Morgunblaðið - 28.12.2003, Blaðsíða 6

FRÉTTIR
6 SUNNUDAGUR 28. DESEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
L
ítil tveggja ára stelpa tekur lokið af föndurkassanum
hennar mömmu. Þegar mamma biður um lokið felur
stelpan sig bakvið blómapottinn í horninu. Þangað fer
hún með hluti sem hún má ekki hafa. Mamma heldur
áfram að pakka inn jólagjöfum.
– Jæja, ertu stressaður, spyr blaðamaður leigubílstjóra í ófærð-
inni í höfuðborginni á Þorláksmessu.
– Nei, ég stressast aldrei, svarar hann. En ég kynnist því hjá far-
þegunum. Það kom kona í bílinn áðan. Hún vildi komast í Hafn-
arfjörð. En bað mig um að sneiða hjá öllum umferðarljósum á leið-
inni.
Blaðamaður liggur á nuddbekk í Paradís. Kreist úr honum jóla-
stressið. Sjávarniður berst úr hátölurunum. Stilla í huganum. Slök-
unin algjör. Þangað til þokulúður rýfur kyrrðina. Fötin hanga í bún-
ingsklefanum. Í úlpuvasanum er farsími. Það er kveikt á honum.
Í Skaftahlíð sitja hjón í eldhúsinu með sígarettu og kaffibolla.
Klukkan er hálf fimm á aðfangadag. Sparifötin hanga inni í skáp.
Moppan og skúringafatan standa óhreyfð á miðju
stofugólfi. Hún lítur á hann.
– Jæja, eigum við að gera eitthvað?
Blaðamaður ekur eftir Eiðsgrandanum. Það er
eins og rignt hafi stórgrýti í fárviðrinu á Þorláks-
messu. Hafið lagði lófann á bekk við göngustíginn –
risastóra steinhellu. Nú er aðfangadagur; blaðamaður að flýta sér.
Kirkjuklukkurnar hringja. Það eru komin jól.
Lítil tveggja ára stelpa kallar sig Línu. Hún er komin úr öðrum
skónum og vill setja hann út í glugga. Hún hlustar ekkert á að allir
jólasveinarnir séu komnir til byggða – gæti ekki verið einn eftir? Þó
það sé aðfangadagur?
– Ég fór á fætur sex í morgun, segir níræð amma í djúpum hæg-
indastól, sem bíður eins og aðrir eftir jólamatnum.
– Nú, áttu erfitt með svefn?
– Því er nú verr, segir hún. Ég get alltaf sofið.
Áður en kræsingarnar eru framreiddar hverfa gestgjafarnir afsíð-
is. Dúkarnir lagðir. Kertin tendruð. Ný sængurföt á rúminu. Ást í
hverju smáatriði. Þau eru uppáklædd. En eiga enn eftir að klæða
gjafirnar.
Á borðum er „bambakjöt“ og hnetusteik. Afinn á erfitt með að
einbeita sér að borðhaldinu. Hann langar til að litla stúlkan fái að
opna pakka. Af því að henni gæti leiðst. Fyrr en varir er hann stað-
inn upp og baksar við að rífa utan af stærsta pakkanum við jólatréð.
Hann dregur upp úr pappírshrúgunni bleikan dúkkuvagn. Stelpan
sækir jólasvein og háttar hann í dúkkuvagninn.
Á öðru heimili er sex ára stúlka í vínrauðum silkikjól í spili sem
snýst um að fjarlægja bein og líffæri úr líkamanum með töngum.
Spilið er í anda nútíma markaðshyggju. Sá skurðlæknir vinnur sem
hagnast mest á aðgerðunum – óháð afdrifum sjúklinganna.
Klukkan eitt á jólanótt eru krakkarnir orðnir viti sínu fjær. Þeir
hlaupa um gólfið með nýju leikföngin og hver skýtur annan. Loksins
þegar tekst að koma litlu stúlkunni í rúmið, þá rís hún upp við dogg
og segir með ekkasogum:
– Ég er að fara í vinnuna.
Ekki er minna stress á mömmu. Löngu seinna þegar pabbi skríð-
ur upp í rúm til hennar eftir að hafa lesið nokkra dásamlega kafla í
bókinni hans Flosa, þá segir hún:
– Við verðum að fara að leggja af stað.
Það er spenna í málrómnum.
– Ha, leggja af stað, spyr blaðamaður undrandi.
– Já, við verðum að… tsss… tsss… tsss…
Á meðan dóttirin tekur lúrinn sinn um hádegið á jóladag, sækir
blaðamaður einhleypan vin sinn og keyrt er um borgina. Þetta er
eiginlega besti tíminn fyrir tvo vini að hittast, giftan og einhleypan.
Þegar hún er sofnuð, þá hringir sá einhleypi í vin sinn, annan pip-
arsvein.
– Áttu bjór!
Litlan er vöknuð. Hún er að lýsa myndinni sem var í Sjónvarpinu
fyrir afa og ömmu.
– Vondur töframaður. Vildi skjóta Harry Potter með eldi. Það má-
áá ekki! Harry Potter var hugrakkur – eins og tígrisdýr.
Í jólaboðinu þennan daginn safnast stórfjölskyldan fyrir framan
tölvuskjá. Ungir foreldrar tala frá Kaupmannahöfn til Kópavogs og
halda á kornungum syni. Lítil stelpa horfir á ómálga drenginn og
segir:
– Hann er bara lítill. Hann kann ekki að skríða.
– En hann kann að borða graut. Og drekkur mjólk úr brjóstunum
á mömmu, segja foreldrarnir yfir Atlantshafið.
– Nei, hann drekkur mjólk úr glasi, segir stelpan viss í sinni sök.
Mamma er að pakka inn jólagjöfum. Litla stelpan stendur bakvið
blómapottinn með lokið á höfðinu. Á endanum smýgur hún fram úr
skúmaskotinu. Og svo lítið beri á setur hún lokið á kassann.
Morgunblaðið/Einar Falur
Fótspor í
gluggakistu
SKISSA
Pétur Blöndal
fylgdist með
jólahaldinu
SAMKVÆMT frumvarpinu verður
við álagningu á næsta ári flöt 10%
skerðing á vaxtabótum fyrir þetta
tekjuár. Í ársbyrjun 2004 fer svo að
virka sú breyting að hlutfall hámarks-
vaxtagjalda af skuldum til útreikn-
ings á vaxtabótum lækkar úr 7% í
5,5% og tekið verður tillit til þess í
álagningunni í ágúst 2005.
Samkvæmt tölum frá fjármála-
ráðuneytinu, sem greint var frá í
Morgunblaðinu í lok október sl. eftir
að fjárlagafrumvarpið hafði verið lagt
fram, geta meðalvaxtabætur hjóna,
við álagninguna í ágúst 2005, minnkað
um 17 til 26 þúsund krónur og með-
alvaxtabætur einstaklinga um fimm
til níu þúsund krónur. Taldi ráðuneyt-
ið að 1.750 hjón myndu með þessari
breytingu ekki fá neinar vaxtabætur,
eða alls 3.500 manns, að viðbættum
500 einhleypingum og 50 einstæðum
foreldrum. Þess má geta að á þessu
ári, eftir álagningu í ágúst sl., fengu
56 þúsund manns greiddar bætur.
Samkvæmt útreikningi Stefáns
Úlfarssonar, hagfræðings hjá hag-
deild ASÍ, verður skerðingin á bót-
unum meiri eftir því sem fólk er
tekjuhærra. Mesta skerðingin er 110
þúsund krónur hjá hjónum sem
skulda 11,5 milljónir króna, eru með
eignaskattstofn upp á 6,4 milljónir,
greiða 917 þúsund kr. í vaxtagjöld og
hafa samanlagt 7,5 milljónir kr. í árs-
tekjur. Hjá einhleypum fær ASÍ það
út að skerðingin hjá einhleypum hús-
eiganda sé mest rúmar 36 þúsund
krónur, miðað við 7,8 milljóna skuldir,
3,8 milljóna eignaskattstofn, 547 þús-
und kr. vaxtagjöld og árstekjur upp á
rúmar 5 milljónir. Er þessi skerðing
samkvæmt lækkun hlutfalls há-
marksvaxtagjalda af skuldum, til út-
reiknings á vaxtabótum, úr 7% í 5,5%.
Ráðuneytið og hagdeild ASÍ gefa
sér mismunandi forsendur í útreikn-
ingunum og hefur ASÍ til viðbótar
skoðað fleiri tekjuhópa meðal hjóna
og einstaklinga, og áhrif breyting-
anna á þá miðað við eftirstöðvar
skulda og eignaskattsstofn. Gefur
ASÍ sér þá forsendu að með auknum
skuldum lækki eignaskattsstofninn
og telur að þar með séu dæmin raun-
hæfari.
Dæmi úr útreikningum ASÍ sjást
nánar á meðfylgjandi töflu. Þar má
t.d. sjá að með flatri 10% skerðingu
vaxtabóta í álagningu á næsta ári
skerðast bæturnar mest um rúmar 26
þúsund krónur hjá hjónum en um 16
þúsund kr. hjá einhleypum. Eftir sem
áður er skerðingin hlutfallslega sú
sama á alla sem fengu bætur í ár.
Þegar hámark vaxtagjalda af
skuldum, til útreiknings vaxtabóta,
fer niður í 5,5% í álagningu árið 2005
fyrir næsta tekjuár er skerðingin eins
og áður greinir mest 110 þúsund kr.
hjá hjónum í dæmi hagdeildar ASÍ,
fara úr tæpum 264 þúsund kr. í ár í
tæpar 154 þúsund kr. árið 2005.
Í dæmi ASÍ fá þau hjón engar
vaxtabætur sem skulda minna en 10
milljónir og eiga meira en tæplega 10
milljónir króna. Mörkin fyrir engar
bætur hjá einhleypum húseiganda
eru skuldir neðan við 6,7 milljónir og
eignir ofan við rúmar 6 milljónir.
Þeir húseigendur sem eru utan
þessara marka fá hlutfallslega sömu
skerðingu við álagningu á næsta ári
en með skerðingu úr 7% hámarki
vaxtagjalda í 5,5% kemur það harðast
niður á þeim sem hafa hærri tekjur og
gætu talist „meðaljónar“ hvað skuldir
og eignir varðar. Þessi breyting á
vaxtabótakerfinu, sem kemur til
álagningar í ágúst 2005, hefur enga
skerðingu í för með sér fyrir skuldug-
ustu og eignaminnstu einstaklingana,
samkvæmt útreikningi ASÍ.
Breyttist í meðförum þingsins
Markmiðið með þessari breytingu,
að því er segir í frumvarpinu, er að
vinna gegn skuldahvetjandi áhrifum
bótanna, ekki síst gagnvart tekju-
háum einstaklingum eða fjölskyldum.
Er talið að þessi breyting leiði til 600
milljóna króna útgjaldasparnaðar
fyrir ríkissjóð.
Telur ASÍ að þetta varði um þrjú
þúsund húseigendur. Nú sé ljóst að
þeir sem fengu fyrirframgreitt þurfi
að endurgreiða 10% af þeim vaxtabót-
um sem þeir fengu á þessu ári vegna
áfallinna vaxtagjalda á árinu.
Frumvarpið tók í meðförum efna-
hags- og viðskiptanefndar þeirri
breytingu að 10% flata skerðingin var
sett á fyrir þetta skattaár og gildis-
töku lækkunar á viðmiði vaxta-
greiðslna úr 7% í 5,5% var frestað um
ár. Var það talið stangast á við eign-
arréttarákvæði stjórnarskrárinnar
og bann við afturvirkni skattalaga, að
mati lögmanna sem leitað var til.
Flókið kerfi
Ólafur Darri Andrason, hagfræð-
ingur ASÍ, segir vaxtabótakerfið flók-
ið og erfitt að meta áhrifin nákvæm-
lega þar sem kerfið sé í raun sniðið
um hvern einstakling. Þak sé á bót-
unum og skerðing þeirra miðist við
tekjur, eignir og skuldir. Með þessu
frumvarpi hafi markmiðið verið að
lækka skuldaþakið úr 7% í 5,5%.
Aðspurður hvaða áhrif þessi skerð-
ing geti haft á fjárfestingar fólks segir
Ólafur Darri áhrifin vera tvenns kon-
ar í sínum huga. Annars vegar sé ver-
ið að draga úr stuðningi við þá sem
séu að koma sér þaki yfir höfuðið.
Verið sé að hækka skatta á þeim hópi
fólks um 600 milljónir króna. Hins
vegar sé verið að skerða bætur með
afturvirkum hætti og hækka skatta
fyrir árið 2003. Áhrifin af slíkum aft-
urvirkum skerðingum á fjárfesting-
um fólks séu óbein, fólk missi tiltrú á
stjórnvöldum og haldi frekar að sér
höndum, þ.e. þori ekki að treysta því
að þær skattareglur sem eigi að gilda
muni gera það þegar komi að end-
anlegri álagningu.

 !
 "

    

 
  !"
/ 

#$" #
  $%

& ' ()*
+
%
& " #
  $%

& ' ()*+
'("#  $)
*+  )
012  32
%


 



', " +- 

 ! 0 14  
%  

  
., "#  

$)/0/+  )
   1
 
%  

  #
5# 
!5# 
                    
     
             ,,
,          
   ,, 


        

 ,,

 ,,

 ,,

 ,,

 ,,

 ,,

 ,,

 ,,

 ,,

,,
 ,
,














 ,



 
 ,,

 ,,

 ,,

 ,,

 ,,

 ,,

 ,,

 ,,

 ,,





,

   #
  *
!
*
5 
5# 
5  
 5! 
5# 
!5# 
5 
5# 
5  
 5! 
5# 
!5# 
5 
5# 
5  
 5! 
/ 

5  
5  
#
  *
!
*
!5 
65 
#5# 
65  
5  
5  
!5 
65 
#5# 
65  
5  
5  
!5 
65 
#5# 
65  
Skerðing vaxtabóta
hjóna allt að 110 þús-
und kr. að mati ASÍ
Breytingar á vaxtabóta-
kerfinu eru meðal nýj-
unga í frumvarpi um
tekju- og eignarskatt,
sem samþykkt var á Al-
þingi skömmu fyrir jól.
Vinna á gegn skulda-
hvetjandi áhrifum
vaxtabóta hjá tekju-
hærri einstaklingum.
Í lögfræðiáliti Skúla Magnússonar,
dósents við lagadeild Háskóla Ís-
lands, um skerðingu vaxtabóta í
frumvarpinu sagði meðal annars:
„Sú efnislega skerðing sem lögð
er til á vaxtabótum fullnægir kröf-
um eignarréttarákvæðisins um að
vera málefnaleg og í samræmi við
jafnræði. Er löggjafanum þannig
ótvírætt heimilt að lækka vaxtabæt-
ur til samræmis við breytt vaxtaum-
hverfi og hvetja þannig íbúðareig-
endur til minni skuldsetningar, ef
hann telur þetta þjóna almanna-
hagsmunum. Gildistökuákvæði
frumvarpsins, sem kveður á um að
skerðing vaxtabóta skuli ná til árs-
ins 2003, getur hins vegar ekki talist
þjóna því markmiði að hvetja íbúð-
areigendur til minni skuldsetningar
heimilanna. Þvert á móti er skerð-
ingin á greiðslum fyrir árið 2003 til
þess fallin að skerða fyrirvaralaust
fjárhagslega hagsmuni heimilanna,
enda hafa íbúðareigendur ekki haft
möguleika á því að haga fjármálum
sínum til samræmis við nýjar reglur.
Með hliðsjón af því að regla frum-
varpsins um afturvirka skerðingu
bóta sýnist hvorki nauðsynleg né yf-
irleitt til þess fallin að ná yfirlýstu
markmiði frumvarpsins verður að
draga í efa að frumvarpið standist
eignarréttarákvæði 72. gr. stjórn-
arskrárinnar, ef aðeins er litið til
þessa markmiðs.“
Skerðir fjárhagslega hagsmuni