Morgunblaðið - 15.12.2003, Blaðsíða 23

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 15. DESEMBER 2003 23
Afstaðan til
innrásarinnar í Írak
Mikið var rætt um það í haust í
fjölmiðlum og á alþingi, að rík-
isstjórnin hefði ekki staðið rétt að
málum við ákvörðun um að láta Ís-
land styðja innrás Bandaríkjanna
og Bretlands í Írak. Málið var
hvorki lagt fyrir utanrík-
ismálanefnd né alþingi. Lögum
samkvæmt á að leggja öll mik-
ilvæg utanríkismál fyrir utanrík-
ismálanefnd. Það var ekki gert og
því hefur ríkisstjórnin brotið lög í
þessu mikilvæga máli. Sennilega
er hér um að ræða mikilvægasta
utanríkismál, sem upp hefur kom-
ið eftir síðari heimsstyrjöldina.
Hér var um það að tefla að styðja
árás á annað ríki. Nauðsynlegt er,
að alþingi taki þetta mál fyrir.
Eðlilegast væri að alþingi skipaði
sérstaka rannsóknarnefnd til þess
að rannsaka þetta mál. Rannsaka
þarf hvaða gögn utanríkisráðherra
hafði í höndunum um gereyðing-
arvopn Íraka, þegar ákvörðun var
tekin og rannsaka þarf hvort
ákvörðun var tekin á réttan hátt
eða ekki. Ef niðurstaða rann-
sóknar er sú, að ekki hafi verið
staðið rétt að ákvörðun um að
styðja árásarstríð, á ríkisstjórnin
að segja af sér.
Höfundur er viðskiptafræðingur.
ÁRIÐ 2000 þegar frumvarp um
lögleiðingu áhugamannahnefaleika
var lagt fram á Alþingi í annað
skipti leitaði heilbrigðismálanefnd
Alþingis álits undirritaðrar sem er
taugasálfræðingur og Grétars Guð-
mundssonar tauga-
læknis á möguleikum
á heilaskaða af völd-
um þessarar (íþrótta?)
greinar. Við sátum
fund með nefndinni
þar sem við skýrðum
frá niðurstöðum fjöl-
margra rannsókna
sem leitt hafa í ljós
skaðsemi af völdum
höfuðhögga eins og
þeirra sem eiga sér
stað í öllum hnefa-
leikum, áhuga-
mannahnefaleikum
sem og atvinnumannahnefaleikum.
Niðurstöðum þessum til frekari
skýringa fylgdi stutt lýsing okkar
á heilastarfsemi og eiginleikum
heila og því sem á sér stað þegar
högg lenda á höfði. Einnig svör-
uðum við spurningum þingmanna
um efnið.
Þetta frumvarp var í fellt í
fyrstu lotu, náði sem kunnugt er
ekki fram að ganga í annarri um-
ræðu en var síðan samþykkt í
þriðju umræðu á sama kjörtímabili
(í febrúarmánuði 2002).
Katrín Fjeldsted læknir hefur, í
kjölfar harmleiksins (því hér var
ekki um slys að ræða í raunveru-
legri merkingu þess orðs) í Vest-
mannaeyjum, á mál-
efnalegan og
vísindalegan hátt lýst
því sem gerist í heila
og miðtaugakerfi við
endurtekin högg á
höfuðið. Henni hefur
einnig orðið tíðrætt
um hið falska öryggi
sem hjálmur veitir
heilanum. Hún hefur
þar með undirstrikað
þá hættu sem er óhjá-
kvæmilega til staðar
jafnvel í áhuga-
mannahnefaleikum
þegar reynt er að gæta fyllsta ör-
yggis.
Tilefni þessara skrifa er ekki að
endurtaka það sem Katrín Fjeld-
sted og aðrir læknar hafa tjáð sig
um varðandi skaðsemi (íþrótta)
greinar sem hefur það markmið að
koma höggi á höfuð andstæðings-
ins heldur að bæta við nýjum vís-
indalegum upplýsingum um afleið-
ingar högga á höfuð almennt.
Nýjar (2003) rannsóknir á heila-
starfi með myndgreiningartæki
sem nemur virkni og starfsemi í
heila, þ.e.a.s. starfræn segulómun
(functional MRI /fMRI) hafa sýnt
að hjá einstaklingum með að því er
virðist aðeins vægan heilaskaða
eða jafnvel enga truflun á heila-
starfi samkvæmt taugasál-
fræðilegu mati starfar heilinn engu
að síður óeðlilega. Óeðlilega dreifð,
mikil og ómarkviss virkni í heila
kemur fram við lausnir á verk-
efnum sem hjá heilbrigðum ein-
staklingum er bundin við afmörkuð
svæði í heila. Undirrituð bendir í
þessu sambandi t.d. á rannsóknir
taugasálfræðinganna dr. John De-
Luca og dr. Franks Hillary.
Nýjar rannsóknir (2003) á tauga-
frumum og stoðfrumum (glia)
benda til þess að hjá einstaklingum
sem hlotið hafa jafnvel mjög væg-
an heilaskaða (mild mild traumatic
brain injury) benda til þess að við
högg á höfuð/heila komi oft fram
skaði í ofangreindum frumum sem
valdi röskun á heilastarfi. Í þessu
sambandi er t.d. nefnd starfsemi
mitochondria (hvatbera) í tauga-
frumunni sjálfri sem og röng raf-
boð. Mitochondria eru aflgjafi
taugafrumunnar með því að þær
vinna glukósa/ sykur og umbreyta í
ATP sem er næring og aflgjafi
taugafrumunnar. Þær eru einnig
mikilvægar þar sem þær geyma
kalsíum sem stjórnar m.a. boð-
skiptum frumunnar (stjórn tauga-
boðefna). Undirrituð vísar hér í
rannsóknir taugasálfræðingsins dr.
Davids A. Hovda.
Undirrituð telur nýjar nið-
urstöður ofangreindra taugasál-
fræðingar og annarra vísinda-
manna sem hafa helgað sig
rannsóknum á heilanum vissulega
eiga erindi í umræðuna um rétt-
mæti áhugamannahnefaleika á Ís-
landi.
Í kjölfar harmleiks í Vestmannaeyjum
Þuríður J. Jónsdóttir
skrifar um hnefaleika ’Óeðlilega dreifð, mikilog ómarkviss virkni í
heila kemur fram við
lausnir á verkefnum
sem hjá heilbrigðum
einstaklingum er bund-
in við afmörkuð svæði í
heila.‘
Þuríður Jónsdóttir
Höfundur er taugasálfræðingur.