Morgunblaðið - 17.12.2003, Page 10

FRÉTTIR
10 MIÐVIKUDAGUR 17. DESEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Í KJÖLFAR frumvarpsins um eft-
irlaun æðstu embættismanna ríkis-
ins, sem samþykkt var í vikunni, vilja
helstu forystumenn Alþýðusam-
bands Íslands (ASÍ) nú taka samn-
inga um lífeyrismál til endurskoðun-
ar með það að markmiði að
lífeyrisréttindi almenns launafólks
verði samræmd við lífeyrisréttindi
opinberra starfsmanna. Hefur
Starfsgreinasambandið raunar þeg-
ar kynnt nýja kröfugerð sem felur
þetta í sér. Samtök atvinnulífsins
(SA) segja aftur á móti að atvinnulífið
hafi enga burði til þess að standa
undir slíkum kostnaðarauka; sam-
ræming lífeyrisréttinda verði að vera
„niður á við“, þ.e. að hið opinbera
verði að laga sig að þeim leikreglum
sem gildi á almenna vinnumarkaðin-
um.
Fær tugum þúsunda króna
meira á á mánuði
Það virðist því blasa við að eftir-
launafrumvarpið umdeilda kunni að
draga dilk á eftir sér því mikill munur
er á því hvað kemur í pyngju almenna
launþegans og opinbera starfs-
mannsins þegar þeir kveðja vinnu-
markaðinn og gerast eftirlaunaþeg-
ar. Opinber starfsmaður sem greiðir
af 250 þúsund króna mánaðarlaunum
fengi t.d. um 60 þúsund meira en sá
sem greiðir í Lífeyrissjóð verlzunar-
manna, og 85 þúsund krónum meira
ef greitt er af 350 þúsund krónum.
Ætla má að munurinn á eftirlauna-
réttindum á opinbera og almenna
vinnumarkaðinum liggi almennt á
bilinu 50–60% eftir því við hvaða for-
sendur er miðað og hann sé að með-
altali um 55%. Það rímar nokkurn
veginn við þann mun sem er á inn-
greiðslum í sjóðina.
15,5% á móti 10%
Á almennum vinnumarkaði gildir
að greidd eru 10% af öllum launum í
lífeyrissjóð og greiðir launþegi 4% og
vinnuveitandi 6%. Af launum opin-
berra starfsmanna eru aftur á móti
greidd 15,5% af öllum launum í lífeyr-
issjóð. Þar af greiðir launþegi 4%
eins og á almennum vinnumarkaði og
ríki og sveitarfélög 11,5%.
Eins og sjá má í töflunni, þar sem
borin eru saman eftirlaun úr Lífeyr-
issjóði Verzlunarmanna (LV) og A-
deild Lífeyrissjóðs starfsmanna rík-
isins (LSR), er munurinn á eftir-
launagreiðslunum mikill. Opinber
starfsmaður sem greiðir af 250 þús-
und króna launum í LSR fengi liðlega
233 þúsund í eftirlaun ef hann hættir
67 ára gamall en sá sem greiðir í LV
fengi um 60 þúsund krónum minna
eða 173.250 krónur. Ef miðað er við
70 ára aldur er munurinn um 74 þús-
und á mánuði. Tölurnar hafa annars
lag á að tala sínu máli.
Munurinn í reynd enn meiri
En hér er þó rétt að hafa í huga að
munurinn er í reynd enn meiri: ef
tekin væri meðaltalsgreiðsla úr al-
mennu lífeyrissjóðunum öllum myndi
það væntanlega þýða 15–20 þúsund
króna lægri eftirlaun af 250 þúsund
króna launum og enn meira ef miðað
væri við lægstu greiðslur. Þetta staf-
ar af því að eftirlaunagreiðslur úr
LV, sem er stærsti sjóðurinn, eru
hærri en í flestum öðrum sjóðum
vegna lágrar örörkutíðni hjá VR. Op-
inberi starfsmaðurinn getur einnig
farið á óskertan lífeyri tveimur árum
fyrr en sá á almenna markaðinum og
á skertan lífeyri fimm árum fyrr,
m.ö.o. hann á þess kosta að hætta á
aldrinum 60 til 65 ára en þess eiga al-
mennir launþegar alla jafna ekki
kost.
Þá er og á það að líta að á almenna
vinnumarkaðinum eru réttindi félaga
eingöngu tryggð með eignum sjóð-
anna og ávöxtun þeirra eigna. Ef þær
standa ekki undir þeim réttindum
sem lofað er í reglugerðum sjóðanna
verða því að koma til auknar
greiðslur í sjóðinn eða þá, eins og
menn þekkja orðið dæmi um, að
skerða verður lífeyrisréttindin svo
eignir standi undir lífeyrisgreiðslum.
En þess ber auðvitað að geta að með
sama hætti er hægt að auka réttindin
ef eignir eru hærri en skuldbinding-
arnar. Þótt hér sé talað um eignir,
réttindi og skuldbindingar ber að
hafa í huga að hækkandi lífaldur sjóð-
félaga getur haft nákvæmlega sömu
áhrif, þ.e. leitt til skerðingar á
greiðslum.
Hækkandi lífaldur kemur
fram sem byrði á sjóðunum
Um síðustu áramót var að mati
tryggingastærðfræðinga talið mikil-
vægt að endurnýja tölur um lífslíkur
manns og er talið að sú breytingin
hafi kostað lífeyrissjóðakerfið um 30
milljarða í heild. Um fjórðungur af
þeirri upphæð lendir á LSR eða 7–8
milljarðar og lendir það allt á ríkinu
vegna ábyrgðar þess á eftirlauna-
greiðslum. Almennu lífeyrissjóðirnir
verða aftur á móti að taka á sig þenn-
an „skell“ og hugsanlega með að
mæta honum með endurskoðun
reglna eða skerðingu réttinda.
Lífeyrisréttindi starfsmannsins á
almenna vinnumarkaðinum eru því
óvissu háð þótt óvissan sé ef til vill
ekki mikil en hjá opinberum starfs-
mönnum er þessu öðruvísi háttað.
Hjá LSR er gert ráð fyrir að 15,5%
inngreiðslan af launum dugi fyrir
skuldbindingum en ef í ljós kemur að
eignir og ávöxtun duga ekki fyrir
skuldbindingum er vinnuveitandan-
um skylt að bæta það sem upp á vant-
ar með hækkun iðgjaldsins þannig að
sjóðurinn geti staðið undir skuld-
bindingum sínum. Starfsfólk sem
greiðir til LSR þarf þannig ekki að
óttast réttindaskerðingu af þessum
sökum. Í þessari baktryggingu sem
opinberir starfsmenn hafa felast því
heilmikil verðmæti, þ.e. það að hafa
tryggingu fyrir lífeyrisgreiðslum.
Enn má svo nefna að þegar horft
er til maka-, barna- og örorkulífeyris
eru réttindin nánast í öllum tilvikum
meiri hjá opinberum starfsmennum
en hjá hinum almenna launþega.
ASÍ vill að almennir launþegar njóti sama lífeyrisréttar og opinberir starfsmenn
Munurinn á rétt-
indum 50–60%

 

 
  

  

 


!""
#
  
 
!""
#
  
 
!""
#
  
 
!""
#
  
 
$%
$&'()* 
#
 

     
    
   


$%
$&'()* 
#
 



   
  

   


$%
$&'()* 
#
  
    






   


$%
$&'()* 
#
  
 




 
   


$%
$&'()* 
#

 


 

 
  
Að lokinni starfsævi nýtur opinber
starfsmaður mun betri eftirlaunakjara
heldur en starfsmaður á almennum vinnu-
markaði. Í grein Arnórs Gísla Ólafssonar
kemur einnig fram að opinberi starfs-
maðurinn hefur auk þess tryggingu fyrir
að eftirlaunakjörin verði ekki skert.
HLJÓÐIÐ í sjúkraliðum á Land-
spítala – háskólasjúkrahúsi vegna
yfirvofandi uppsagna er ekki gott,
segir Ingibjörg Viggósdóttir, aðal-
trúnaðarmaður sjúkraliða á LSH
við Hringbraut.
„Við erum uggandi, það er eng-
inn öruggur um starf sitt, við vitum
ekkert hvað á að gera og hvernig
þetta verður annað en það sem við
sjáum í blöðunum.“
Ingibjörg segir algera óvissu
ríkja hjá starfsfólki. „Við vitum
ekki neitt og erum bara skelfingu
lostin hvað verður. Okkur finnst
þetta vera harðar aðgerðir núna,
miklu harðari en verið hefur í
gegnum árin.“
búið er að byggja upp í tvo áratugi.
Það er ekkert auðvelt að leiðrétta
slíka hluti,“ segir Sigfinnur.
Alls vinna átta prestar á LSH og
er prestur á vakt allan sólarhring-
inn. Þetta er þjónusta sem sjúk-
lingar eru almennt mjög þakklátir
fyrir og mikil þörf er á að halda
henni áfram, segir Sigfinnur.
prestur á LSH. Hann segir það ár-
visst að upp komi erfiðir tímar í
fjármálum spítalans, en nú sé
óvenju dimmt yfir.
„Þetta snertir alla á spítalanum
með einum eða öðrum hætti, en
suma snertir það meira en aðra. Í
okkar hópi er mikil óvissa og ekki
gott að ganga á þessa þjónustu sem
Ekki er hægt að bæta meiri
verkefnum á starfsfólk og því ljóst
að ef segja á upp sjúkraliðum þarf
að fækka verkefnum fyrir þá sem
eftir verða, segir Ingibjörg.
Dagbjört H. Kristinsdóttir, að-
altrúnaðarmaður hjúkrunarfræð-
inga, vildi ekki tjá sig um málið, en
sagði að hjúkrunarfræðingar muni
funda um málið fljótlega.
Mikil óvissa hjá sjúkra-
húsprestum
Sjúkrahúsprestar hafa áhyggjur
af framtíðinni fyrir sjálfa sig, en
ekki síður fyrir sjúklinga, vegna
sparnaðartillagnanna, segir Sig-
finnur Þorleifsson, sjúkrahús-
Starfsfólk á Landspítala – háskólasjúkrahúsi segist uggandi um framtíðina
„Enginn
öruggur um
starf sitt“
Morgunblaðið/Júlíus
Ekki gott að ganga á þjónustu sem byggð hefur verið upp á tveimur
áratugum, segir Sigfinnur Þorleifsson, sjúkrahúsprestur á LSH.
EF færa ætti Neyðarmóttöku
vegna nauðgunar á kvennadeild
eins og lagt er til í sparnaðar-
tillögum stjórnanefndar Land-
spítala – háskólasjúkrahúss mun
dýrmæt reynsla og þekking til
að taka á þessum viðkvæmu
málum glatast, segir Guðrún
Agnarsdóttir, yfirlæknir neyðar-
móttöku vegna nauðgunar.
Neyðarmóttaka vegna nauðg-
taks til að taka á móti börnum
eða fara í aðgerðir eins og keis-
araskurði með litlum fyrirvara,
á meðan þeir geti verið í miðri
læknisskoðun vegna nauðgunar.
Slík læknisskoðun getur tekið
allt að 3 til 4 klukkustundir, og
mikilvægt að allt fari rétt fram
þar sem niðurstöður læknisins
geta haft úrslitaáhrif í dóms-
máli.
við inni á spítalanum vegna þess.
Við höfum í fyrsta lagi gert
sparnaðartillögur, og í öðru lagi
reynt að benda stjórnendum
spítalans á að það muni glatast
mjög dýrmæt fagleg þekking og
reynsla sem þarna hefur byggst
upp á 10 árum,“ segir Guðrún.
Guðrún segist ekki sjá hvern-
ig það eigi að ganga upp að
læknar á kvennadeild séu til
unar hefur verið á slysa- og
bráðasviði í 10 ár. Í sparnaðar-
tillögunum virðist sem ekki sé
gert ráð fyrir því að starfsfólk
neyðarmóttöku vegna nauðg-
unar flytjist með móttökunni á
kvennadeildina, og því í raun
verið að færa nafnið eitt, segir
Guðrún.
„Ég hef mjög þungar áhyggj-
ur af því og er búin að bregðast
Dýrmæt reynsla og þekking glatast
EFTIRFARANDI er ályktun stjórnar Félags
íslenskra hjúkrunarfræðinga um boðaðar upp-
sagnir á LSH:
„Sjórn Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga
(Fíh) lýsir þungum áhyggjum af samdrætti í
þjónustu og fyrirhuguðum uppsögnum starfs-
fólks á Landspítala – háskólasjúkrahúsi. Nú
þegar Alþingi hefur gert hlé á störfum er ljóst
að um frekari fjárveitingar til rekstrar LSH
verður ekki að ræða. Uppsagnir allt að 200
starfsmanna blasa því við með þeirri skerðingu
á þjónustu sem óhjákvæmilega mun fylgja í
kjölfarið.
Stjórn Fíh harmar að mögulegar afleiðingar
þessa hafa ekki verið ræddar opinberlega í að-
draganda ákvörðunarinnar. Ljóst er að sam-
dráttur í þjónustu LSH kallar á aukna þörf fyr-
ir þjónustu í heilsugæslu, í vaktþjónustu
lækna, hjá sérfræðilæknum og öðrum sjálf-
stætt starfandi heilbrigðisstéttum, og hjá fé-
lagsþjónustu sveitarfélaga. Sparnaður í rekstri
LSH mun því valda útgjaldaauka hjá öðrum
opinberum stofnunum. Alls er óvíst hvort gæði
þjónustunnar verði sambærileg.“
Sérþekking gæti tapast til útlanda
„Stjórn Fíh leggur áherslu á þá hættu sem
skapast getur, til framtíðar litið, þegar sér-
hæfðum heilbrigðisstarfsmönnum er sagt upp
störfum. Landspítali – háskólasjúkrahús er
sérhæfðasta heilbrigðisstofnun landsins. Það
sérmenntaða starfsfólk sem nú kann að missa
starf sitt þarf því væntanlega að leita út fyrir
landsteinana eftir nýju starfi. Mikilvæg sér-
fræðiþekking mun því óhjákvæmilega tapast,
þekking sem tekur mörg ár eða áratugi að
byggja upp að nýju.
Stjórn Fíh ítrekar þann lagalega rétt Félags
íslenskra hjúkrunarfræðinga að stjórnendur
LSH hafi fullt samráð við félagið ef til upp-
sagna hjúkrunarfræðinga kemur.“
Áhyggjur af
uppsögnum
og samdrætti
í þjónustu