dýrmæt gjöf
Hornhimnuígræðsla er því vandasöm
aðgerð en oft á tíðum mjög árang-
ursrík og hefur gefið mörgum sjón
þar sem engin nýtileg sjón var til
staðar. Undirritaður minnist frá
námsárum sínum erlendis fimmtán
ára íþróttamanns sem missti alla sjón
eftir að hafa fengið sýkingu undir
snertilinsur þegar hann var í heitum
potti hjá nágranna sínum. Hornhimn-
ur beggja augna urðu alhvítar og
ógegnsæjar. Hann sá aðeins mun
ljóss og skugga. Eftir ígræðslu gjafa-
hornhimnu úr látnum einstaklingi
fékk hann sjón sína á ný og gat haldið
áfram í skólanum sínum og stundað
íþróttirnar af sama kappi og áður.
Einstaklingurinn sem gaf hornhimnu
sína á þennan hátt bar á sér svokallað
„organ donor card“, eða „líf-
færagjafakort“, sem veitti læknum
viðkomandi sjúkrahúss leyfi til að
gefa líffæri hans ef á þyrfti að halda.
Slíkt er besta gjöf sem nokkur ein-
staklingur getur gefið.
Jóhannes Kári Kristinsson
skrifar um líffæraflutninga ’Árið 1981 var fram-kvæmd fyrsta horn-
himnuígræðslan á augn-
deildinni og hafa síðan
verið framkvæmd rúm-
lega 150 hornhimnu-
skipti á deildinni.‘
Jóhannes Kári
Kristinsson
Höfundur er dr. Med., augnlæknir.
Sérfræðingur í hornhimnulækningum
við augndeild LSH.
Örin sýnir skemmda horn-
himnu líffæraþegans.
Hringlaga fullþykkt-
ardiskur er skorinn úr
þegahornhimnu með hol-
um sívalningi.
Diskur úr gjafahorn-
himnu er settur í staðinn.
Gjafahornhimnan er því
næst saumuð við barma
þegahornhimnunnar.
Hornhimnuígræðslur –
fyrstu líffæraflutningarnir
Undirföt fyrir konur
Skálastærðir: B-FF
Opið virka daga frá kl. 11-18,
laugardaga frá kl. 11-15.
undirfataverslun
Síðumúla 3
FRÉTTIR
mbl.is