Morgunblaðið - 22.12.2003, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 MÁNUDAGUR 22. DESEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
ÍSLAND gæti í náinni framtíð orðið
eins konar þróunarland fyrir gagn-
virkt sjónvarp, og hægt að nota
landið til að prófa kerfi á því sviði
áður en þau verða seld til útlanda.
Þetta segir Halldór Axelsson, fram-
kvæmdastjóri fyrirtækisins 24
tímar.
Gagnvirkt sjónvarp leyfir áhorf-
andanum að senda upplýsingar, auk
þess að móttaka þær eins og venju-
legt sjónvarp. Áhorfandinn ræður
því hvað hann horfir á, hvenær, og
jafnvel hvert sjónarhornið er í t.d.
íþróttaleikjum. Hægt er að horfa á
sjónvarpsstöðvar, kaupa aðgang að
myndum og skoða tölvupóst, þó allt
háð því hvað þjónustuaðilinn býður
upp á.
Tilraunaverkefni með gagnvirkt
sjónvarp hér á landi þar sem 100
reykvísk heimili tengdu sjónvarp
sitt við ljósleiðarakerfi, sem almennt
er notað til að tengjast Netinu, hefur
gengið vel, segir Halldór Axelsson.
Stefnt er á að allt að 4.000 heimili fái
ljósleiðaratengingu frá Orkuveitu
Reykjavíkur á næsta ári, og að þá
verði byrjað að selja aðgang að
gagnvirku sjónvarpi hér á landi.
Ef vel gengur gæti Ísland orðið
eins konar tilraunastofa þar sem
hugsanlegir gallar og vandamál eru
hömruð úr kerfinu áður en það fer á
alþjóðlegan markað, segir Halldór.
Verkefnið vakti mikla athygli er-
lendra aðila á ráðstefnu um staf-
ræna borg, „Digital Reykjavík“, sem
haldin var í lok nóvember.
Sömu gæði og
DVD-spilarar
Halldór segir að tæknihliðin á bak
við þessa þróun sé flókin, en grunn-
urinn sé að háhraðatengingar inn á
heimili séu sífellt að verða hraðari.
Þegar þær fara upp í 2–4 megabit á
sekúndu eru þær orðnar nægilega
hraðar til þess að hægt sé að sækja
sjónvarpsefni í svipuðum gæðum og
DVD-diskaspilarar, en símafyrir-
tækin bjóða nú upp á tengingar allt
að 2 megabitum fyrir heimili.
Tæknin gerir notendum kleift að
horfa á sjónvarpsrásirnar, en einnig
t.d. að fá ákveðnar kvikmyndir þeg-
ar þeim hentar, eins og á mynd-
bandaleigum. Einnig er hægt að
horfa á sjónvarpsdagskrá allt að sól-
arhring aftur í tímann svo ekki er
sama hætta á að missa af uppáhalds
sjónvarpsþættinum, segir Halldór.
Til að nýta tæknina þarf venjulegt
sjónvarp og afruglara, auk góðrar
háhraðatengingar. Ljósleiðaranet
Orkuveitu Reykjavíkur var notað í
fyrstu tilrauninni, en Halldór segir
ekkert því til fyrirstöðu að bjóða upp
á þjónustuna í gegnum net símafyr-
irtækjanna, svo framarlega sem
hraðinn sé nægur.
Guðmundur Þóroddsson, forstjóri
Orkuveitu Reykjavíkur, segir að í
fyrstu séu það ákveðin svæði í
Reykjavík og á Seltjarnarnesi sem
hægt verði að bjóða upp á ljósleið-
aratengingu á, og eru um 4.000
heimili á þeim svæðum. Guðmundur
segir ekkert því til fyrirstöðu að
tengja víðar ef eftirspurnin er til
staðar.
Kostnaður OR við að tengja heim-
ili ljósleiðaranetinu verði mishár eft-
ir því hversu mörg heimili vilji
tengjast, að sögn Guðmundar. Ef
miðað er við 1.000 heimili er kostn-
aður áætlaður um 100 milljónir.
Kostnaðurinn fyrir heimilin er ekki
ljós, en verður væntanlega á bilinu
5–10 þúsund krónur á mánuði.
Mbl.is á sjónvarps-
skjánum
Halldór segir að með þessari
tækni sé sjónvarpið að nýtast til
fleiri hluta en áður, t.d. geti menn
skoðað tölvupóst í gegnum sjónvarp-
ið, og skoðað vefsíður sem settar eru
upp fyrir upplausn sjónvarpstækj-
anna.
Ekki verður hægt að skoða allar
vefsíður þar sem upplausnin á sjón-
varpsskjá er mun minni en upp-
lausnin á tölvuskjám, og því aðeins
hægt að skoða síður sem gera ráð
fyrir þessari tækni. Halldór segist
þar til dæmis horfa til netbanka, en
einnig hefur Mbl.is tekið þátt í þessu
verkefni og er hægt að skoða fréttir
af síðunni með þessari tækni.
Einnig býður þessi tækni upp á
myndsíma, hægt verður að tengja
síma við sjónvarpið og sjá viðmæl-
endur sem talað er við á skjánum,
svo framarlega sem þeir eru með
sama búnað.
Prófanir á gagnvirku sjónvarpi hafa staðið yfir hér á landi um nokkurt skeið
Ísland hugsanlegt tilrauna-
svæði fyrir nýja tækni
Morgunblaðið/Jim Smart
Notandi gagnvirks sjónvarps getur sent upplýsingar í gegnum sjónvarpið í
stað þess að taka bara við sjónvarpsefni sem berst á öldum ljósvakans.
NÝSAMÞYKKT lög um eftirlaun
forseta Íslands, ráðherra, alþingis-
manna og hæstaréttardómara,
breyta ekki þeirri meginreglu sem
gilt hefur um eftirlaun alþingis-
manna að eftirlaunaréttur stofnist
við 65 ára aldur.
Þeirri sérreglu sem gilt hefur um
alþingismenn sem eru að láta af
störfum, að þeir eigi rétt á eftirlaun-
um við 61 árs aldur er breytt á þann
veg að aldursmarkið er lækkað í 60
ára aldur með hinum nýju lögum. Þá
afnam Alþingi hina svonefndu 95 ára
reglu með lagasetningunni.
Nýmælin hvað alþingismenn varð-
ar eru hins vegar þau að þingmönn-
um sem setið hafa á Alþingi samtals í
16 ár eða lengur, eða fjögur kjör-
tímabil eða lengur, er gefinn kostur á
að hverfa af vettvangi stjórnmála án
þess að leita sér nýrra starfa og fá
greidd eftirlaun fyrr en áður hefur
tíðkast. Í þeim tilvikum má lækka al-
mennt aldursmark eftirlaunanna,
þ.e. 65 ára markið, um fimm ár og
síðan til viðbótar um sem svarar einu
ári fyrir hver tvö ár sem þingmað-
urinn hefur setið á þingi umfram 16
ár. Lækkunin má þó aldrei verða
meiri en tíu ár þannig að aldurs-
markið getur aldrei orðið lægra en
55 ár.
Framsögumaður frumvarpsins,
Halldór Blöndal, forseti Alþingis,
skýrði þetta svo í framsöguræðu
sinni að viðkomandi þingmaður yrði
að hafa setið á Alþingi í 26 ár til að ná
þessum rétti. Það ætti við um mjög
fáa þingmenn að þeir hefðu 55 ára að
aldri setið í 26 ár á þingi.
Á þingi í 26
ár ef fara á
á eftirlaun
55 ára
HELGI Ólafsson sigraði nokkuð
örugglega á Jólaskákmóti Bún-
aðarbankans, sem fram fór í aðal-
útibúi bankans við Austurstræti á
laugardag, en í fyrra deildi Helgi
fyrsta sætinu með Jóhanni Hjart-
arsyni.
Helgi hlaut 11 vinninga í 13
skákum. Í öðru sæti var Jóhann
Hjartarson með 9½ vinning.
Þröstur Þórhallsson og Jón Vikt-
or Gunnarsson höfnuðu í 3.–4.
sæti með 8½ vinning. Síðan komu
Karl Þorsteins, Margeir Pét-
ursson og Hannes Hlífar Stef-
ánsson með 7½ vinning, Bragi
Þorfinnsson var í 8. sæti með 6½
vinning, Stefán Kristjánsson og
Helgi Áss Grétarsson fengu sína
6 vinningana hvor, Björn Þor-
finnsson 4½ vinning, Friðrik
Ólafsson 4 vinninga og Guð-
mundur Halldórsson og Jón
Kristinsson 2 vinninga hvor.
Morgunblaðið/Kristinn
Helgi Ólafsson tefldi með hvítu mennina á móti Þresti Þórhallssyni á Jóla-
skákmóti Búnaðarbankans á laugardag. Helgi heldur fast í fyrsta sætið en
svo virðist sem keppinautarnir um það verði að taka númer rétt eins og
viðskiptavinir bankans. Helgi vann mótið einnig á síðasta ári.
Helgi sigraði á Jólaskák-
móti Búnaðarbankans
Í NÝÚTKOMNUM niðurstöðum
rannsóknar á lífslíkum evrópskra
barna með krabbamein er Ísland
á toppnum, en rúm 90% barna
sem greindust með krabbamein á
árunum 1990 til 1994 voru á lífi
fimm árum síðar.
Laufey Tryggvadóttir, fram-
kvæmdastjóri Krabbameinsskrár
Krabbameinsfélags Íslands, segir
þessar niðurstöður mjög ánægju-
legar, en segir þó að sökum þess
hve fá börn greinist með krabba-
mein árlega hér á landi séu
sveiflurnar talsvert miklar. Að-
eins greindust 39 börn með
krabbamein á árunum sem könn-
unin tók til.
„Þessar niðurstöður hljóta að
benda til þess að við séum með
mjög gott aðgengi að meðferð
fyrir börn, og notum okkur það
besta sem er í boði,“ segir Lauf-
ey. „Þar sem niðurstaðan fyrir
Ísland byggist á svona litlum
hópi er hún ótraust, það er ekki
hægt að fullyrða að lífslíkur
barna á landinu séu 90%, það eru
svo víð vikmörk í kringum þessa
tölu.“
Íslensk börn voru með mestar
lífslíkur í könnuninni, en hin
Norðurlöndin voru mjög nálægt
hlutfallinu hér á landi, og vel inn-
an vikmarka. Þegar einungis
Norðurlöndin eru skoðuð er
Finnland í öðru sæti, Svíþjóð í
því þriðja, Noregur í fjórða og
Danmörk í fimmta.
Danir skera sig úr
„Við erum þarna á svipuðu róli
og hin Norðurlöndin, það er ekki
mikil ástæða til þess að halda að
við séum mikið betri en t.d. Finn-
land og Svíþjóð. Fyrir fullorðna
erum við oftast á svipuðu róli og
þessi lönd, nema hvað Danirnir
hanga alltaf eitthvað fyrir neð-
an,“ segir Laufey.
Í könnuninni voru lífslíkur alls
tæplega 25.000 barna til og með
14 ára aldurs í 20 löndum skoð-
aðar. Norðurlöndin komu áber-
andi best út, en fyrrum austan-
tjaldslönd verst. Minnstar
lífslíkur barna með krabbamein
reyndust vera í Eistlandi en þar
voru einungis 45% barna sem
greindust með krabbamein á ár-
unum 1990 til 1994 á lífi fimm ár-
um síðar.
Mestu lífslíkur
barna með krabba-
mein hér á landi
AÐ forgöngu samstarfsnefndar um
atvinnumál, sem Blönduósbær og
Sölufélag Austur-Húnvetninga
standa að, hefur verið stofnað á
Blönduósi félag sem ber nafnið
Ámundakinn ehf. Félagið hefur
það markmið að eiga og reka fast-
eignir og stunda aðra fjármála-
starfsemi. Stofnendur eru Ás-
hreppur, Sveinsstaðahreppur,
Torfalækjahreppur, Blönduósbær,
Svínavatnshreppur, Bólstaðarhlíð-
arhreppur, Skagabyggð, Sölufélag
A-Hún., Tvisturinn ehf., Vélsmiðja
Alla ehf., Léttitækni ehf. og Húna-
leið ehf.
Stjórn félagsins skipa þeir Jó-
hann Guðmundsson, Jóhannes
Torfason og Valgarður Hilmars-
son. Mun stjórn félagsins á næstu
dögum ráða framkvæmdastjóra.
Búið er að safna hlutafé að upp-
hæð 23 milljónum króna en heimilt
er að auka hlutafé í allt að 50
milljónir króna að nafnvirði.
Fyrsta verkefni félagsins er að
eignast og reka húsnæði sem hent-
ar ullardeild Ístex ehf. fyrir starf-
semi sína, en síðan er hugmyndin
að félagið geti tekið að sér fleiri
viðfangsefni sem lúta að eflingu
atvinnu í Húnaþingi. Að sögn Jó-
hannesar Torfasonar, eins stjórn-
armanna Ámundakinnar ehf., hef-
ur Ístex gefið yfirlýsingu þess
efnis að flytja starfsemi ullardeild-
ar Ístex til Blönduóss að uppfyllt-
um ákveðnum skilyrðum varðandi
húsnæði og húsaleigu. Jóhannes
sagði að menn ætluðu sér tíma til
20. janúar til að finna lausn sem
hentar Ístex ehf. og ef sú lausn
finnst skapast tíu ný ársverk á
Blönduósi.
Ámundakinn ehf.
á Blönduósi
Eignast
húsnæði
undir ullar-
þvottastöð
FRÁ því feður fengu sjálfstæðan rétt til fæðing-
arorlofs 2001 hafa um 50 karlar hjá Alcan á Ís-
landi hf. nýtt sér þennan rétt, að því er fram
kemur í nýjasta blaði Ísal-tíðinda, en meðalaldur
karla hjá fyrirtækinu er um 46 ár.
Rætt er við nokkra feður hjá fyrirtækinu sem
hafa tekið fæðingarorlof og kemur fram hjá
þeim að ekki hafi komið til greina annað en að
nýta sér þennan rétt. „„Það finnst öllum sjálf-
sagt mál að feður fari í fæðingarorlof, eiginlega
kemur ekkert annað til greina. Sjálfur á ég eftir
helminginn af mínu orlofi og ætla að taka það
næsta sumar“,“ er meðal annars haft eftir
Bjarna Georg Einarssyni.
Betri starfsmenn
Rannveig Rist, forstjóri fyrirtækisins, segir í
samtali við blaðið að vissulega hafi margir hjá
Ísal farið í fæðingarorlof en vel hafi gengið að
leysa fólk af „„og við erum mjög jákvæð gagn-
vart áhuga starfsmanna til að nýta sér þennan
rétt. Mér reyndar finnst það nánast vera skylda
hvers föður að nýta sér þennan rétt og það á
jafnt við um alla, sama hvar í fyrirtækinu þeir
starfa.““
Hún segir jafnframt að orlofið hafi í mörgum
tilfellum gert feðurna að betri starfsmönnum.
„„Við þekkjum dæmi um unga, duglega og dríf-
andi menn sem hafa farið í fæðingarorlof og not-
ið þess mjög. Þeir hafa komið til baka endur-
nærðir, jafn duglegir og drífandi og áður en
yfirvegaðri og víðsýnni sem gerir þá að hæfari
stjórnendum.““
Um 50 feður hjá Ísal í fæðingarorlof