Morgunblaðið - 21.12.2003, Blaðsíða 51

SKOÐUN
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 21. DESEMBER 2003 51
EIMSKIPAFÉLAGS-
HÚSIÐ
HÚS
HF. EIMSKIPAFÉLAGS ÍSLANDS
ER TIL SÖLU
FASTEIGNA
MARKAÐURINN
ÓÐINSGÖTU 4 - SÍMI 570 4500, FAX 570 4505 - OPIÐ VIRKA DAGA KL. 9–17
Netfang: fastmark@fastmark.is - Heimasíða: http://www.fastmark.is/
Jón Guðmundsson, sölustjóri, lögg. fasteignasali.
Vegna flutnings á meginstarfsemi HF. Eimskipafélags Íslands
inn í Sundahöfn er Eimskipafélagshúsið, Pósthússtræti 2,
boðið í heild sinni til sölu eða leigu. Húsið er sögufræg bygg-
ing, tekin í notkun árið 1921, en byggt var við húsið á sérstak-
lega smekklegan hátt árið 1979. Húsið er fimm hæða skrif-
stofubygging auk kjallara og rishæðar samtals að gólffleti
3848,7 fm. Húsið er afar glæsilegt að útliti og innri gerð og
mikil lofthæð er á flestum hæðum.
Auk þess er Tryggvagata 28 (áður Gjaldheimtan) til sölu eða
leigu. Um er að ræða fjögurra hæða skrifstofubyggingu, auk
kjallara, samtals að gólffleti 1206,5 fm.
Eignirnar eru staðsettar á einum besta stað í miðborg Reykja-
víkur.
Undirritaðir annast sölu eignanna og veita
allar nánari upplýsingar um þær.
isréttindum ef einhver hagnaður
yrði af sölu á Hótel Sögu.
Að auka sölu á lambakjöti
„Tímarnir breytast og mennirnir
með,“ segir máltækið. Þetta á ekki
síður við um neysluvenjur fólksins í
landinu. Á síðastliðnum sextán ár-
um hefir neysla kindakjöts á hvern
íbúa dregist saman um nærri helm-
ing, úr 43,4 kg árið 1985 í 23,8 kg
árið 2001.
Þrátt fyrir að heildarkjötneysla á
hvern íbúa sé sú sama, eða 70,3 kg
sömu ár. (Heimild: Hagtölur land-
búnaðarins 2002.) Ástæðan fyrir
þessu er m.a. aukið framboð á öðr-
um kjöttegundum og einnig íhalds-
semi í framleiðsluháttum og mark-
aðssetningu lambakjöts. Svo til öll
slátrun fer fram á rúmum tveim
mánuðum að haustinu, megnið af
kjötinu er heilfryst og selt frosið og
niðursagað sem illa hentar nútíma
heimilishaldi. Með því að dreifa
slátruninni á lengri tíma og þar
með auka framboð á fersku og bet-
ur tilreiddu kjöti mætti eflaust
auka eitthvað innanlandssöluna og
vonlaust er að byggja upp var-
anlegan útflutningsmarkað án
verulegra breytinga í framleiðslu
og sölumeðferð.
Það hefur orðið bylting á flestum
sviðum búskapar á Íslandi á síðasta
áratug, í ræktun, heyskapartækni,
beitirækt, kornrækt, og ekki síst í
alifugla- og svínarækt. Í nauta-
kjötsframleiðslu hafa einnig verið
teknar upp aðrar aðferðir: Fyrir
nokkrum árum var flestum ung-
nautum slátrað aðeins að haustinu
beint af beit. Víða fekkst þeim ekki
slátrað fyrr en eftir lok sauð-
fjárslátrunar, og voru þau þá oft
komin í aflagningu, og var sumt af
kjötinu þá vart markaðsvara. Síðan
voru skrokkarnir frystir í heilu lagi
og geymdir stóran hluta ársins og
þá söfnuðust upp birgðir af léleg-
asta kjötinu sem var illseljanlegt.
Nú er nautum slátrað eftir hendinni
allt árið og ekki þýðir að bjóða
nema væn og vel alin naut, og kjötið
selt mest ferskt og unnið. Neysla
nautgripakjöts á hvern íbúa á ári
hefur jafnframt heldur aukist sl. 16
ár eða úr 10,7 kg árið 1985 í 12,9 kg
árið 2001 (heimild: Hagtölur land-
búnaðarins 2002), þrátt fyrir sam-
keppni við offramboð fugla- og
svínakjöts sem nú er selt langt und-
ir framleiðslukostnaðarverði.
Sauðfjárræktin er sú búgrein
sem eftir hefir orðið í þróuninni.
Litlar sem engar breytingar hafa
orðið á framleiðsluháttum eða því
að laga framleiðsluna að breyttum
neysluvenjum og markaðs-
aðstæðum.
Vangaveltur og tillögur
til breytinga
Varla má búast við stórfelldri aukn-
ingu á innanlandssölu dilkakjöts í
náinni framtíð. Annaðhvort þarf því
að efla útflutning eða draga úr
framleiðslunni. Nokkur markaður
virðist vera að opnast fyrir ferskt
íslenskt (vistvænt) dilkakjöt á ýms-
um stöðum, t.d. á Ítalíu, í Dan-
mörku og Bandaríkjunum, og er
verð þokkalegt. Fryst kjöt er illselj-
anlegt þar og verð þá 30–40% lægra
á frystu en á fersku. Það er von-
laust að selja nokkurt teljandi
magn eða byggja upp varanlegan
markað með því að geta aðeins boð-
ið vöruna tvo mánuði af árinu.
Því þarf:
1. Byrja slátrun mun fyrr að
sumrinu og dreifa henni yfir allt
haustið og jafnvel megnið af vetr-
inum.
Með öðrum orðum, það þarf að
geyma hluta dilkanna á fæti hjá
bændum í stað þess að slátra þeim
og geyma í frysti.
Allstór hluti af kjötverðinu við
núverandi aðstæður er frysti- og
geymslukostnaður. Hann má þá
spara og láta ganga upp í kostnað
við að geyma og ala lömbin, auk
þess sem hærra verð fengist fyrir
afurðina.
2. Dreifa burðartíma ánna yfir
lengri tíma. Tæknilega séð er þetta
vel framkvæmanlegt með því að
taka frá hóp áa utan venjulegs
fengitíma, stjórna birtunni í húsinu
(myrkva hluta úr sólarhringnum)
og nota jafnframt svampa til að
samstilla gangmál hvers hóps.
Fengitími áa stjórnast af lengd
dagsbirtu, þ.e. að ær fara yfirleitt
ekki að beiða fyrr en dagsbirtan
varir innanvið helming sólarhrings-
ins og hætta þegar daginn lengir að
sama skapi er líður á veturinn.
Framkvæmdin: Hvernig hent-
ugast er að framkvæma þetta og
hvort það geti verið hagkvæmt
verður ekki fullyrt nema með því að
skipuleggja og gera tilraunir á
þessu sviði. Eg tel að það sé full-
komlega réttlætanlegt og þess virði
að gera slíkar tilraunir og fá úr því
skorið hvort slík framleiðsla er
raunhæf eða ekki. Eins og að fram-
an greinir hefur orðið bylting í fóð-
uröflun, kornrækt og heyskap-
artækni, sem gerir það fýsilegt í
dag sem óraunhæft var fyrir nokkr-
um árum.
Að óbreyttu ástandi og án nokk-
urra breytinga er vonlaust að vinna
markaði eða halda uppi sauð-
fjárrækt í landinu nema með mikl-
um samdrætti.
Á Hesti í Borgarfirði er vel búið
opinbert tilraunabú í sauðfjárrækt.
Þar ætti að skipuleggja og hefja
slíkar tilraunir sem fyrst. Einnig
mætti til viðbótar semja við og
styrkja nokkra góða fjárbændur
um að taka þátt í slíkum tilraunum.
Ef þetta reyndist raunhæfur kostur
er ekki fráleitt að sérhæfa slíka
framleiðslu. Sérhæfing er trúlega
miklu heppilegri en að hver og einn
bóndi sé að koma sér upp aðstöðu.
Serhæfð bú gætu t.d. framleitt og
alið lömb utan venjulegs burð-
artíma. Einnig gætu önnur bú kom-
ið sér upp aðstöðu og sérhæft sig í
að ala sláturlömb yfir veturinn,
keypt lömb að haustinu, alið þau og
slátrað eftir þörfum allan veturinn
til að fullnægja þörfum markaðar-
ins hverju sinni. Stór hluti sauð-
fjárbænda gæti þrátt fyrir þetta
stundað hefðbundinn sauð-
fjárbúskap. Slík sérhæfing í búfjár-
rækt er mjög algeng og talin hag-
stæð víða erlendis. T.d. er mjög
algengt í Danmörku að sumir svína-
bændur ali gyltur og framleiði grísi,
sem síðan eru seldir til annarra
bænda sem ala þá upp til slátrunar.
Í Bandaríkjunum er mjög algengt
að nautgripabændur framleiði kálfa
sem á vissum aldri eru seldir og
fluttir til Miðvesturríkjanna (korn-
beltisins) þar sem þeir eru aldir
áfram til slátrunar. Sauðfjár-
bændur í hálendishéruðum Skot-
lands framleiða lömb og ala fram á
haust, en síðar eru þau seld öðrum
bændum sunnar í Skotlandi til
frameldis o.s.frv.
Í stefnuyfirlýsingu ríkisstjórnar
Sjálfstæðisflokks og Framsókn-
arflokks 2003 stendur orðrétt: „Að
íslenskum landbúnaði verði skapað
það starfsumhverfi að hann geti séð
neytendum fyrir hollum og örugg-
um búvörum á hagstæðum kjörum.
Greininni verði sköpuð skilyrði til
að nýta styrkleika sína til að takast
á við aukna samkeppni m.a. með
hliðsjón af væntanlegum samn-
ingum Alþjóðaviðskiptastofnunar-
innar, WTO. Þetta verði gert með
lækkun gjalda á búvöruframleiðslu,
eflingu mennta og rannsókna í
landbúnaði og stuðningi við nýsköp-
un og nýliðun í sveitum. Þannig
verði möguleikar landbúnaðarins til
frekari sóknar nýttir til fulls, auk
þess sem brýnt er að styrkja lífeyr-
isréttindi bænda og rétt þeirra til
sjúkrabóta.“ (Feitletrun höfundar.)
Ég vil að lokum skora á rík-
isstjórnina að standa við og fram-
fylgja (ofanritaðri) stefnuyfirlýs-
ingu sinni í landbúnaðarmálum á
kjörtímabilinu. Slíkar yfirlýsingar
eiga ekki aðeins að vera til punts
við hátíðleg tækifæri.
Ennfremur vil eg beina því til
forustumanna bænda, Bænda-
samtaka Íslands, Rannsóknarstofn-
unar landbúnaðarins og annarra
sem áhuga hafa á framþróun þess-
arar búgreinar að taka þessi mál til
ítarlegrar umfjöllunar og hefja sem
fyrst raunhæfar tilraunir og að-
gerðir sem stuðlað geta að nýsköp-
un í greininni og landbúnaðinum í
heild.
Hvanneyri 1. nóv. 2003.
Höfundur er fv. bóndi og kennari við
Landbúnaðarháskólann á Hvanneyri.