Morgunblaðið - 17.12.2003, Page 30

LISTIR
30 MIÐVIKUDAGUR 17. DESEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
„ÞETTA er búið að standa til allt
frá því við byrjuðum að spila sam-
an, fyrir sex árum,“ segir Sigur-
björn Bernharðsson fiðluleikari,
spurður um tónleika hans og Önnu
Guðnýjar Guðmundsdóttur píanó-
leikara í Salnum annað kvöld kl. 20,
en þar ætla þau að leika allar þrjár
sónötur Jóhannesar Brahms fyrir
fiðlu og píanó. Sigurbjörn er marg-
verðlaunaður fiðluleikari og starfar
nú sem prófessor í fiðluleik í Ríkis-
háskólanum í Illinois í Bandaríkj-
unum. Anna Guðný er löngu lands-
þekkt sem einn af okkar fremstu
píanóleikurum.
Sigurbjörn segir að á fyrstu tón-
leikunum sem þau héldu saman,
hafi þau valið efnisskrá sem var
mjög tilfinningalega hlaðin. „Á
næstu tónleikum völdum við verk
eftir þema; – vorum með tónleika
þar sem öll verkin voru í c-moll og
nöfn allra tónskáldanna byrjuðu á
B. Í framhaldinu fannst okkur fiðlu-
sónötur Brahms upplagt þema.
Þegar maður er að velja verk eftir
eitt tónskáld á heila tónleika getur
verið hætta á því að tónleikarnir
verði einsleitir. Það er alls ekki
raunin með fiðlusónötur Brahms,
því þær eru svo gjörólíkar. Sú
fyrsta er afskaplega innhverf og
íhugul, sú næsta glæsileg og bjart-
sýn meðan sú þriðja er ofboðslega
dramatísk. Þannig skapa þessi þrjú
verk afskaplega góða efnisskrá.
Þetta er nú ástæðan fyrir vali okk-
ar, fyrir utan það að þetta eru bara
langbestu sónöturnar fyrir þessi
hljóðfæri.“
Anna Guðný tekur undir þetta.
„Já, Brahms er frábær og fylgir
manni óhjákvæmilega í þessu fagi.“
Anna Guðný er ekki á því að kalla
verkin fiðlusónötur eins og oft er
ranglega gert, því hlutur píanósins
er mikill. „Þetta eru píanó- og fiðlu-
sónötur,“ segir hún og glottir til
Sigurbjörns.
„Öll verk Brahms eru góð,“ segir
Sigurbjörn og bætir því við að
Brahms hafi verið svo gagnrýninn á
sjálfan sig, að hann hafi eytt um
70% af verkum sínum. Það sem eft-
ir stendur eru þau 30% sem hann
taldi best. Þótt sónöturnar séu
gjörólíkar segir Sigurbjörn þær þó
eiga sitthvað sameiginlegt. „Þær
eiga það fyrst og fremst sameigin-
legar að vera vel samdar. En tón-
mál Brahms er líka alltaf jafn
magnað; dramatískt og tjáningar-
ríkt. Brahms var ekki mikill lag-
línumaður, og öfundaði til dæmis
Dvorák af því að geta samið fal-
legar laglínur. Brahms gerir það
ekki svo mikið – en hjá honum er
þó allt hitt: hljómarnir, rytminn og
arkitektúrinn er meðal þess sem
gerir alla tónlist hans svo magnaða,
og það eiga sónöturnar sameigin-
legt. Brahms var makalaus arki-
tekt. Þetta er hlý tónlist og spannar
allt tilfinningalitrófið.“
Anna Guðný segir að tónvefur
Brahms sé ákaflega þykkur. „Mað-
ur er alltaf með hendurnar gjör-
samlega fullar, þannig að ég held
að mér hafi ekkert veitt af þessum
tuttugu árum frá því að ég kynntist
fyrst fyrstu sónötunni. Efniviðurinn
í verkunum er endalaus – aldrei
þurrð hjá Brahms.“
Morgunblaðið/Þorkell
„Brahms er frábær...“ Anna Guðný Guðmundsdóttir og Sigurbjörn Bernharðsson á æfingu í Salnum.
Brahms var makalaus arkitekt
TRÍÓ Jørgen Svare og
Björns Thoroddsen, Svare/
Thoroddsen, sem einnig inni-
heldur Jón Rafnsson bassa-
leikara, hefur verið að fá
mjög góða dóma fyrir disk
sinn, Jazz airs.
Platan hlaut tvær tilnefn-
ingar til íslensku tónlistar-
verðlaunanna í djassflokki,
besta platan og besti flytjand-
inn (Björn Thoroddsen).
Platan hefur fengið frá-
bæra dóma bæði hér heima
og erlendis. Í hinu virta tíma-
riti Jazz Special (tölublað, 73
desember – janúar 2004) má
lesa eftirfarandi:
„[...] annars hefðbundinn
klarínettuleikur hans [Jørgen
Svare] er fullur trúverðug-
leika. Samsvarandi innihald
er í gítarleik Björns Thorodd-
sen og það skín í gegn í sam-
spili hans við Svare og bassa-
leikarann Jón Rafnsson.“
Annars staðar í blaðinu er
Birni lýst á þessa leið: „Thor-
oddsen er gítarsnillingur af
guðs náð án þess nokkru
sinni að tapa jarðsamband-
inu.“
Þeim félögum hefur verið
boðið á djasshátíðina í Kaup-
mannahöfn næsta sumar en
það er heiður sem fáum Ís-
lendingum hefur hlotnast.
Fyrsta upplag af Jazz airs
er löngu uppselt og er upplag
númer tvö nú komið í búðir.
Birni Thoroddsen
boðið á djasshátíðina
í Kaupmannahöfn
„Snill-
ingur í
jarðsam-
bandi“
Morgunblaðið/Einar Falur
Björn Thoroddsen.
Skólakór Kársness sem ÞórunnBjörnsdóttir stjórnar syngur meðSinfóníuhljómsveit Franska út-varpsins í París á Norrænum
músíkdögum sem haldnir verða í borginni
í febrúar. Stjórnandi hljómsveitarinnar er
Ernest Martinez-Izquierdo. Á tónleikunum
14. febrúar frumflytja kórinn og hljóm-
sveitin nýtt verk sem Jón Nordal semur af
þessu tilefni, en Tónskáldafélag Íslands
pantaði verkið af Jóni. Að sögn Þórunnar
hefur eitt tónverk fyrir hljómsveit og
barnakór verið pantað frá hverju Norður-
landanna.
„Við erum búin að fá í hendurnar megn-
ið af verki Jóns. Það er rosalega erfitt, en
ótrúlega fallegt,“ segir Þórunn.
Þórunn hefur grun umað ákveðinn at-
burður hafi kveikt neista hjá einhverjum.
„Fyrir tveimur árum var ég beðin að
koma til Parísar til að segja
öðrum barnakórstjórum frá
starfi mínu við Kársnesskóla. Ég
sýndi þeim meðal annars mynd-
band frá upptöku af jóla-
tónleikum Sinfóníuhljómsveitar
Íslands, þar sem við og fleiri
barnakórar vorum að syngja
með hljómsveitinni.
Þótti merkilegt
Eftir fyrirlesturinn fékk ég
ótal spurningar um kórstarfið,
en langflestar sneru að tónleik-
unum með Sinfóníuhljómsveit-
inni. Ég gat meðal annars sagt
frá því að hljómsveitin hefði þá
nýverið heimsótt Biskups-
tungur, þar sem allir kórar sveitarinnar
höfðu sungið með. Þetta þótti alveg ótrú-
lega merkilegt. Ég veit ekki
nema þetta hafi komið þessu
af stað. Mér fannst þetta að
minnsta kosti skemmtileg til-
viljun, því franskir kór-
stjórar virtust ekki þekkja
það að til væru sinfón-
íuhljómsveitir sem væru
reglulega með tónleika þar
sem baranakórar fengju að
spreyta sig.“
Áhrifamikið og
fallegt verk
Tónskáldafélagi Íslands
barst svo erindi um að fá
kór og tónverk frá Íslandi,
og kom það í hlut Skólakórs
Kársness að taka þátt í frumfluningnum á
verki Jóns Nordals. Hin Norðurlöndin
senda einnig kóra á hátíðina og segir
Þórunn þá alla mjög góða. Hún segir að
verk Jóns sé áhrifamikið og fallegt. „Það
eru talsvert ómstríðir hljómar í því, en
þeir eru ekkert að flækjast fyrir krökk-
unum. Þau hafa ekki jafn sterka tilfinn-
ingu fyrir dúrum og mollum og við sem
erum eldri.“
Krakkarnir 45 sem Þórunn fer með til
Parísar eru að hennar sögn yndislegir,
og spenningurinn í hópnum er skilj-
anlega orðinn talsverður.
„Þetta er ótrúlega skemmtilegt fyrir
okkur og almenn ánægja með okkur í
skólanum. Kórinn er ekki mín einkaeign;
– þetta er samstarf allra starfsmanna
skólans, og þeir standa eins og klettur á
bak við okkur. Hér eru til dæmis engin
jólapróf, því í Kársnesskóla er sungið á
aðventunni.“
Skólakór Kársness syngur með Sinfóníuhljómsveit Franska útvarpsins á Norrænum músíkdögum
Ótrúlega skemmtilegt tækifæri
Þórunn kórstjóri.
um og sálmum í íslenskum hand-
ritum og munu þegar hafa fundist
á þriðja þúsund laga og um átta
þúsund sálmar. Upphafsmanneskja
og sú sem dreif verkefnið í gang og
smitaði aðra var Helga Ingólfs-
dóttir semballeikari, sú hin sama
og fór af stað með Sumartón-
leikana í Skálholti fyrir 28 árum.
Helga hefur í gegnum tíðina verið
ódrepandi í áhuga sínum á að
koma á framfæri þeim menningar-
arfi sem hefur fundist við leitina á
Landsbókasafninu og með því að fá
ung tónskáld til að tónsetja nokkur
þeirra til flutnings í Skálholti síð-
ast liðin sumur, þar með hafa Sum-
artónleikarnir átt drjúgan þátt í að
MIKIÐ starf hefur verið innt af
hendi undanfarið á vegum Collegi-
um Musicum í Skálholti og Helgi-
siðastofnunar í samstarfi við
Landsbókasafn við að leita að nót-
gera hluta þessa dýrmæta arfs lif-
andi til flutnings á okkar tíma.
Þýðan eg fögnuð finn er heiti á
útgáfu Smekkleysu á 19 verkum
eftir sex tónskáld sem unnin eru úr
sálmum sem fundist hafa á hand-
ritadeild Landsbókasafnsins og eru
tveir geisladiskar í albúminu. Öll
verkin eru samin fyrir og voru
frumflutt á Sumartónleikum í Skál-
holti og fjallað um þau í skrifum
um þá tónleika. Hvert tónskáld
nálgast verkefnið á sinn persónu-
lega hátt og er mikill munur á.
Sum tónskáldin fara hefðbundnar
leiðir, önnur feta nýjar slóðir og
enn önnur eru með tilraunastarf-
semi og eru verkin því misjafnlega
aðlaðandi við fyrstu heyrn.
Flutningurinn á diskunum er
góður og vandaður. Allir söngv-
ararnir fara mjög vel með sitt og
hljóðfæraleikurinn er mjög góður.
Gunnsteinn Ólason stjórnar flutn-
ingi á verki Steingríms Rohloff.
Upptakan er gerð í Skálholtskirkju
í júlí 2002 af Halldóri Víkingssyni.
Undirritaður hefði viljað heyra
meiri óm úr kirkjunni í upptök-
unni. Sum verkin eru greinilega
samin með hljómgun kirkjunnar í
huga og þurfa eftirhljóm til að fá
af þeim rétta mynd, en það mynd-
ast aldrei þessi kirkjulegi sam-
hljómur.
Mjög góður og vel unninn upp-
lýsingabæklingur fylgir með disk-
unum og er þessi útgáfa öll til mik-
illar fyrirmyndar.
Smekkleysa er að gera mjög
góða hluti bæði með þessari útgáfu
og öðrum sem komið hafa fyrr á
árinu og á miklar þakkir fyrir.
Dýrmætur
þjóðararfur
TÓNLIST
Geisladiskur
Kristín Erna Blöndal og Jónína Guðrún
Kristinsdóttir sópranar, Guðrún Edda
Gunnarsdóttir alt, Gísli Magnason tenór
og Benedikt Ingólfsson bassi (Sönghóp-
urinn Gríma), Marta Guðrún Halldórs-
dóttir sópran, Eþos kvartettinn, Sigur-
laug Eðvaldsdóttir og Ólöf Þorvarðar-
dóttir fiðluleikarar, Guðrún Þórarinsdóttir
lágfiðluleikari, Hrafnkell Orri Egilsson
sellóleikari, Douglas A. Brotchie orgel-
leikari, Helga Ingólfsdóttir semballeikari,
Jón Guðmundsson og Guðmundur Sv.
Pétursson gítarleikarar og Gunnsteinn
Ólafsson stjórnandi flytja tónverk byggð
á lögum og sálmum úr íslenskum hand-
ritum eftir Elínu Gunnlaugsdóttur, Hildi-
gunni Rúnarsdóttur, Jón Guðmundsson,
Mist Þorkelsdóttur, Steingrím Rohloff og
Þórð Magnússon. Smekkleysa gefur út.
ÞÝÐAN EG FÖGNUÐ FINN
Jón Ólafur Sigurðsson