Morgunblaðið - 18.12.2003, Blaðsíða 37
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 18. DESEMBER 2003 37
Togo, við
em kom í
það varð
ins, Eya-
g. Ég út-
við vær-
um að við
p á bygg-
arheimili.
agði: „Nei
kulum sjá
lóð.“ Ég
gðu fyrir
ndi.“
i Njörður
randi, og
fyrir um
um síðar
ð hefðum
á hálfan
utað lóð-
á því að
svo sam-
em hafði
upa húsið
svo að
vígt 30.
ex hús til
unu fram-
hefjast í
da til að
ingu þess
hægt að
Þegar allt
verður tilbúið og húsin sex risin er
stefnan að hafa um 140 börn á
heimilinu.
Þegar fyrstu börnin komu var
ljóst að ástand þeirra var mjög
slæmt, þau voru öll vannærð,
höfðu orma í innyflunum og sár
sem gréru illa. Það getur tekið
langan tíma fyrir börnin að jafna
sig, og mikilvægt að þau njóti
góðrar læknisþjónustu til að þau
braggist sem fyrst, segir Njörður.
„Barnalæknirinn okkar, sem
kemur á hverjum laugardegi, hef-
ur frá upphafi skráð í sérstaka bók
hvað er gert fyrir hvert barn, og
þegar ég var þarna í haust hafði
ekkert þurft að gera í tvo mánuði,
ekki neitt. Svo þau eru öll orðin
heilbrigð og líður vel.“
Njörður segir að mikið sé lagt
upp úr því að börnunum líði eins
og þetta sé heimili þeirra, ekki
stofnun. Eitt af því sem gert er til
að það náist er að börnin fara út af
svæðinu á leikskóla og grunnskóla,
en á öðrum heimilum kemur slík
þjónusta oftast inn á heimilin.
Börnin líta á sig sem systkini, þau
eldri hjálpa þeim yngri þegar þau
geta og bragurinn er heimilisleg-
ur.
Enginn skortur á börnum
Börnin voru öll yngri en þriggja
ára þegar þau komu á heimilið, og
Njörður segir að fyrir því séu
ákveðnar ástæður. „Í upphafi vild-
um við hafa þau öll á svipuðum
aldri, það er einfaldara í fram-
kvæmd. En svo ætlum við að halda
þessu áfram og taka einungis börn
undir þriggja ára aldri vegna þess
að það er auðveldara að fá þau til
að aðlagast nýjum aðstæðum held-
ur en þau sem eru eldri. Og það er
því miður enginn skortur á börn-
um sem þurfa á heimili að halda.“
Í dag er elsta barnið sjö ára, og
reiknað er með því að börnin verði
á heimilinu þar til þau verða 18
ára. Njörður segir að SPES hafi
nú 11 ár til að búa sig undir það
skref, og nægur tími til stefnu til
að móta það ferli. Hann segir það
mikilvægt að þau börn sem gangi
menntaveginn verði áfram í Togo,
enda skortur á menntuðu fólki þar
eins og víðar.
„Við vorum mikið spurð að því í
upphafi, þegar við vorum að sækja
um leyfi til að starfa í Togo, hvort
ætti að ættleiða börnin og flytja
þau frá Togo. Við sögðum að svo
væri ekki, þau eiga að verða góðir
þegnar síns lands. Það sem vantar
í Afríku er menntun. Það er ekki
hægt að leysa vandamál Afríku
með því að láta ríkisstjórnirnar fá
peninga í kassann,“ segir Njörður.
5–10% landsmanna með HIV
Alnæmi er ekki eins hroðalegt
vandamál í Vestur-Afríku og það
er í suður- og austari hluta álf-
unnar, segir Njörður. „Samt sem
áður skilst mér að það sé áætlað
að fimm til tíu prósent lands-
manna séu HIV-smituð. En sú tala
fer upp í 30 til 40 prósent þar sem
ástandið er verst í Úganda, Zimb-
abwe og Sambíu. Samt sér maður í
Togo eins og annars staðar að það
er mið-kynslóðin, pabbarnir og
mömmurnar, sem látast af völdum
alnæmis. Ég hitti þarna ömmu
sem var með 22 börn. Þessi börn
hafa enga möguleika, þau fá enga
menntun og fá ekki neitt. Og hvað
gerist svo með næstu kynslóð þar
á eftir? Þetta dregur skelfilegan
hala á eftir sér.“
SPES leita eftir stuðningi sem
flestra svo starf samtakanna geti
orðið að sem mestu gagni. Hægt
er að gerast meðlimur, gerast
styrktarforeldri eða gefa staka
peningagjöf á reikning 1151-26-
002200, kt. 471100-2930. Nánari
upplýsingar gefur Njörður, sem er
með netfangið npn@vortex.is.
aus börn í Togo á vesturströnd Afríku
börnin hjálpuðu til við að leggja hornstein að nýju byggingunni. Njörður Njarðvík
.) og ráðherrar úr ríkisstjórn Togo fylgjast með athöfninni.
tur á börn-
fa heimili
brjann@mbl.is
sem starfsfólkið saumaði fyrir tilefnið.
Það var bara mjög gamanað kafa inn í reykinn,“sagði Óli Hjálmar Óla-son, 15 ára nemi og
sjóari frá Grímsey, eftir að hafa
fylgt reykkafara inn í reykfyllta
gáma til að bjarga þaðan dúkku úr
aðstæðum sem ætlað var að líkja
eftir skipi fullu af reyk. Óli er einn
af þátttakendum á grunn-
námskeiði í öryggismálum sjó-
manna sem Slysavarnaskóli sjó-
manna stendur fyrir þessa vikuna
og voru þátttakendur á námskeið-
inu ungir piltar víðsvegar að af
landinu, sem eiga það sameig-
inlegt að stunda sjóinn á sumrin
og skóla á veturna.
Óli Hjálmar sagði að honum lit-
ist vel á námskeiðið og það hefði
gengið ágætlega. Hann er nú í vél-
stjórnarnámi hjá Verkmennta-
skólanum á Akureyri og segist
þurfa að ljúka við námskeiðið til
að fá réttindi til að stunda sjóinn.
Á sumrin rær hann frá Grímsey á
trillunni Hrönn EA, en veit ekki
ennþá hvort hann ætlar að leggja
fyrir sig sjómennsku eða vélstjórn
í landi.
Námskeiðið sem piltarnir, flest-
ir á aldrinum 15–19 ára, sitja
þessa dagana tekur fimm daga og
fer að mestu fram í skólaskipinu
Sæbjörgu í Reykjavíkurhöfn. Þeg-
ar blaðamaður og ljósmyndari litu
í heimsókn á námskeiðið á þriðju-
dag voru þeir þó staddir í Leir-
vogsdal til að kynnast reykköfun
og nutu þar aðstoðar og kennslu
reykkafara hjá Slökkviliði höf-
uðborgarsvæðisins. Áður höfðu
þeir farið bóklega yfir það hvern-
ig eigi að bera sig að við slíkar að-
stæður en nú var komið að meiri
alvöru.
Kornungir menn
og harðduglegir
Þegar komið var á staðinn var
kveiktur eldur í heyi og brettum í
stafla af gámum, sem umsvifalaust
fylltust af reyk og hita. Þá þurftu
piltarnir að klæðast reykköf-
unarbúningi og halda inn í gám-
ana og leita að dúkku sem þar var
búið að koma fyrir. Stigi var á
milli gáma og aðstæður ekki
ósvipaðar og orðið geta um borð í
reykfylltum skipum. Engin hætta
var þó á ferðum, því piltarnir voru
undir verndarvæng lærðra
slökkviliðsmanna.
„Þeim hefur gengið alveg
þokkalega, þessum strákum. Þeir
eru ótrúlega seigir, kornungir
menn og harðduglegir,“ sagði
Halldór Almarsson, yfirleiðbein-
andi viði Slysavarnaskólann. Hann
sagði að uppistaðan á námskeið-
inu að þessu sinni væri ungir
skólanemar sem væru á sjó á
sumrin og væru að ná sér í rétt-
indi til að mega halda áfram
næsta sumar.
Arnar Þór Sæþórsson er einn
þátttakenda á námskeiðinu og
kemur frá Akureyri, þaðan sem
hann stundar sjóinn á sumrin. Í
vetur situr hann hins vegar á
skólabekk í Háskóla Reykjavíkur
og leggur þar stund á lögfræði.
Hann segist hafa komið á nám-
skeiðið til að afla sér réttinda til
að geta stundað sjóinn á sumrin,
en líka vegna þess að nauðsynlegt
sé að kunna að bregðast rétt við
þegar slys verða á sjónum. „Það
er nauðsynlegt að læra þetta ef
það kviknar í skipinu. Síðan erum
við að læra skyndihjálp og í raun
undirstöðuna í öllu því sem við er-
um að gera á sjónum og getum
lent í þar.“
Að sögn Arnars Þórs er sjó-
mennskan góð vinna á sumrin en
hann segir það koma í ljós hvort
hann leggi sjómennskuna fyrir sig
eða lögfræðina þegar fram í sæk-
ir. „Það kemur allt í ljós. Ég held
áfram með námið og þetta verður
í bakhöndinni. Það gengur vel í
lögfræðinni, en sjómennskan er
mjög góð vinna á sumrin og herðir
menn,“ sagði Arnar Þór.
Spennandi að vera
slökkviliðsmaður
Félagi hans Friðrik Smárason
er einnig frá Akureyri og í svip-
uðum sporum varðandi sjó-
mennsku á sumrin. „Ég er í Verk-
menntaskólanum á Akureyri á
veturna. Það kemur mjög vel til
greina að leggja fyrir sig sjó-
mennskuna, alveg eins og annað.
Ég er búinn að vera talsvert á sjó
og finnst það besta vinnan,“ sagði
Friðrik.
Stefán Hjalti Guðnason býr á
Akureyri en er ættaður úr Mý-
vatnssveit. Þó sveitin sú sé langt
frá sjónum eru þar gerðir út bátar
á Mývatni. „Ég hef verið að vinna
hjá Kísiliðjunni og þar þurfum við
alltaf að fara út á bátum, drátt-
arbát eða hraðbát, til að fara út í
pramma og dæla kísilgúr í land.“
Hann segist þó ekki þurfa að
taka námskeiðið til að geta róið á
Mývatni, en hann hefur verið tals-
vert á sjó á línu og einnig hjá
Landhelgisgæslunni. „Ég er að
læra náttúrufræði í VMA en tel
góðar líkur á því að ég leggi sjó-
mennskuna fyrir mig. Ég er ekki
búinn að ákveða það, en vona bara
að ég endi ekki í háskóla. Það er
svo leiðinlegt í skóla.“
Þótt sjómennskan heilli nokkuð
segir Stefán Hjalti ýmislegt annað
koma til greina, ekki síst störf
slökkviliðsmanna eftir reynslu
dagsins. „Já, veistu það, ég var að
pæla í því áðan að það er svolítið
spennandi að vera slökkviliðs-
maður. Mann dreymdi kannski um
þetta sem krakki, en þegar maður
kynnist þessu svona, þá sér maður
að þetta er virkilega krefjandi
starf.“
Nauðsynlegt að kunna
þetta ef kviknar í skipinu
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Leiðbeinendur og þátttakendur að lokinni vel heppnaðri reykköfun ungra sjómanna.
Þeir félagar Óli Hjálmar Ólafsson, Árni Þór Sæþórsson, Friðrik Smára-
son og Stefán Hjalti Guðnason voru ánægðir með reykköfunina.
Markmið námskeiðsins var að bjarga dúkku út úr reykfylltum og sjóð-
heitum gámum. Halldór Almarsson leiðbeinandi fylgist með.