Morgunblaðið - 17.12.2003, Blaðsíða 33

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 17. DESEMBER 2003 33
Í DAG, hinn 17. desember 2003,
á flugið í heiminum 100 ára afmæli.
Saga flugsins er nefnilega ekki ein-
vörðungu saga glæsilegrar atvinnu-
greinar heldur áhugaverður hluti
sjálfrar mannkynssögunnar frá
örófi alda. Fyrst sem draumur um
þúsundir ára.
Leiðin langa að
árangursríku flugi
Wright-bræðra
Forfeður okkar, kyn-
slóð fram af kynslóð,
voru haldnir flugþrá
og voru fuglarnir fyr-
irmyndin. Frægasta
sagan í þessum efnum
er gríska goðsögnin
flug Daedalusar og
sonarins Ikarusar frá
eyjunni Krít á vængj-
um gerðum úr vaxi og
fjöðrum fugla.
Elstu skriflegu
heimildir um flug-
tilraunir í Evrópu
eru frá því um 1400
en þá hófst nokkurra
hundraða ára tímabil
í flugsögunni sem
kennt er við turn-
stökkvara því „flug-
kapparnir“ stukku
fram af kirkjuturnum
með blakandi vængi
eins og fuglar en nú
komnir með lím og
léreftsdúk.
Fyrstu raunhæfu
hugmyndir um mannaðar flugferðir
komu fram í kringum árið 1500 hjá
Leonardo da Vinci. Þær voru
byggðar á flugi fugla, fallandi lauf-
blöðum og loftstraumum. Eftir
hann liggja hundruð af teikningum
af flugfarartækjum. Árið 1793 tóku
flugtilraunirnar nýja stefnu er
frönsku bræðurnir Montgolfier
gerðu stóran léreftsloftbelg er
þeim tókst að koma á loft með
hitauppsteymi. Í körfu belgsins
voru hani, önd og kind þannig að
strangt tekið eru þessar skepnur
fyrstu flugfarþegarnir í heiminum.
Þetta sama ár flugu tveir menn í
Montgolfier-loftbelg í 25 mínútur
yfir París og aðrir tveir uppfinn-
ingamenn í tvær klukkustundir í
vetnisloftbelg.
Upp úr 1890, var loksins farið að
hilla undir að flugdraumur okkar
mannanna yrði að veruleika. Þar
voru að verki tveir þýskir bræður,
Otto og Gustav Lillienthal, er hófu
svifflugstilraunir við Berlin með
því Otto spennti vængi á bakið og
hljóp niður brekkur uns vindurinn
náði að lyfta honum frá jörðu. Otto
fór nokkur hundruð slík flug uns
honum hlekktist á og beið bana ár-
ið 1896. Lykillinn að góðum ár-
angri Lillienthal-bræðra var að
þeir komu fram á
sjónarsviðið með væng
er hafði bogadregið
yfirborð en það skap-
aði nauðsynlegan lyfti-
kraft fyrir flugtak.
Wright-bræður
sönnuðu kenn-
inguna um flugið
Þau tímamót sem við
fögnum í dag er fyrsta
flug Wright-bræðra
sem jafnframt er
fyrsta flugferðin þar
sem menn hófu sig til
flugs fyrir eigin vélar-
afli á flugvél sem hægt
var að stýra og lenda í
sömu hæð eða hærra
yfir sjávarmáli. Þessi
miklu flugsögulegu
tímamót áttu sér stað á
nánast einskismanns-
landi sem var sandrif á
Djöfuldrápshólum við
Kitty Hawk í Norður-
Karólínu vestur í
Bandaríkjunum kl. 10.5
að staðartíma eða kl.
15.35 að íslenskum
tíma.
Þessi fyrsta flugferð
mannkynssögunnar sem heppn-
aðist að fullu var ekki löng eða að-
eins 12 sekúndur en alls fóru
Wright-bræður fjórar flugferðir
þennan dag. Lengsta flugferðin
varði í 59 sekúndur og 258 metra.
Flugafrekin þennan dag vöktu alls
enga athygli fyrr en fjölmiðlar
tóku að birta ljósmyndir af flugvél-
inni í loftinu en augu Bandaríkja-
manna og heimsins fóru ekki að
beinast að Wright-bræðrum fyr en
5–6 árum síðar á flugsýningum í
Evrópu.
Fyrir sitt einstæða flugafrek eru
þeir Wright-bræður, Orville og
Wilbur, tvímælalaust þekktustu
persónur flugsögunnar en þeir
voru biskupssynir frá Dayton í
Ohio sem unnu við smíði og sölu
reiðhjóla.
Talið er að nokkur hundruð, ef
ekki þúsundir manna hafi látið lífið
í tilraunum til flugs í aldanna rás á
undan þeim en Wright-bræðrum
tókst að læra af óförum þeirra og
hagnýta sér þekkingu úr smiðju
Otto Lillienthal fyrir milligöngu
velgjörðarmanns þeirra Octave
Chanute sem var fransk-bandarísk-
ur verkfræðingur með brennandi
flugáhuga. Með þessa vitneskju í
farteskinu gengu Wright-bræður
skipulega og vel agaðir til verks og
smíðuðu m.a. svokölluð vindgöng
til loftaflsfræðilegra tilrauna. Síð-
ast en ekki síst kom starfsreynslan
og tæknikunnáttan úr reið-
hjólasmíðinni þeim afar vel við
tækilegar úrlausnir við hönnun og
smíði flugvélanna sinna.
Sigrar og tækniframfarir í
kjölfar Wright-bræðra
Frá flugi Wright-bræðra, á þessu
tiltölulega stutta tímbili sem liðið
er, hafa menn smíðað þotuhreyfil-
inn sem er forsendan fyrir því að
fluttur er einn og hálfur milljarður
flugfarþega um víða veröld í ár.
Við höfum náð því að rjúfa hljóð-
múrinn, við höfum flogið á rúmlega
þreföldum hraða hljóðsins, við höf-
um stigið fæti á sjálft tunglið og
sent könnunarför til fjarlægra
reikistjarna í sólkerfinu svo fáein
flugafrek séu nefnd af spjöldum
mannkynssögunnar. Tæknileg
framþróun flugsins hefur verið slík
að ekkert af þessum áföngum var
talið sjálfsagður hlutur fyrir 50–60
árum.
Velunnarar flugsins fagna á
þessum heiðursdegi í sögu flugsins
og lífi frumherjanna, og óska flug-
inu blessunar og gleði yfir góðum
verkum í flugsins þágu.
Flugið 100 ára í dag
Arngrímur B. Jóhannsson og
Gunnar Þorsteinsson skrifa um
afmæli flugsins ’Forfeður okkar, kyn-slóð fram af kynslóð,
voru haldnir flugþrá.‘
Arngrímur B.
Jóhannsson
Arngrímur B. Jóhannsson er forseti
Flugmálafélags Íslands
og Gunnar Þorsteinsson er formaður
Fyrsta flugs félagsins.
Gunnar
Þorsteinsson
FYRIRTÆKI TIL SÖLU
www.fyrirtaekjasala.is
FYRIRTÆKJASALA
ÍSLANDS
Síðumúla 15 • Sími 588 5160
Gunnar Jón Yngvason
lögg. fasteigna- og fyrirtækjasali
Mörkinni 3, sími 588 0640
www.casa.is
Opið mán.-fös. 11-18, lau. 11-15.
Húsgögn
Ljós
Gjafavara