Morgunblaðið - 17.12.2003, Side 42

MINNINGAR
42 MIÐVIKUDAGUR 17. DESEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Það er árið 1982, ég er staddur á
járnbrautarstöðinni í Karlsruhe
Þýskalandi þar sem Þorvaldur
frændi og Emma taka á móti mér,
saklausa sveitapiltinum frá Íslandi
sem er einn á ferð í útlöndum í
fyrsta sinn á ævinni. Doddi var ný-
lega byrjaður í framhaldsnámi í
verkfræði og Emma stundaði nám í
kennslufræðum. Ég var á leið í
málaskóla í þýsku að undirbúa mig
fyrir frekara nám og hafði misst af
lest og var strandaglópur. Ég gisti
eina nótt hjá þeim í það skiptið, en
ferðirnar og gistinæturnar í Karls-
ruhe áttu eftir að verða fleiri á
næstu þremur árum. Ég á margar
góðar minningar frá þessum heim-
sóknum og nokkur atvik þar sem
Doddi kom mjög við sögu eru mér
ógleymanleg.
Þrátt fyrir að við höfum ekki hist
oft á síðustu árum höfum við ávallt
vitað hvor af öðrum og hef ég gjarn-
an leitað til Dodda varðandi ýmis
mál sem tengst hafa verkefnum
mínum í starfi. Ekki eru nema
nokkrar vikur síðan hann var mér
síðast til aðstoðar með gagnlegar
upplýsingar og góð ráð. Það er mjög
sárt til þess að hugsa að Doddi
skyldi ekki fá lækningu við veikind-
um sínum og þurfa að lúta í lægra
haldi, að þessi glæsilegi fjölskyldu-
faðir hafi ekki fengið tækifæri til að
lifa lengur með Emmu og sonum
þeirra og fylgja þeim og styðja um
ókomna framtíð.
Ég votta Emmu, sonum og Árna
föður hans, auk annarra í fjölskyldu
Þorvaldar frænda, mína dýpstu
samúð.
Guðbjörn (Bjössi frá Teigi).
Svo viðkvæmt er lífið sem vordagsins blóm
er verður að hlíta þeim lögum
að beygja sig undir þann allsherjardóm
sem ævina telur í dögum.
Við áttum hér saman svo indæla stund
sem aldrei mér hverfur úr minni.
Og nú ertu genginn á guðanna fund
það geislar af minningu þinni.
(Friðrik Steingrímsson.)
Við kveðjum Þorvald með þakk-
læti fyrir góða vináttu og sendum
ástvinum hans innilegustu sam-
úðarkveðjur.
Edda, Fjóla, Gréta, Gulla,
Jóna Mæja, Ólína og makar.
HINSTA KVEÐJA
✝ Lára Pálsdóttirfæddist 14. sept-
ember 1916 á Skála-
felli í Suðursveit.
Hún lést á hjúkrun-
arheimilinu Sunnu-
hlíð í Kópavogi 29.
nóvember síðastlið-
inn. Foreldrar Láru
voru Pálína Magnús-
dóttir, f. 1877, d.
1970, og Páll Sig-
urðsson, f. 1880, d.
1934. Páll og Pálína
bjuggu á Skálafelli
og eignuðust átta
börn. Þau voru, auk
Láru: Sigurður Magnús, f. 1908,
d. 1929; Sigríður, f. 1910, d. 1999;
Helgi, f. 1911, dó barnungur;
Gísli, f. 1913, d. 2002; Helga Guð-
rún, f. 1914; Berþóra, f. 1917, d.
1979, og Ásdís, f. 1920. Lára ólst
upp í Svínafelli í Öræfum hjá
móðursystkinum sínum, Ljótunni
og Lárusi Magnússyni og konu
hans, Ingunni Björnsdóttur. Fóst-
ursystkini Láru voru Sigurður, f.
1923, d. 1950; Magnús, f. 1925; og
Laufey, f. 1927,
börn Lárusar og
Ingunnar.
Lára giftist árið
1948 Einari Guð-
mundssyni úr Norð-
urárdal í Borgar-
firði. Þau bjuggu
lengst af í Hlíðar-
hvammi 5 í Kópa-
vogi. Einar var
fæddur 1915 og lést
árið 1999. Börn
Láru og Einars eru:
1) Guðmundur, f.
1948. Hann er
kvæntur Dröfn
Ólafsdóttur og eiga þau börnin
Ólöfu og Einar. 2) Sigríður, f.
1950, gift Jóni Barðasyni. Börn
þeirra eru Skúli, í sambúð með
Ágústu Sigurjónsdóttur, Barði
Már og Lára. 3) Lárus, f. 1954.
Maki hans er Sólveig Brynja
Magnúsdóttir og eiga þau dótt-
urina Þóru.
Útför Láru verður gerð frá
Kópavogskirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 13.30.
Ég á allt eftir ógert.
Þetta sagði hún oft. Eiginlega byrj-
uðu flestir dagar hennar með þessari
yfirlýsingu. Ég á allt eftir ógert. Svo
fór dagurinn í gang. Og að kvöldi var
allt gert. Nú til dags fer fólk á fjórtán
kúrsa í fullorðinsfræðslu til að læra
hvernig takast skuli á við lífið. Sjálfs-
styrking. Heimilsbókhald. Tíma-
stjórnun. Hún fór aldrei á nokkurn
einasta kúrs. Hún kunni þetta allt.
Sjálfsstyrking? Talið við kaup-
manninn sem seldi henni einu sinni
skemmt saltkjöt. Eða lækninn sem
ætlaði að reyna að komast undan því
að koma suður í Kópavog til að líta á
veikt barnið hennar. Spyrjið þessa
tvo hvort Láru Pálsdóttur hafi skort
eitthvað í sjálfsstyrkingu.
Heimilisbókhald? Fólkið, sem
byggði í Kópavogi upp úr 1950 þurfti
ekki flókið heimilisbókhald. Það
þurfti vinnu. Og Lára Pálsdóttir
vann. Hún gerði hreint í Félagsheim-
ilinu á morgnana. Og hún vann í eld-
húsinu á Kópavogshælinu á daginn.
Og hún saumaði föt á börnin sín á
kvöldin. Hún tók slátur. Hún sauð
sápu. Og bókhaldið gekk upp.
Lífið var ekki alltaf auðvelt fyrir
Láru Pálsdóttur. En lífið með henni
var í raun og veru dans á rósum.
Aldrei nokkurn tíma brást hún lof-
orðum sínum. Og aldrei var maður
sendur illa búinn, hvorki í skólann,
skátaútileguna né í sveitina á vorin.
Og alltaf stóð hún með sínum. Hún
var skilgreiningin á bakhjarli. Allt
fólkið hennar var henni hugleikið.
Bæði það sem var heima og heiman.
Og „heima“ var í hennar huga stórt
orð því það náði yfir, auk Hlíðar-
hvamms 5, alla Öræfasveitina. Allt
fram á síðasta dag fylgdist hún með
sorgum og sigrum fólksins síns þar.
Hún vissi hvernig slátturinn gekk í
Svínafelli á sumrin. Og á haustin fékk
hún að vita meðalvigtina.
Síðasti einn og hálfur áratugurinn
var erfiður. Pabbi var veikur og hún
gekk í það verkefni að hjúkra honum
með sömu ósérhlífninni og hún hafði
gengið til allra verka sinna fyrr. Þeg-
ar hann dó var allt í einu eins og allt
væri gert. Og nú þegar hún er dáin
átti hún engu ólokið.
Það er undarlegt að eiga ekki leng-
ur stuðning hennar vísan. Ætli maður
verði ekki að fara að reyna að læra að
standa á eigin fótum. Við Dröfn og
börnin okkar þökkum henni samferð-
ina.
Guðmundur Einarsson.
Eigiði nóg af ullarsokkum? Jú, það
eigum við. En á hún Þóra mín nóg af
ullarsokkum og vettlingum þarna í
Berlín? Jú, það á hún. Jæja, elskurn-
ar mínar.
Þetta voru síðustu orð móður
minnar þegar ég kvaddi hana nokkr-
um dögum áður hún dó og við vissum
bæði að hverju dró. Einkennandi í
hennar fari var umhyggjusemi fyrir
fjölskyldu, ættingjum og vinum. Þessi
umhyggjusemi snerist þó aldrei í af-
skiptasemi, eins og stundum vill
verða. Líf hennar snerist fyrst og
fremst um að styðja fjölskylduna,
pabba og okkur systkinin og síðar
þegar þar að kom tengdabörn og
barnabörn. Hún hefði ekki skilið
vangaveltur nútímans um nauðsyn
þess að hafa tíma fyrir sjálfa sig.
Henni leið áreiðanlega best þegar við
vorum öll samankomin heima hjá
þeim, eins og til dæmis á Þorláks-
messu þegar við snæddum heitt
hangikjöt og svokallaðar pokabaunir
samkvæmt hefð.
Henni féll aldrei verk úr hendi, á
meðan heilsan entist. Settist hún nið-
ur var það til að prjóna og lengi vel
prjónaði hún lopapeysur og seldi til
að drýgja tekjur heimilisins. Á meðan
við vorum ung og í námi, studdi hún
við bakið á okkur og sendi okkur
peysur sem við seldum úti í Svíþjóð.
Allir í fjölskyldunni fengu líka bæði
sokka og vettlinga.
Við heyrðum hana aldrei hallmæla
fólki eða fara í manngreinarálit. Að
koma inn á heimilið sem tengdadóttir
var auðvelt, því bæði hún og Einar
tóku mér eins og ég hefði alltaf til-
heyrt fjölskyldunni. Á tímabili voru
börnin hennar öll þrjú erlendis í
framhaldsnámi. Þetta var tími mikilla
umróta í menntamálum og námslánin
í brennidepli. Þegar dróst langt fram
á vetur með útborgun námslána fór
hún á fund menntamálaráðherra og
sagði honum sína meiningu. Hún var
hins vegar mikill húmoristi og þótti
gott að hlæja. Einu sinni sleppti hún
lausum gullhamstri barnanna sinna á
búðarborðinu í gömlu Kronbúðinni á
Hlíðarvegi. Á þessum tíma voru gull-
hamstrar ennþá frekar óvenjuleg
húsdýr og „rottan“ olli miklu fjaðra-
foki hjá bæði starfsfólki og viðskipta-
vinum áður en Lára veiddi hana og
stakk ofan í kápuvasa.
Elsku mamma, tengdamamma og
amma. Þú hvílir nú lúin bein. Við
þökkum þér allt og þú verður alltaf
með okkur.
Lárus Einarsson, Sólveig Brynja
Magnúsdóttir og Þóra Lárus-
dóttir.
„Og hvað er þetta þá mikið?“
spurði konan. Og meðan stúlkan
reiknaði út upphæðina fór konan í
kápuvasann og tók upp heimilis-
hamsturinn og laumaði á búðarborð-
ið. Þegar stúlkan leit upp var hamst-
urinn það eina sem hún sá. „Rotta,
rotta,“ hrópaði hún og rauk í burtu.
Starfsmenn og kúnnar í Kron-búðinni
við Hlíðarveginn í Kópavogi ruku upp
til handa og fóta en Lára Pálsdóttir
hló dátt, borgaði fyrir vörurnar, stakk
hamstrinum í vasann, þakkaði fyrir
sig og gekk út.
Glaðværð, hlýja og létt lund ein-
kenndu Láru Pálsdóttur, tengdamóð-
ur mína. Eiginleikar sem gerðu það
að verkum að allir löðuðust að henni
og leið vel í návist hennar. Hún var
snögg í tilsvörum og hitti oft naglann
á höfuðið og hafði slíka persónu að
hún gat sagt kost og löst á mönnum
og málefnum án þess að nokkur yrði
sár. En ef því var að skipta horfðist
hún fumlaust í augu við erfiðleika og
hlífði sér hvergi, gekk í þau verk sem
þurfti að vinna.
Þrátt fyrir slæma heilsu lengi þá
virtist það ekki snerta hana mikið því
hugurinn og viljinn bar hana áfram.
Gerði alltaf miklu meira en maður átti
von á. Þegar Einar, maður Láru, lam-
aðist af heilablæðingu, þá var eins og
hún fengi aukinn kraft, stóð tvöfalda
vakt, vaknaði fyrr og vakti lengur.
Lára var uppalin að Svínafelli í
Öræfasveit og fylgdist alltaf vel með
öllu í heimasveitinni þrátt fyrir að
hafa komið þangað örsjaldan eftir að
hún flutti til Reykjavíkur á þrítugs-
aldri. Mér fannst alltaf ótrúlegt hve
vel hún fylgdist með ættingjum og
sveitungum. Skírn, ferming, brúð-
kaup, heyannir, búskapur, Lára
fylgdist með þessu öllu af einlægum
áhuga fyrir velferð fólksins í heima-
sveitinni. Það var eins og öll börn
sveitarinnar væru hennar eigin.
Lára var trúuð kona án þess að
vera að boða trú sína, hvað þá að
troða henni upp á aðra. Hún var róleg
og yfirveguð þegar hinsta stund Ein-
ars nálgaðist, sat hjá honum eins
lengi daglega og kraftar hennar
leyfðu. Hún var ekki síður yfirveguð
þegar hennar hinsta stund nálgaðist,
kveið ekki dauðanum heldur var
reiðubúin að ganga til fundar við
drottin sinn.
Fyrir mörgum árum valdi hún úr
Passíusálmunum sína hinstu kveðju
og kemur þar vel fram hverra hag
hún bar helst fyrir brjósti:
Hafðu, Jesú mig í minni,
mæðu’ og dauðans hrelling stytt.
Börn mín hjá þér forsjón finni,
frá þeim öllum vanda hritt.
Láttu standa’ á lífsbók þinni
líka þeirra nafn sem mitt.
Jón.
Mínar hlýjustu minningar úr æsku
eru úr Hlíðarhvamminum hjá ömmu
minni. Þangað fór ég eftir skóla og
borðaði hádegismat alla virka daga
fram á unglingsár á meðan mamma
og pabbi unnu. Það kom því í Láru
ömmu hlut að hafa alltaf heitan mat
til handa mér í hádeginu. Þurra ull-
arvettlinga átti hún alltaf tilbúna þeg-
ar ég kom blaut heim eftir leiki í
snjónum. Við borðstofuborðið sat ég
með kókópöffs í skál, hlustaði á tifið í
prjónunum hennar og Rás 1. Það eru
mínar bestu æskustundir. Ég var
örugg og sálin full af ró.
Nú þegar hún er öll koma þessar
minningar upp í hugann. Þessi tími
mótaði mig og enn í dag, meir en 25
árum síðar, dreymir mig að ég sé hjá
ömmu og afa í Hlíðarhvamminum.
Það eru góðir draumar. Amma hjálp-
aði mér að læra heima, lét prjón
fylgja textanum í lestraræfingum og
hlýddi mér yfir fyrir próf. Ég er
þakklát fyrir að hafa átt hana að stoð
og styttu í hvunndeginum, þakklát
fyrir félagsskapinn, hlýju lopapeys-
urnar, vettlingana og treflana.
Og svo kenndi hún mér margt sem
gagnast í lífinu. Eitt af því er kjarkur.
Ef ég kom grátandi heim vegna
hrekkja, lét amma ekki nægja að
hugga mig og stappa í mig stálinu.
Hún hringdi heim til hinna seku þrátt
fyrir mótmæli mín og lét þau og for-
eldrana heyra það! Hin beinskeytta
aðferð Láru ömmu verkaði. Óknytt-
abörnin báru aukna virðingu fyrir
mér sem stelpunni sem átti ömmuna
sem lét til sín taka.
Amma var ekki heilsuhraust hin
síðari ár. Hún var brothætt að sjá, en
ólseig. Andi hennar var sterkur og
fleytti henni áfram. Hún gaf aldrei
eftir meðan hún taldi sig eiga verk að
vinna. Í lok dags var dauðinn henni
sjálfsagður endir og lausn sem hún
ekki kveið. Þessi sátt hennar er mér
nú huggun ásamt öllum góðu minn-
ingunum.
Ólöf Guðmundsdóttir.
Amma hafði verið veik lengi. Hún
hafði haft svo langan tíma til að búa
sig undir ferðina að hún var tilbúin að
fara. Þó að við höfum alls ekki verið
tilbúin að missa hana. Hún var
óhrædd við dauðann. Einn laugar-
dagsmorgun vaknaði hún ekki til okk-
ar heldur lagði af stað til drottins síns.
Amma átti vini og velunnara alls
staðar. Hún var nefnilega þeim töfr-
um gædd að fólk laðaðist að henni
eins og flugur að ljósi og þótti vænt
um hana. Persónuleiki hennar skein í
gegn, jafnvel þrátt fyrir slæma heilsu
síðustu árin. Amma heillaði alla með
einlægum hlátri og glettnum tilsvör-
um. Nú skrifa ég af hlutdrægni
ömmubarns sem finnst amma alltaf
fullkomin, en ég veit að það var eitt-
hvað sérstakt við hennar hlýju.
Ég var mikið hjá ömmu sem barn
og alveg síðan ég var kríli í pössun hef
ég ímyndað mér að amma væri hérna
til að sýna okkur hinum hvernig á að
lifa. Hún lifði svo mikið fyrir aðra,
hugsaði ekki um sjálfa sig en stóð eins
og klettur við hlið sinna nánustu. Ver-
aldlegir hlutir skiptu ömmu litlu máli,
hún var gjafmild og reyndi alltaf að
hjálpa þeim sem þurftu á því að
halda.
Elsku amma mín, nú færðu hvíld-
ina. Ég er þakklát fyrir það. Þú verð-
ur alltaf fyrirmyndin mín. Sofðu vært.
Lára.
LÁRA
PÁLSDÓTTIR
 Fleiri minningargreinar um Þor-
vald Kolbeins Árnason bíða birt-
ingar og munu birtast í blaðinu
næstu daga.
Móðir okkar,
SIGRÚN ARTHURSDÓTTIR,
Orrahólum 7,
Reykjavík,
lést á heimili sínu sunnudaginn 14. desember.
Útförin auglýst síðar.
Katrín Rögnvaldsdóttir,
Gunnhildur Kristjánsdóttir,
Hrund Gautadóttir,
Arthur Gautason,
tengdabörn og barnabörn.
Elskulegur faðir okkar, tengdafaðir og afi,
ÞÓRIR SIGTRYGGSSON,
Hrafnistu, Hafnarfirði,
lést mánudaginn 15. desember.
Þeim, sem vilja minnast hans, er bent á Hrafn-
istu í Hafnarfirði og aðrar líknarstofnanir.
Sigfríður Þórisdóttir, Árni Magnússon,
Sigrún J. Þórisdóttir, Einar K. Guðfinnsson,
Sveinn Á. Þórisson
og barnabörn.