Morgunblaðið - 20.12.2003, Blaðsíða 66

MINNINGAR
66 LAUGARDAGUR 20. DESEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Jón Ársælssonvar fæddur í
Eystri-Tungu í Vest-
ur-Landeyjum 16.
febrúar 1927. Hann
lést á heimili sínu
Bakkakoti á Rangár-
völlum 14. desember
síðast liðinn. For-
eldrar hans voru Ár-
sæll Jónsson frá Álf-
hólum, f. 7.5. 1889,
d. 9.3. 1964, og
Ragnheiður Guðna-
dóttir frá Eystri-
Tungu, f. 8.12. 1893,
d. 24.6. 1974. Systk-
ini Jóns eru: Guðni, f. 28.6. 1920,
d. 16.7. sama ár, Þórarinn, f. 28.6.
1920, d. 3.7. sama ár, Guðríður
Bjarnheiður, f. 17.2. 1923, búsett á
Skúmstöðum í Vestur-Landeyjum,
Guðni, f. 16.11. 1924, d. 18.9. 1989,
var búsettur í Reykjavík, Sigríður,
f. 6.3. 1926, búsett í Reykjavík,
Bjarni, f. 29.10. 1928, bóndi í
Þóru Kristínu, Jón, Emil og Dag.
4) Ragnheiður, f. 20.3. 1970. Sam-
býlismaður hennar er Ágúst Rún-
arsson. Þau eiga þrjú börn, Hildi,
Elísabetu Rún og Kolbrá Lóu. 5)
Elísabet María, f. 4.4. 1975. Sam-
býlismaður hennar er Lúðvík
Bergmann. Þau eiga tvö börn, Ró-
bert og Sögu Tíbrá. 6) Sigríður
Vaka, f. 13.6. 1977. Sambýlismað-
ur hennar er Guðmundur Bald-
vinsson.
Jón fluttist ásamt foreldrum
sínum og systkinum að Bakkakoti
frá Eystri-Tungu 1946 og vann
þar að búi foreldra sinna. Þegar
móðir hans lést 1974 tóku hann og
Bjarni við búi í Bakkakoti þar sem
hann bjó til dauðadags. Haustið
1962 hóf Jón ásamt Bjarna bróður
sínum að keyra sláturfé fyrir Slát-
urfélag Suðurlands. Gegndi hann
því síðan. Árið 1955 var hann einn
af stofnfélögum Vörubílstjórafé-
lagsins Fylkis, sat ýmist í aðal-
stjórn eða varastjórn á árum
1958–1967, og formennsku frá
1969–1985.
Útför Jóns verður gerð frá Ak-
ureyjarkirkju í Vestur-Landeyjum
í dag og hefst athöfnin klukkan
14.
Bakkakoti, og Ingi
Björgvin, f. 24.7.
1932, d. 2.4. 1992.
Eftirlifandi eigin-
kona Jóns er Þóra El-
ísabet, f. 9. febrúar
1946 í Reykjavík. For-
eldrar hennar voru
Bernódus Benedikts-
son, f. 12.4. 1909, d.
24.10. 1978, frá Bol-
ungarvík, og Elísabet
María Sigurbjörns-
dóttir, f. 13.5. 1913, d.
24.8. 1980. Börn
þeirra eru: 1) Ársæll,
f. 13.10. 1963. Sam-
býliskona hans er Anna Fía Finns-
dóttir. Þau eiga tvö börn, Ragn-
heiði Hrund og Jón Finn. 2)
Þorvaldur, f. 22.4. 1965. Sambýlis-
kona hans er Bára Rúnarsdóttir.
Þau eiga tvö börn, Maríu Ársól og
Jón Pétur. 3) Þórður, f. 25.11.
1966, kvæntur Jónínu Hildigunni
Ólafsdóttur. Þau eiga fjögur börn,
Fyrstu minningar mínar um hann
Jón föðurbróður minn eru frá þeim
árum þegar ég var oft og einatt í
sveitinni hjá Ragnheiði ömmu í
Bakkakoti, en amma bjó með sonum
sínum, Jóni og Bjarna, eftir að Ársæll
afi dó. Við frænkurnar sátum um það
að sofa í ömmuholu í baðstofunni og
þegar það tókst finnst mér eins og
ljúft bros hafi sífellt leikið um varirn-
ar, barnslegt sælubros.
Suðið í miðstöðinni, slátturinn í
kólfinum í stóru veggklukkunni, kalt
gólfið, bunuhljóðið í næturgagninu og
aftur uppí holuna hennar ömmu, lífið
var ljúft.
Jón í eldhúsinu að spjalla við
ömmu, tók mann strax í fangið, raul-
aði lagstúf og blés svo skemmtilega í
hálsakot. Það var setið um að komast í
þetta fang, sú sem átti helst tilkall til
þess var stóra systir mín hún Rós,
enda voru hún, Jón og amma óaðskilj-
anlegt tríó í mörg ár.
Það var erfitt að vera hálfdrætting-
ur á við hana í einu og öllu í sveitinni
en þannig er goggunarröðin yngri
sysktkinum í óhag og í þessu tilfelli
var það þó nokkuð súrt, sumsé gagn-
vart ömmu og Jóni.
Kannski var það einmitt ákall á at-
hygli að ég gerðist snemma uppátekt-
arsöm og var framanaf ekki talin lík-
leg til þess að verða vinnusöm eða
hjálpleg í sveitinni, aldeilis ekki.
Prakkarinn í mér fór hamförum og
eru til margar sögur af okkur Binnu
frænku sem fylgdi mér í óknyttunum,
þetta ljós, sem aldrei vildi komast
uppá kant við nokkra lifandi veru.
Man eftir því að mér tókst nokkr-
um sinnum að gera afa minn alveg
bálreiðan og mér leist ekki á blikuna
þegar hann elti mig yfir hlaðið og vildi
taka í lurginn á mér. Amma fussaði
stundum og dustaði svuntuna sína,
Bjarni frændi skók hnefann, Sigga
frænka Jesúsaði sig margoft, en
hvernig sem á því stóð þá gerði ég
ekkert sem setti Jón út af laginu. Mér
þótti gott að tolla á sakramentinu hjá
honum. Ég leitaði einnig til hans þeg-
ar mig vantaði nafn á bæinn minn í
sveitaleiknum og ekki stóð á því.
Hann varð allur kímileitur og sagði:
Knarrarhöfn. Mér fannst það náttúr-
lega hálf ótækt en lét það eiga sig,
vafalaust af því hann átti hugmynd-
ina.
Sat margsinnis á traktor hjá hon-
um á öllum árstímum, hann söng og
ég tók undir, gleymi ekki hvað hann
glotti skemmtilega þegar hann var að
syngja fyrir mig Grýlukvæði, vissi
sem var að ég var með hroll, ekki af
kulda heldur vegna textans.
,,Ég þekki Grýlu því ég hef hana
séð ...“ kyrjaði hann með tilþrifum og
áfram hélt skelfingin. Sá skemmti sér
vel. Eða gáturnar: Einn kann vel á ís-
um herja, annar byrjar viku hverja,
sá þriðji kann að húsum hlúa, við átt-
um að vera vel upplýstar, frænkurn-
ar.
Hann að vekja okkur til að ná í
kýrnar: ,,Imba mín og Binnsukvíga,
komiði, greyin mín, og fáið ykkur e-ð í
hendina.“ Eða: ,,Haldiði ekki að roll-
urnar séu aftur komnar inná tún hjá
honum Jobba, þið verðið að taka hest-
ana og skjótast fyrir mig, elskurnar
mínar ...“ Og þó að við færum í 20
ferðir að sækja andsk. skjáturnar!
Við gegningar vetur og vor ,,út að
húsum“ eða að fara ríðandi á mýrina,
ég stökk á eftir lömbunum og hann
markaði, sílt og stýft og standfjöður,
ég reyndi það ekki.
Í fjósinu fengum við fyrst að halda í
hala og moka flórinn, varla að maður
bifaði fjósaskóflunni, síðan við mjaltir,
fyrst með höndunum og síðan með
vélum og ekki gleyma að tutla á eftir!
Allt komst þetta til skila með ljúf-
mennsku. Nema þegar við Binna vor-
um rétt búnar að kveikja í bæði hlöðu
og fjósi vorið sem við fiktuðum við að
reykja uppi á fjóslofti. Það útheimti
þriðju gráðu yfirheyrslur sem seint
líða úr minni. Við vorum yfirheyrðar
hvor í sínu lagi og máttum ekki hitt-
ast, hið sanna varð að koma í ljós.
Þetta voru djöfullegir dagar. Binna
bognaði fyrst og gafst upp á að halda
því til streitu að við ættum gorkúlu-
hreiður á fjósloftinu! Vinskapur okk-
ar var í stórhættu en Jón fylgdist með
úr fjarlægð og skemmti sér.
Á unglingsárum okkar þá heyrðist
oft þessi setning: ,, Það verður að vera
gott við unglingana!“ Jú, það var Jón
sem átti þetta gullkorn og meinti það.
Hann kenndi mér að keyra traktor,
bíl og vörubíl, það var ekki leiðinleg
iðja. Mér finnst eins og það hafi verið í
gær þegar við vorum að hirða hey-
baggana með vörubílnum. Við færð-
um vörubílinn á milli staða á túninu en
síðan komu þeir bræður og óku hlöss-
unum til skiptis heim að hlöðu. Dýrð-
ardagar, með Þuríði og Sigurði, Dr.
Hook og Lille sommerfugl, öll í sama
viðtækinu, við tókum undir af hjart-
ans lyst!
Ég veit að Jón og Bjarni gleymdu
því seint þegar hæfileiki minn til þess
að slá tún með þyrlusláttuvél varð
snarlega að engu. Það gekk margt til
og ég verð að játa að kannski hefur
kennsluaðferðunum verið eitthvað
áfátt. Drifskaftið, viftureimarnar,
glussinn og sjálf sláttuvélin með þess-
um stórhættulegu hnífum sem mér
stóð auðvitað ógn af, var alveg nægi-
leg ástæða til þess að mér fataðist
flugið mjög eftirminnilega. Mér tókst
að slá þrjú stór tún með minni áföll-
um. Bjarni: ,,Smelltist vélin frá, nú þá
bakkarðu bara afturábak og hún fer
aftur í sama farið.“ ,,Þú verður að fara
hraðar, þetta er engin mynd hjá þér
annars.“ Áfram hentist ég um túnið
en fipaðist á ný.
Til þess að gera langa og átakan-
lega sögu stutta þá lauk ferli mínum
sem sláttukonu snarlega þegar viftu-
reimarnar sviðnuðu og lágu í valnum
þar sem ég stöðvaði þetta voðatæki
og komu í ljós, hræðilegar og upp-
krullaðar, þegar þungbúinn Jón ók
vélinni heim.
Símtalið þegar Jón hringdi á verk-
stæðið og pantaði átta nýjar viftu-
reimar var mér ógleymanlegt og mik-
il raun að hlusta á, en það var ekki
minnst á þetta meir.
Ekki var hann heldur hrifinn þegar
ég fór að slá mér upp með strák sem
honum leist hreint ekkert á, en sagði
fátt.
Það var síðan eldsnemma þegar
mér var ekið heim á hlað og jeppinn
negldi niður þar sem Jón stóð við hús-
hornið að ég stökk út, hálf skömm-
ustuleg og fannst endilega að ég
þyrfti að gefa út tilkynningu og sagði
við frænda: ,,Þá held ég að þetta sé nú
búið.“ „Það var einmitt þetta; jæja,
vina mín, það var nú gott, sem átti svo
vel við þarna í morgunsárið.“
Ég gæti talið upp svo ótal mörg eft-
irminnileg samskipti í gegnum árin,
hvað mér var alltaf tekið jafn vel af
þeim Jóni og Þóru og krökkunum
þeirra sex sem mér finnst ég alltaf
eiga svolítið í. Það var ekki hægt ann-
að en að líta inn hjá þeim hvort sem ég
var að koma með vinkonur eða sam-
býlismenn í heimsókn og síðar meir
með börnin mín eitt af öðru. Ég var
ekki búin að vera lengi á landinu vorið
sem ég fluttist heim þegar ég skellti
mér í sauðburð með Jóni og hans
fólki, það var sama gamla góða tilfinn-
ingin sem gagntók mig og ég reyndi
að framlengja með því að kynna/út-
skýra þessar upplifanir fyrir börnun-
um mínum.
Anna Birta og Sindri fengu að
handsama lömbin, ég á myndir af
þeim og Jóni í fjárhúsinu. Katerína
mín fékk einnig að fara oft á hestbak
hjá frænda sl. sumur sem yljaði held-
ur betur og Nína Dagrún fékk að taka
kettlinginn Gullbrand með sér vestur.
Það var síðast núna í sumar sem
sem leið sem við áttum góðar stundir
heima í Bakkakoti og Jón, Þóra og
Þorvaldur ákváðu að skella sér í
heimsókn til mömmu á Djúpavog.
Það var ógleymanlegt. Þá fékk ég að
raka þig með þessari gömlu góðu raf-
magnsvél og klippa þig og gera þig
fínan áður en þú lagðir í hann uppá
Hérað. Það var ljúft að vera með ykk-
ur hjónunum þessar stundir, við
mamma varðveitum þær.
Samskiptin við strákana, Ársæl,
Þorvald og Þórð, og stelpurnar,
Ragnheiði, Maríu og Sigríði Vöku,
hafa alltaf verið ljúf og gefandi og mér
finnst alltaf að þau séu meira en
frændsystkin mín. Þannig verður það
áfram, mér og mínum til gleði um
ókomna tíð.
Það er með söknuði og trega að ég
kveð þennan öðling.
Hafðu þökk, kæri frændi.
Ingibjörg Ingadóttir.
Hleypir skeiði hörðu,
halur yfir ísa,
glymja járn við jörðu,
jakar í spori rísa...
Elsku afi minn. Mér datt þetta ljóð
strax í hug, þú fórst svo oft með það.
Þú hafðir líka svo mikið dálæti á hest-
um. Mér finnst svo gott að hafa getað
tamið fyrir þig þessa tvo hesta, ég
gerði þó eitthvað fyrir þig. Það var
líka svo gaman þegar ég var eina
helgi um daginn hjá þér og Siggu
Vöku. Já, afi, ég sakna þín svo mikið
en ég veit að þér líður vel.
Þín
Hildur.
Elsku afi, ég vona að þér líði sem
best uppi hjá guði.
Þú varst alltaf til staðar, elsku afi.
Þú varst líka enginn venjulegur mað-
ur, þú varst svo rosalega góður afi.
En hver á núna að segja „farið í
skápana og fáið ykkur eitthvað“ eins
og þú sagðir alltaf?
Ég gleymi þér aldrei, elsku besti
afi. Þú verður alltaf í hjarta mínu.
Blessuð sólin elskar allt,
allt með kossi vekur,
haginn grænn og hjarnið kalt
hennar ástum tekur.
(Hannes Hafstein)
Þín
Elísabet Rún.
Elsku afi, okkur langar að kveðja
þig með nokkrum orðum. Þú varst
alltaf svo góður við alla og tókst alltaf
á móti okkur opnum örmum. Þú pass-
aðir okkur svo oft þegar mamma var í
fjósinu, sagðir okkur þá sögur og vís-
ur eða söngst.
Elsku afi, allt er svo breytt þegar
þú ert ekki lengur hjá okkur en við
vitum að þú ert engill hjá Guði og
fylgist með okkur.
Róbert og Saga Tíbrá.
Elskulegur föðurbróðir minn, Jón
Ársælsson, er horfinn af sjónarsvið-
inu. Jón var einstakt ljúfmenni, dag-
farsprúður, glaðlyndur þótt ekki væri
hann skaplaus. Hann var alveg ein-
staklega barngóður og sóttust börn
sérstaklega eftir að vera í hlýjunni ná-
lægt honum.
Ég fór að fara í sveit til afa og
ömmu, Ársæls Jónssonar og Ragn-
heiðar Guðnadóttur, þegar ég var
tveggja ára gömul. Þau bjuggu í
Bakkakoti á Rangárvöllum ásamt
tveimur sonum sínum, þeim Jóni og
Bjarna. Vart var hægt að hugsa sér
betri stað til að vera á.
Mér þótti óskaplega vænt um Jón
frænda minn þegar ég var lítil og alla
tíð og vildi allt fyrir hann gera. Hann
kallaði mig Bísu, Bísildu eða Bísu
skvísu.
Að föður mínum látnum kom eng-
inn annar en Jón frændi til greina til
þess að leiða mig upp að altarinu þeg-
ar við Kjartan giftum okkur.
Fáa skó hefur mér þótt vænna um
en gúmmískóna sem hann keypti
handa mér eitt vorið þegar mínir
gömlu rifnuðu á járni á heyvagninum.
Mér fannst alveg ómögulegt að
hanga í bænum og í skólanum allan
maímánuð þegar ég var stelpa og
fékk oftast að taka vorprófin á skrif-
stofunni hjá skólastjóranum í byrjun
maí. Svo dreif ég mig austur í sveit
með fyrstu ferð. Oft fékk ég far með
Jóni eða Bjarna. Þeir voru þá að
kaupa áburð eða fóðurbæti í bænum
og alltaf var ég jafnhissa á því hvernig
þeir rötuðu þessa löngu leið.
Í maímánuði var ég ein í sveitinni
með ömmu, afa, Jóni og Bjarna. Þetta
voru miklir dýrðardagar.
Fullorðna fólkinu féll sjaldan verk
úr hendi og mér fannst ég mjög mik-
ilvæg að hjálpa til. Ýmist var ég inni í
bæ hjá ömmu „að láta bæinn glansa“
eða með Jóni að stinga út úr fjárhús-
unum „úti á húsum“ og svo auðvitað
mjólkuðum við.
Skemmtilegast var að fara með
Jóni frænda á mýrina. Þá fórum við
ríðandi að gá að skepnum út að Tungu
sem var föðurarfleifð ömmu.
Jón var oftast syngjandi á þessum
ferðum okkar og yfirleitt við sína
vinnu og alltaf var stutt í brosið og
hláturinn.
Jón var alveg ótrúlega fjárglöggur
maður, þekkti allar sínar skepnur og
þar að auki hafði hann afburða góða
sjón.
Þegar við vorum á mýrinni sá ég
kannski rétt grilla í einhver hross
langt í fjarska, þá sagði Jón frændi:
„Þarna er hún Toppa gamla með stóð-
ið sitt.“
Hestarnir sem Jón átti og tamdi
báru honum fagurt vitni. Hjá þeim
hestum var ekki til taugaveiklun,
hrekkir eða hvumpni, enda fór hann
vel að öllum, bæði mönnum og skepn-
um. Best man ég eftir Nökkva og
Stjarna sem voru hans aðalhestar
þegar ég var barn og unglingur.
Nökkvi var jarpur, ættaður frá Álf-
hólum, frábær gæðingur, mjög vilj-
ugur og ekki var öruggt að börn réðu
við hann. Stjarni var dásamlegur al-
hliða gæðingur, eins og hugur manns.
Mikill töltari, vel viljugur og rauður
að lit. Hann tók þátt í gæðingakeppni
að Skógarhólum á Þingvöllum. Mig
minnir að hann hafi orðið 28 vetra.
Það var mikið upplifelsi að fá að
fara með Jóni frænda í lambaflutn-
ingaferðir á haustin. Það var eins og
ferð til útlanda að fara austur undir
Eyjafjöll að sækja lömb. Jón var bíl-
stjóri meðfram bústörfum og átti nær
alla sína tíð Bens-vörubíla, utan nokk-
ur ár sem hann ók á Scania Vabis.
Hann þótti mjög góður bílstjóri,
traustur og öruggur. Hann var mjög
eftirsóttur í lambaflutninga því hann
var svo nærgætinn og ók varlega með
lömbin og tróð ekki of mörgum á bíl-
inn þannig að þau krömdust ekki.
Jón átti miklu barnaláni að fagna.
Þegar hann var 35 ára gamall kynnt-
ist hann ungri stúlku, Þóru Bernód-
usdóttur, sem varð lífsförunautur
hans. Þau eignuðust sex börn. Jón var
yndislegur faðir, hélt vel utan um
börnin sín og var mikill vinur þeirra.
Börn þeirra Jóns og Þóru eru með
þeim albestu og skemmtilegustu
manneskjum sem ég þekki.
Megi góður Guð styrkja Þóru,
börnin og barnabörnin. Þau hafa öll
misst svo mikið.
Ég kveð frænda minn með söknuð í
hjarta og þakklæti fyrir allar góðu
minningarnar sem ég á um hann. Guð
blessi minningu Jóns Ársælssonar.
Rós Ingadóttir.
„Góður maður ber gott fram úr
góðum sjóði hjarta síns.“ Þessi orð
helgrar bókar koma í hug mér þegar
ég sest niður og skrifa þessar línur til
minningar um móðurbróður minn
Jón Ársælsson. Jón var einn af þeim
mönnum sem alltaf miðlaði góðu, bar
gott fram úr góðum sjóði hjarta síns.
Fátt er okkur dýrmætara en að kynn-
ast sem börn og ungmenni góðu fólki,
ljúflingi eins og Jóni, læra af honum
og skynja þá góðu nærveru og um-
hyggju sem einkenndi hann svo mjög.
Hann var trygglyndur, hógvær, úr-
ræðagóður og lét alltaf gott af sér
leiða en var þó fastur fyrir ef á þurfti
að halda. Jón var hörkuduglegur,
ósérhlífinn og laginn til verka.
Trúlega lærði ég af honum og
pabba að geyma ekki hlutina til næsta
dags sem maður getur gert í dag.
Jón og Bjarni bróðir hans bjuggu
ásamt foreldrum sínum í Bakkakoti á
Rangárvöllum þar sem ég dvaldi öll
sumur sem barn.
Mér er sérstaklega minnisstætt
þegar Jón kynntist konu sinni, líf pip-
arsveinsins breyttist í einu vetfangi.
Þá kom blik í augu hans og bros á vör,
hamingjan hafði knúið dyra hjá hon-
um. Í Bakkakot flutti ung glæsileg
stúlka, Þóra Bernótusdóttir. Hlutirn-
ir gerðust hratt og í minningunni er
Jón með þrjá drengi í fanginu. Síðar
komu þrjár stúlkur.
Jón var mjög barngóður. Hann var
einstakur faðir barna sinna sem nú
hafa misst mikið. Sendi ég þeim, Þóru
og allri fjölskyldunni mínar innileg-
ustu samúðarkveðjur.
Minningarbrot: Fimm frænkur í
reiðtúr í góðum hnökkum en Jón ríð-
ur berbakt á Nökkva, en Nökkvi var
sá hestur á heimilinu sem allir
treystu. Þar fóru tveir traustir sam-
an.
Árið 1994 fór fjölskylda mín til
Flórída í tilefni áttræðisafmælis föður
míns, Marteins Davíðssonar. Jón og
Þóra slógust í för. Í ferðinni kom vel
fram sú umhyggja sem þau báru til
barnabarnanna sem biðu spennt eftir
að afi og amma kæmu heim með eitt-
hvað fallegt, og sú von brást ekki.
Einstakt samband var alla tíð milli
þeirra systkina, móður minnar Sig-
ríðar og Jóns enda aðeins ellefu mán-
uðir á milli þeirra. Föður mínum og
Jóni var vel til vina og veit ég að pabbi
mun fagna honum við endurfundina.
Ég bið Jón að færa kærar kveðjur.
Blessuð veri minning Jóns Ársæls-
sonar og annarra ástvina sem á burt
eru gengnir.
Annað úr hinni helgu bók:
„Yfir litlu varstu trúr,
JÓN
ÁRSÆLSSON