Morgunblaðið - 17.12.2003, Qupperneq 35
BORUN á annarri tilraunaholu að
Þeistareykjum í S-Þingeyjasýslu
lauk nýlega. Jarðboranir sáu um
verkið fyrir einkahlutafélagið
Þeistareyki, sem er í eigu Orku-
veitu Húsavíkur, Norðurorku og
sveitarfélaga á svæðinu. Að sögn
Hreins Hjartarsonar, veitustjóra
Orkuveitu Húsavíkur, verður
mælingabúnaður settur upp við
holuna fyrir jólin og búist við að
hún fari að blása á nýju ári. Eftir
þann tíma verður hægt að mæla
hitann í holunni en Hreinn segir
að menn séu bjartsýnir um góðan
árangur.
Að sögn Hreins verður farið að
huga að virkjunarmöguleikum ef
niðurstöður þessara borana reyn-
ast jákvæðar. Leyfi er til borunar
á þriðju holunni en á næsta ári
verður ákveðið hvort þörf verður
á því. Áætlanir Þeistareykja ehf.
hafa miðað við að háhitasvæðið
geti gefið 150 MW gufuafl. Gufan í
fyrstu holunni var hrein og tær og
svaraði til 6 MW afls. Hreinn býst
við að önnur holan sé stærri en
væntanlega vatnsríkari þar sem
jarðlögin virðist vera mjög lek.
Mokuðu í þrjár
vikur í holuna
Starfsmenn Jarðborana fóru
niður á ríflega 1.700 metra dýpi
við Þeistareyki þegar ákveðið var
á dögunum að hætta. Í fyrstu var
talið að bora þyrfti 2.000 metra en
vegna vandræða við borunina
þótti ekki ráðlegt að fara neðar,
að sögn Sturlu Fanndals Birkis-
sonar, verkefnisstjóra hjá Jarð-
borunum. Hann segir borholuna
vera nokkuð sérstaka þar sem
strax á 300 metra dýpi hafi borinn
Sleipnir komið niður á nokkurs
konar helli eða stóra sprungu.
Bjartsýni á góðan
árangur við Þeistareyki
Eftir það hafi starfsmenn verið í
þrjár vikur að moka möl og sem-
enti niður í holuna til að steypa
holuveggi.
„Yfirleitt erum við í því að taka
á móti vatni og aur sem upp úr
holunum koma en þarna þurftum
við að moka efni niður í holuna.
Eftir þetta gekk borunin ágæt-
lega,“ segir Sturla.
svert með
þeir til
eftir
ng átti að
m vanda-
það var
fan.
er var allt
Mánudag-
bræð-
flugtaks-
upp á
og Wilbur
le hélt við
ist of
ti takið.
st svo á
ók að laga
vélin
ber en þá
mber var
komið að
Orville að vera við stýrið. Vélin rann
mjúklega af stað og því gat Wilbur
stutt við hana þar til hún tókst á loft.
Fyrst um það bil tvö fet frá jörðu en
síðan upp í 10 fet og vegalengdin var
um 140 fet, rétt innan við 50 metrar.
Orville átti erfitt með að halda henni
stöðugri bæði vegna strekkings og
reynsluleysis.
„Flugið stóð aðeins í 12 sek-
úndur,“ segir Orville frá, „en það
var samt það fyrsta í mannkynssög-
unni sem vél með manni innanborðs
fór á loft fyrir eigin vélarafli og
flaug áfram án þess að missa hrað-
ann og lenti aftur á jafnháum stað
og hún hafði lagt af stað frá.“
Wilbur flaug næstu ferð sem stóð
tæpri sekúndu lengur en náði um
195 fetum eða um 65 metrum enda
minni vindur og hraðinn á vélinni
miðað við jörð því meiri. Eins og í
fyrsta fluginu var vélin nokkuð reik-
ul í loftinu. Þriðja flugið var heldur
stöðugra, stóð í 15 sekúndur og náði
rúmum 200 fetum. Aftur tók Wilbur
við stjórninni og fjórða og síðasta
flugið þennan dag byrjaði eins, vélin
fór upp og niður en eftir um 300 feta
flug varð hún stöðugri og næstu
400–500 fetin voru bylgjurnar jafn-
ari þar til að hún fór aftur að
stingast niður og lauk ferðinni eftir
59 sekúndur og 852 fet eða um 280
metra.
Annir og samkeppni
Strax eftir afrek dagsins sendu
þeir skeyti heim og í framhaldi af
því birtist frétt um að mönnum hefði
tekist að fljúga. Hún þótti þó ekki
merkileg lengi vel. Wright-
bræðrum var nokkuð sama, þeir
héldu starfsemi sinni áfram og buðu
m.a. bandarískum yfirvöldum að
smíða flugvél sem tekið var fálega í.
Ef reiðhjólasmiðir gætu smíðað
flugvél gætu yfirvöld áreiðanlega
staðið fyrir því sjálf. Var það ekki
fyrr en 1907 sem herinn vildi kaupa
af þeim og á næsta ári sigldu Frakk-
ar í kjölfarið. Árin 1908 og 1909
sýndu þeir bræður flugvélar sínar í
Evrópu og Ameríku og ekki síður
voru þeir að sýna listir sínar í flug-
inu. Árið 1909 henti þá fyrsta flug-
slysið, þegar vél sem Orville stjórn-
aði missti skrúfuna og hrapaði.
Hann slapp með beinbrot en farþeg-
inn lést.
Pöntunum í flugvélar þeirra
rigndi inn og þeir höfðu nóg að gera
við framleiðsluna beggja vegna Atl-
antshafsins. Um leið jókst sam-
keppnin og baráttan um einkaleyfi á
hinum og þessum atriðum í hönnun
vélar og vélbúnaðar og þar kom að
vélar Wright-bræðra voru ekki
lengur þær bestu og þeir urðu
smám saman undir. Fjórum árum
eftir dauða Wilburs, seldi Orville
fyrirtækið, árið 1916, og sneri sér
sjálfur að uppfinningastörfum, ekki
síst á sviði flugs.
m flugu fyrstir manna vélknúinni flugvél
ðir um að
fljúga
r 1903. Wilbur stýrði vélinni en Orville hljóp með til að hún héldi jafnvægi í flugtakinu.
REUTERS
an sl. mánudag við minnismerkið sem reist var
tty Hawk þegar þar var flugsýning.
joto@mbl.is
m og Orville lærði prentiðn og setti á
entsmiðju. Sem strákur hafði hann
flugdreka og seldi félögum sínum til
sér vasapeninga. Wilbur kom nokk-
uð við sögu þar og gekk síðar til liðs við hann í
prentverkinu. Gáfu um hríð út dagblað í
heimabænum Dayton í Ohio en hrifust síðan
af þeirri reiðhjólabylgju sem reið yfir landið.
Fyrst gerðu þeir við og seldu hjól en tóku síð-
ar að framleiða þau. Með því öfluðu þeir tekna
fyrir flugtilraunir.
Eftir árin við flugvélasmíðina, samkeppni
og málavafstur sem tengdist þeim iðnaði hall-
aði undan fæti hjá þeim. Wilbur lést árið 1912
af taugaveiki og nokkrum árum síðar seldi Or-
ville fyrirtæki þeirra. Kom hann sér upp
rannsóknarstofu og sneri sér að ýmsum hugð-
arefnum sem tengdust flugi og uppfinningum.
Lengi stóð einnig barátta hans við Smith-
sonian-stofnunina fyrir því að hún viður-
kenndi flugvél þeirra sem hina fyrstu. Vann
hann þar sigur að lokum árið 1942. Hann lést
1948 af hjartaslagi þegar hann var að gera við
dyrabjölluna heima hjá sér.
nntaðir
bræður, Wilbur til vinstri, og Or-
ð heimili sitt í Dayton í Ohio.
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 17. DESEMBER 2003 35
BORINN Sleipnir er kominn frá Þeistareykjum og suður á þjóðveginn
um Hólasand. Þaðan þarf hann að taka á sig stóran krók, á annað hundr-
að kílómetra, til að komast austur á Eskifjörð, þangað sem næsta verk-
efni bíður fyrir sveitarfélagið.
Sleipnir er um 65 tonn að þyngd sem er of mikið fyrir brúna yfir
Jökulsá á Fjöllum skammt frá Grímsstöðum, þar sem hámarksþyngd er
leyfileg 49 tonn. Því þarf að fara með borinn norður á Húsavík, fyrir
Tjörnesið og yfir brúna við Ásbyrgi í Öxarfirði. Þaðan verður farið með
borinn upp á Hólssand austan við Jökulsá á Fjöllum og um sumarveg,
sem Vegagerðin hefur rutt af þessu tilefni, að Grímsstöðum á Fjöllum inn
á þjóðveginn austur á land.
Morgunblaðið/Birkir Fanndal
Sleipnir á Hólasandi, tilbúinn til flutnings austur á Eskifjörð.
Stór krókur fyrir Sleipni
Mývatnssveit, Morgunblaðið.
MENN hafa verið iðnir við að búa
til sögusagnir um Kaupþing Búnað-
arbanka á undanförnum árum, að
sögn Sigurðar Einarssonar, stjórn-
arformanns bankans. Hann segir að
þær sögusagnir hafi undantekning-
arlaust sýnt sig að vera rangar.
Staðfesting á þessu hafi nýlega
komið fram í sænska viðskiptatíma-
ritinu Veckens Affärer (VA). Í því sé
grein sem að verulegu leyti sé skáld-
skapur um Kaupþing Búnaðar-
banka.
Sigurður segir að einn af heimild-
armönnum VA sé starfsmaður sam-
keppnisaðila hér á landi, Lands-
banka Íslands, Katrín Frið-
riksdóttir. Hún búi til hreinar
rógsögur um Kaupþing Búnaðar-
banka í viðtali við VA sem hafðar
séu eftir henni innan gæsalappa í
tímaritsgreininni.
„Sé rangt eftir henni haft geri ég
ráð fyrir að hún leiðrétti það við við-
komandi tímarit,“ segir Sigurður.
Ásökunum vísað á bug
Katrín Friðriksdóttir, sérfræð-
ingur á greiningardeild Lands-
banka Íslands, vísar því á bug að
hún hafi verið að búa til rógsögur
um Kaupþing Búnaðarbanka í við-
tali við Veckans Affärer. Hún segir
að blaðamaður á þessu tímariti hafi
haft samband við sig, kona að nafni
Birgitta Forsberg. Blaðamaðurinn
hafi spurt sig spurninga um Kaup-
þing Búnaðarbanka sem hún hafi
svarað. Sigurður Einarsson hafi
bætt talsvert miklu af því sem
blaðamaðurinn skrifi sjálfur við það
sem haft sé eftir henni í greininni.
„Það er enginn fótur fyrir því að
við hjá Landsbanka Íslands séum að
reyna að koma höggi á samkeppnis-
aðila,“ segir Katrín.
Í greininni í Veckans Affärer,
sem birtist í tímaritinu í fyrradag,
er haft eftir Katrínu að Kaupþing
hafi yfirráð yfir verulegum hluta
eigin hlutabréfa og því sé erfitt að
sjá hvort þeir séu að kaupa fyrir eig-
in reikning á einhverju ákveðnu
tímabili. Þegar hins vegar myndist
söluþrýstingur hafi þeir komið
sterkir inn á kauphliðinni.
Greinin um Kaupþing Búnaðar-
banka í Veckans Affärer hefst á
þeim orðum að ís-
lenski bankinn Kaup-
þing hafi keypt fimm
fjármálastofnanir á
rúmu ári fyrir meira
en fjóra milljarða
sænskra króna. VA
upplýsir að umtals-
verð kaup bankans á
eigin hlutabréfum
hafi gert honum
þetta kleift.
Haft er eftir Þórði
Friðjónssyni, for-
stjóra Kauphallar Ís-
lands, að Kaupþing
kaupi eigin hlutabréf
eins og aðrir bankar
á Íslandi geri.
Segir Þórður að erfitt sé að full-
yrða hvort það sé gert til að þrýsta á
verð bréfanna eða ekki. Ekkert hafi
komið í ljós sem bendi til þess að
eitthvað óeðlilegt hafi átt sér stað.
Þá er haft eftir Sigurði Einars-
syni að engum detti í hug að reyna
að hafa áhrif á verð hlutabréfa, slíkt
myndi ávallt upplýsast.
Höfundur greinarinnar segir að
Kaupþing hafi vaxið frá nánast engu
og upp í að vera níundi stærsti
bankinn á Norðurlöndum með starf-
semi í tíu löndum. Þá segir að bank-
inn hafi tekið þátt í útrás fjölmargra
íslenskra fyrirtækja.
Í lok greinarinnar skrifar blaða-
maðurinn að Ísland sé lítið land þar
sem allir í viðskiptalífinu þekki hver
annan. Kaupþing hafi mikil áhrif
með eigin kaupum á eigin hlutabréf-
um og grunsemdum hafi ekki verið
eytt.
Sigurður Einarsson, stjórnarformaður
Kaupþings Búnaðarbanka
Sigurður EinarssonKatrín Friðriksdóttir
Sakar starfsmann
LÍ um rógburð
Enginn fótur
fyrir ásökunum
segir starfs-
maðurinn