Morgunblaðið - 19.12.2003, Blaðsíða 36

LISTIR
36 FÖSTUDAGUR 19. DESEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Kirkjur Íslands,
4. bindi, er komið
út. Efnið er eftir
ýmsa höfunda. Í
þessu fjórða
bindi ritrað-
arinnar Kirkjur Ís-
lands er fjallað í
máli og myndum
um sögu, muni og
byggingarstíl hinna friðuðu kirkna á
Eyrarbakka, í Gaulverjabæ, á Kot-
strönd, Stokkseyri, Strönd, Úlfljóts-
vatni og á Þingvöllum í Árnespró-
fastsdæmi. Íslenskar kirkjur fyrri
tíðar eru margbreytilegar, ýmist úr
torfi eða timbri, tilhöggnu grjóti eða
steypu – en eiga þó það sameig-
inlegt að vera smáar í samanburði
við kirkjur í öðrum löndum.
Fjöldi ljósmynda, nýrra og gam-
alla, auk teikninga, bæði frumteikn-
inga og mælingarteikninga, sem
gerðar voru sérstaklega í tilefni út-
gáfunnar, eru birtar af kirkjunum
sjálfum og helstu dýrgripum þeirra.
Fjallað er um hin fornu menning-
arverðmæti af sjónarhóli bygging-
arlistar, stílfræði og þjóðminja-
vörslu. Með þessu bindi lýkur
umfjöllun um hinar 19 friðuðu kirkjur
í Árnesprófastsdæmi, en í næsta
bindi verða teknar fyrir friðaðar
kirkjur í Skagafjarðarprófastsdæmi.
Á landinu eru nú 204 friðaðar kirkjur
sem um verður fjallað í næstu bind-
um.
Útgefendur eru Hið ísenska bók-
menntafélag, Þjóðminjasafn Ís-
lands, Húsafriðunarnefnd ríkisins og
Biskupsstofa. Bókin er 285 bls.
Verð: 3.990 kr.
Kirkjur
Lofræða um
handritamergð
– Hugleiðingar
um bóksögu
miðalda eftir
Ezio Ornato er
36. bindi í rit-
röðinni Ritsafn
Sagnfræðistofn-
unar sem Sagn-
fræðistofnun
Háskóla Íslands gefur út, en rit-
stjóri hennar er Guðmundur Hálf-
danarson prófessor. Þýðendur eru
Björg Birgisdóttir og Már Jónsson,
sem jafnframt skrifar inngangskafla
um megindlegar handritarann-
sóknir.
Í fréttatilkynningu frá útgefanda
segir m.a.: „Saga bóka og skriftar
á Vesturlöndum í fornöld geymir
ótal ráðgátur sem ekki koma til af
slælegri frammistöðu fræðimanna
heldur er um að kenna skorti á
efnivið, því fátt eitt er varðveitt af
handritum og handritsbrotum. Aftur
á móti bregður svo við að tugir þús-
unda handrita sem til eru frá of-
anverðum miðöldum hafa ekki verið
rannsökuð sem vert væri, heldur
liggja þau vanrækt og lítt þekkt í
handritageymslum. Lofræðu um
handritamergð er ætlað að vekja
athygli og áhuga á þessum hand-
ritum og bókin boðar magnaðar nið-
urstöður til handa þeim fræðimönn-
um og námsmönnum sem ákveða
að taka þau til nákvæmrar og yf-
irgripsmikillar athugunar.“
Ezio Ornato lærði við háskólann í
Torino á Ítalíu og hefur starfað við
rannsóknir hjá Franska rann-
sóknaráðinu (CNRS) í París frá
1962. Hann hefur farið fyrir rann-
sóknum á handritagerð á miðöldum
og prentun bóka á 15. öld.
Bókin er 158 bls., kilja.
Verð: 3.200 kr.
Hugleiðing
Lærðu tákn-
mál – dýra-
litabók með
táknum er
fyrsta bókin
af fjórum sem
Félag heyrnarlausra mun gefa út. Í
bókinni eru myndir af dýrum til að lita
og mynd af tákni hvers dýrs.
Í fréttatilkynningu segir m.a.: „Fé-
lag heyrnarlausra hefur að und-
anförnu orðið vart við mikinn áhuga
barna á því að læra táknmál. Í ljósi
þessa ákvað félagið að gefa út lita-
bækur fyrir börn með það að mark-
miði að hvetja til samskipta milli heyr-
andi og heyrnarlausra barna og auka
þekkingu barna á málsamfélagi
heyrnarlausra og íslenska táknmál-
inu.“
Á heimasíðu Námsgagnastofnunar
er hægt að sjá hvernig táknin eru
mynduð, slóðin er (www.nams-
gagnastofnun.is); smellt er á Náms-
efni á vef og valið Kennsluleiðbein-
ingar.
Bókin er til sölu hjá Félagi heyrn-
arlausra og kostar 600 krónur.
Hún fæst einnig hjá bókaversl-
unum Máls og menningar, Penn-
anum, Eymundssyni og Skólavöru-
búðinni.
Táknmál
MAÐUR skyldi ætla að góður
hljóðfæraleikari kysi að leika góða
músík með góðri hljómsveit. Ein-
hverra hluta vegna virðist þetta
ekki eiga við um góða harmóniku-
leikara nema í undantekningartil-
vikum, ef marka má nýjan geisla-
disk með hljóðritunum frá
Harmónikuhátíð Reykjavíkur í
sumar. Útsetningar eru oftar en
ekki flatar og steindauðar og undir-
leikurinn jafnvel niðursoðið og af-
skaplega óáheyrilegt tölvuglamur.
Besta dæmið um slíkt er í þriðja
lagi plötunnar, músettunni ljúfu
Indifference eftir Columbo og Mur-
ena, þar sem andvana undirspilið
stingur átakanlega í stúf við frá-
bæran leik úkraínska harmóniku-
snillingsins Igors Zavadskys. Þar
hefði vissulega verið betra að heyra
í harmónikuleikaranum einum, án
undirspilsins. Það er ekki þar með
sagt að „lifandi“ undirspil sé endi-
lega betra. Killingberg Orkester
leikur Rag of the Rags í afar
slappri útsetningu sem býður ekki
upp á nein tilþrif í hljóðfæraleikn-
um.
Það sem skarar framúr á disk-
inum er leikur hollenska dúósins
Accordéon Mèlancolique sem leikur
Helena eftir Jean-Pierre Guiran,
Matthías Kormáksson sem leikur
Pustan eftir Godzinsky og Rut
Berg Guðmundsdóttir með L’Insol-
ante eftir Aurélien Noel. Þau
Matthías og Rut eru meðal okkar
allra efnilegustu harmónikuleikara
og eiga vafalítið eftir að láta til sín
taka í framtíðinni.
Garðar Olgeirsson er reyndur og
afar músíkalskur harmónikuleikari,
og það er virkilega gaman að heyra
hann leika eigið lag, Flökkustelp-
una, en þar er undirleikurinn ein-
hæfur og hefði betur verið sleppt.
Garðar stendur fyllilega fyrir sínu
einn og óstuddur. Það sama á við
um Karl Jónatansson, sem leikur
eigið lag, Daníel, með hljómsveit-
inni Neistum. Harmónikan er lif-
andi hljóðfæri, – ákaflega dýna-
mýskt með mikil blæbrigði í tóni og
styrk. Með henni verða einfaldlega
að vera akústísk hljóðfæri, en ekki
rafvædd, til að harmónikan njóti
sín. Rafmagnsbassi, -gítar, -hljóm-
borð og jafnvel trommuheili eins og
í lagi Zavadskys henta ekki með
þeirri stóru sál sem harmónikan er;
þau draga hana niður og fletja út
lifandi og kvikan tón hennar. Þá er
harmónikan heldur ekki hópsál; –
eiginleikar hennar njóta sín best
þegar hún er ein, eða með öðrum
akústískum hljóðfærum.
Systurnar Ása, Ingunn og Hekla
Eiríksdætur með Lillý eftir Karl
Jónatansson leika prýðilega, en þar
vantar þó herslumun til að leikur
þeirra komist á flug, þar hefði mátt
gera meira úr styrkleikabreyting-
um og dýnamík í laginu. Pálmi
Snorrason leikur Hríseyjarvalsinn
sinn hins vegar fallega. Þetta er
fínt lag hjá Pálma, með fagmann-
legum kaflaskiptum úr dúr í moll.
Jón Þorsteinn Reynisson og
Svanur B. Reynisson leika prýði-
lega hvor sitt einleikslagið.
Annað á plötu Harmónikuhátíðar
Reykjavíkur rís því miður ekki upp
að þeim standard sem þar er best-
ur, – einkum vegna fátæklegra út-
setninga og einhæfs meðleiks. Það
besta gefur hins vegar fyrirheit um
að harmónikan eigi góða daga í
vændum, með því hæfileikaríka
fólki sem nú er að koma fram á
sjónarsviðið.
Góður harmónikuleikur
í lélegum útsetningum
TÓNLIST
Harmónikuhátíð Reykjavíkur
Hljóðritun frá Harmónikuhátíð Reykjavík-
ur 2003. Flytjendur eru Karl Jón-
atansson, Accordéon Mèlancolique, Igor
Zavadsky, Killingberg Orkester, Matth-
ías Kormáksson, Edwin Ericson, Ása,
Ingunn og Hekla Eiríksdætur, Rut Berg
Guðmundsdóttir, Sveinn Rúnar Björns-
son, Pálmi Snorrason, Garðar Olgeirsson,
Harmónikufélag Hornafjarðar, Jóhannes
Ásbjörnsson og Gunnar H. Jónsson, Jón
Þorsteinn Reynisson, Svanur B. Úlf-
arsson og hljómsveitirnar Neistar, Smár-
inn, Skagfirðingarnir, Afabandið, Skæru-
liðarnir, Heiðanna ró, hljómsveit Karls
Jónatanssonar og Eldborgarkvartettinn.
Útgefandi: Harmónikumiðstöðin.
GEISLAPLATA
Bergþóra Jónsdóttir
EDDA Björg-
vinsdóttir hefur
verið með uppi-
stand undanfarn-
ar vikur í Hádeg-
isleikhúsinu í
Iðnó. Síðasta
sýning verður í
hádeginu í dag
vegna anna leik-
konunnar en hún
æfir um þessar
mundir leikverkið „5 konur.is“ sem
frumsýnt verður á næsta ári.
Edda í
hádeginu
í Iðnó
Edda
Björgvinsdóttir
Listasafn Reykjavíkur
– Hafnarhús
Sýningu hins kunna, franska arki-
tekts Dominique Perrault, lýkur á
sunnudag. Þar gefur að líta tíu verk
eftir Perrault, en sýningin er hingað
komin að frumkvæði Alliance Fran-
caise á Íslandi og með stuðningi
franska sendiráðsins hérlendis.
Hafnarhúsið er opið daglega frá
kl. 10-17. Aðgangseyrir þar gildir
samdægurs á Kjarvalsstaði og í Ás-
mundarsafn. Á mánudögum er að-
gangur ókeypis í öll húsin.
Hafnarborg
Tveimur sýningum lýkur í Hafn-
arborg á mánudag: Seinni hluta Af-
mælissýningar safnsins og jólasýn-
ingunni Fyrstu jólin.
Sýningin er opin alla daga nema
þriðjudaga frá kl. 11-17.
Gallerí Skuggi, Hverfisgötu 3
Sýningu á innsetningu Áslaugar
Örnu Stefánsdóttur, Kynsl, lýkur á
sunnudag.
Opið alla daga nema mánudaga kl.
13-17. Aðgangur er ókeypis.
Sýningum
lýkur
ÓPERA Reykjavíkur gengst fyrir
Carmen-tónleikum í Iðnó í kvöld
kl. 20. Flutt eru atriði úr Carmen.
Þar koma fram söngvararnir
Rósalind Gísladóttir, Snorri Wium,
Valgerður Guðnadóttir, Hrólfur
Sæmundsson og Hrafnhildur
Björnsdóttir.
Carmen-
tónleikar
í Iðnó
Skálholtskirkja kl. 20.30 Lof-
gjörðarsveit Byrgisins heldur
gospeltónleika og vill með því
þakka Sunnlendingum fyrir góðar
móttökur Byrgisins að Ljósafossi.
Hljómsveitin SJER á báti, sem
verið hefur hljómsveit Hala-
leikhópsins í Reykjavík undanfarin
ár, leikur með lofgjörðarsveitinni í
nokkrum lögum.
Í DAG
 Sjá einnig Staður og stund á mbl.is
♦ ♦ ♦
♦ ♦ ♦
♦ ♦ ♦
„HANN“ nefnist þessi skúlptúr eftir Maurizio Cattelan
á sýningunni „Félagar“ í Listhúsinu í München í Þýska-
landi. Eins og sjá má er fyrirmyndin Adolf Hitler.
Á sýningunni getur að líta verk úr eigu kanadíska
listaverkasafnarans Ydessa Hendeles en henni lýkur
um miðjan febrúar á næsta ári.
„Hann“ krýpur á kné
Reuters
AÐALFUNDUR BÍL mótmælir
harðlega lappadrætti Ríkisstjórn-
arinnar við það brýna verk að
stuðla að öflugri framleiðslu á
leiknu íslensku sjónvarpsefni.
Í ályktun fundarins, sem haldinn
var á dögunum, segir: „Mennta-
málaráðherra hefur lýst því sem
forgangsverkefni að efla sjóð fyrir
leikið sjónvarpsefni. Engu að síður
er aðeins gert ráð fyrir 15 millj-
ónum króna í þennan sjóð, annað
árið í röð.
Leikið efni í sjónvarpi er þjóð-
arleikhús sem allir landsmenn fá
notið án tillits til búsetu. Íslend-
ingar hafa, eins og aðrar þjóðir,
þörf fyrir að spegla líf sitt í þess-
um öflugasta fjölmiðli samtímans.
Börnum okkar er það nauðsyn að
geta sótt sér fyrirmyndir, fróðleik
og skemmtun í sjónvarpsefni sem
sprottið er úr íslenskum raunveru-
leika og íslenskri menningu. Það
er því brýnt mennta- og menning-
armál að reisa þetta merki.
Þeir fjármunir sem hið opinbera
setur í leikið sjónvarpsefni, skila
sér með beinum hætti, eins og
sýnt hefur verið fram á. Leikið ís-
lenskt sjónvarpsefni er fjárfesting
sem skilar ríkulegum arði, bæði
fjárhagslegum og menningarleg-
um. Þess vegna höfum við ekki
efni á þeirri menningarlegu fátækt
sem ríkir á þessu sviði.“
Aðalfundur BÍL skorar líka á
Borgarstjóra og Borgarráð að
móta framtíðartillögur um rekstur
Borgarleikhúss, með það að mark-
miði að tryggja landsmönnum
glæsilegt og metnaðarfullt leikhús
til framtíðar.
Þá skorar aðalfundur BÍL á
Ríkisútvarpið að auka hlut ís-
lenskrar tónlistar í dagskrá sinni,
jafnframt því að auka hljóðritun á
íslenskri tónlist.
BÍL ályktar um sjónvarpsefni