Morgunblaðið - 30.12.2003, Blaðsíða 2

FRÉTTIR
2 ÞRIÐJUDAGUR 30. DESEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
LÁN Í ERLENDRI MYNT
Íslandsbanki mun frá og með ára-
mótum bjóða nýja gerð húsnæð-
islána, en lánin eru óverðtryggð og
að hluta til eða öllu leyti í erlendri
mynt. Lántakandi velur lánstíma, en
hann verður á bilinu 5 til 40 ár og
veðsetningarhlutfall mest 80%.
Vopnaðir verðir skylda
Bandarísk stjórnvöld ætla fram-
vegis að krefjast þess að flugvélar
sem eru á leið til landsins hafi vopn-
aða lögreglumenn um boð ef vís-
bendingar hafa borist um að flug-
ræningjar hyggist ræna vélinni og
nota hana til árása vestra. Á reglan
að gilda um jafnt farþegavélar sem
flutningavélar. Heimaríki umrædds
flugfélags fær það hlutverk að út-
vega verðina. Fulltrúar heima-
varnaráðuneytisins í Washington
munu láta flugfélög vita þegar sér-
stök hætta er talin vera á að ákveð-
inni vél verði rænt.
Fölsuð vegabréf í skónum
Karlmaður var stöðvaður á leið úr
landi með þrjú fölsuð japönsk vega-
bréf falin í skónum. Þegar maðurinn
gekk í gegnum vopnaleitartæki í
Leifsstöð kom viðvörunarhljóð og
var maðurinn þá beðinn um að fara
úr skónum. Vegabréfin voru stíluð á
þrjár kínverskar stúlkur sem nýlega
luku afplánun 30 daga fangelsis fyrir
að framvísa fölsuðum vegabréfum.
Þjóðernisöfgamenn sigruðu
Flokkur þjóðernisöfgamanna,
Róttæki flokkurinn, sigraði í þing-
kosningunum sem fram fóru í Serbíu
á sunnudag. Fékk hann rúm 27% at-
kvæða og 81 þingsæti af alls 250.
Næstur kom flokkur Vojislavs Kost-
unica, fyrrverandi forseta Júgó-
slavíu sem var, með tæp 18% og 53
sæti. Meðal liðsmanna Róttæka
flokksins er Vojislav Seselj sem nú
er í varðhaldi í Haag, sakaður um
stríðsglæpi. Þrátt fyrir sigur þjóð-
ernisöfgamanna er talið líklegt að
flokkar lýðræðislegra umbótasinna
myndi samsteypuríkisstjórn.
Met í verðbréfaviðskiptum
Met verður slegið í verðbréfa-
viðskiptum með hlutabréf og skulda-
bréf í Kauphöll Íslands á árinu sem
er að líða. Stefnir í að veltan verði
1.570 til 1.580 milljarðar króna í ár,
sem er tæplega 40% aukning frá síð-
asta ári þegar veltan var 1.133 millj-
arðar. Veltan í ár er á við fimmföld
ríkisútgjöld.
Y f i r l i t
Í dag
Sigmund 8 Forystugrein 28
Viðskipti 12 Þjónusta 31
Erlent 14/16 Viðhorf 32
Heima 17 Minningar 34/39
Höfuðborgin 18 Bréf 40
Akureyri 18 Dagbók 42/43
Suðurnes 20 Sport 44/47
Landið 20 Kvikmyndir 48
Austurland 21 Fólk 48/53
Daglegt líf 24 Bíó 50/53
Listir 25/26 Ljósvakar 54
Umræðan 27 Veður 55
* * *
Morgunblaðið Kringlunni 1, 103 Reykjavík. Sími 5691100 Innlendar fréttir frett@mbl.is Ágúst Ingi Jónsson, aðstoðarfréttaritstjóri, aij@mbl.is Sigtryggur Sigtryggsson, aðstoðarfréttaritstjóri, sisi@mbl.is Erlendar fréttir Ásgeir Sverrisson, fréttastjóri, asv@m-
bl.is Viðskipti vidsk@mbl.is Guðrún Hálfdánardóttir, fréttastjóri guna@mbl.is Úr verinu Hjörtur Gíslason, fréttastjóri, hjgi@mbl.is Daglegt líf Guðbjörg Guðmundsdóttir, gudbjorg@mbl.is Listir menning@mbl.is Orri Páll Ormarsson, ritstjórnarfulltrúi, orri@mbl.is
Umræðan|Bréf til blaðsins Magnús Finnsson, fulltrúi ritstjóra, magnus@mbl.is Hallur Þorsteinsson, hallur@mbl.is Minningar minning@mbl.is Hilmar P. Þormóðsson, Stefán Ólafsson Dagbók|Kirkjustarf Ellý H. Gunnarsdóttir, elly@mbl.is Íþróttir sport@mbl.is
Sigmundur Ó. Steinarsson, fréttastjóri, sos@mbl.is Fólk í fréttum Skarphéðinn Guðmundsson, skarpi@mbl.is Útvarp|Sjónvarp Andrea Guðmundsdóttir, andrea@mbl.is mbl.is netfrett@mbl.is Guðmundur Sv. Hermannsson fréttastjóri gummi@mbl.is
ELSA E. Guðjónsson hlaut í gær
heiðursverðlaun Verðlaunasjóðs
Ásu Guðmundsdóttur Wright fyrir
árið 2003. Elsa hlýtur verðlaunin
fyrir víðtækar rannsóknir sínar á
vefnaði og útsaumi og ritstörf um
hannyrðir íslenskra kvenna. Heið-
ursverðlaunin voru veitt við hátíð-
lega athöfn í Norræna húsinu í gær.
Ötul við að lýsa vinnuáhöldum
og tækni við handverk
Dr. Sturla Friðriksson, stjórn-
arformaður Ásusjóðs, flutti ávarp
við afhendinguna og fjallaði m.a. um
þann mikla fróðleik sem íslenskar
bókmenntir geyma um vefnað og
fatnað fyrri alda. „Íslendingar hafa
löngum verið sauðfjárræktarþjóð.
Þar af leiðandi hefur verið fram-
leidd hér mikil ull, og kunnu konur
að breyta „mjólk í mat og ull í fat“.
Þær sáu þjóðinni raunverulega fyrir
fatnaði um allar aldir. Til gamans
má áætla, að landsmenn hafi að
jafnaði átt um 250 þúsund fjár. Á
hverju vori þurfti að rýja þetta fé.
Fékkst af ánni um tveggja kílóa ull-
arreifi. Árlega fengust því 500 þús-
und kíló ullar, 500 tonn, sem konur
þurftu að þvo og þurrka, kemba,
spinna og vefa úr og að lokum sníða,
sauma og gera úr klæði eða prjóna
úr og þæfa. Þetta unnu 20 þúsund
konur árlega í ellefu hundruð ár,“
sagði Sturla m.a. í erindi sínu. Sagði
hann verðlaunaþegann hafa verið
ötula við að lýsa vinnuáhöldum og
tækni við hin ýmsu handverk og
gera grein fyrir margþættum hann-
yrðum kvenna á Íslandi.
Elsa er fædd í Reykjavík 21.
mars 1924. Hún varð stúdent frá
Menntaskólanum í Reykjavík 1942,
en fór að því loknu til Bandaríkj-
anna og stundaði nám í textíl- og
búningafræði ásamt listasögu við
Washington-háskólann í Seattle í
Bandaríkjunum. Hlaut hún BA-
gráðu þaðan 1945 og MA-gráðu
1961. Elsa vann að stofnun handa-
vinnudeildar Kennaraskóla Íslands
1947 og kenndi þar til 1954. Hún
varð safnvörður og sérfræðingur við
Þjóðminjasafn Íslands frá 1963 og
deildarstjóri frá 1985. Hefur hún
kennt sögu íslenskra textíla og þjóð-
búninga við Kennaraháskóla Ís-
lands, Húsmæðraskólann á Varma-
landi, við Myndlista- og
handíðaskóla Íslands, Heimilis-
iðnaðarskólann og í félagsvísinda-
deild Háskóla Íslands. Hefur hún
víða flutt fyrirlestra um heimilis-
iðnað og fræðsluerindi, fjallað um
handavinnu kvenna í útvarpi og
sjónvarpi og kynnt íslenska þjóð-
búninginn erlendis.
Sá íslenski fræðimaður sem
mest fjallaði um fornan vefnað
„Elsa er einn sá íslenski fræði-
maður, sem mest hefur fjallað um
fornan vefnað. Hefur hún ritað
gagnmerkar greinar um vefstaði þá
sem notaðir voru til þeirrar iðju
fyrr á öldum, en leifar kljásteins-
vefstaða hafa bæði fundist hér og í
Grænlandi,“ sagði Sturla. Hefur
Elsa einnig fjallað mikið um list-
saum íslenskra kvenna og rakið
mjög rækilega sögu þeirrar list-
handavinnu.
Elsa varð félagi í Vísindafélagi Ís-
lendinga 1985, hún hlaut verðlaun
frá Konunglegu Gustav Adolfs Aka-
demíunni í Uppsölum 1987 og við-
urkenningu Hagþenkis 1992. Elsa
var sæmd doktorsnafnbót frá Há-
skóla Íslands árið 2000.
Elsu E. Guðjónsson veitt heiðursverðlaun Ásusjóðs fyrir hannyrðarannsóknir
Víðtækar rannsóknir og ritstörf
um hannyrðir íslenskra kvenna
Morgunblaðið/Jim Smart
Sturla Friðriksson, formaður stjórnar Ásusjóðsins, veitir Elsu E. Guð-
jónsson viðurkenningu fyrir rannsóknir sínar í Norræna húsinu í gær.
KONAN sem slasaðist þegar
hún varð fyrir bíl á leið yfir
Kringlumýrarbraut 19. desem-
ber sl. er komin til meðvitund-
ar, en henni var haldið sofandi í
öndunarvél þar til á sunnudag.
Hún er á góðum batavegi að
sögn læknis á gjörgæsludeild
Landspítala – háskólasjúkra-
húss í Fossvogi.
Komin til
meðvitundar
EKIÐ var á tvö tólf ára börn á
umferðareyju við hringtorg á
Lönguhlíð í Reykjavík um kl.
22 í gær. Ökumaður mun hafa
misst stjórn á bílnum og lent á
börnunum. Annað barnið var í
fyrstu fast undir bílnum og var
það flutt á slysadeild, en hitt
hlaut minniháttar meiðsl.
Ekið á tvö
börn
TÓLF ára drengur slasaðist á
andliti og höndum þegar skot-
terta sem hann var að taka í
sundur ásamt níu ára frænda
sínum sprakk í höndunum á
honum. Slysið varð á sunnudag
á höfuðborgarsvæðinu.
Drengurinn liggur nú á
Barnadeild Landspítala – há-
skólasjúkrahúss og er þar í um-
sjón lýtalækna. Hann hlaut 2.
stigs brunasár í öllu andlitinu
og skaddaðist á hægri hendi.
Hann gekkst undir aðgerð í
gær og segir læknir hans að
hann komi til með að ná sér
með tímanum. Drengurinn
skaddaðist líka í augum en það
virðist minniháttar. Ljóst er að
hann þarf að liggja á sjúkrahúsi
fram yfir áramót.
Á sjúkrahúsi
eftir flug-
eldaslys
ÁKVEÐIÐ hefur verið að vaktstöð
siglinga taki til starfa á næsta ári og
verði í Skógarhlíð í Reykjavík, en um
er að ræða eftirlitsmiðstöð skipaum-
ferðar í íslenskri lögsögu.
Verkefnin hafa verið á vegum
samgönguráðuneytisins, en rekstur
vaktstöðvar siglinga verður í hönd-
um dómsmálaráðuneytisins frá og
með áramótum. Yfirumsjón með
framkvæmdinni verður áfram hjá
Siglingastofnun, sem ber ábyrgð á
framkvæmdinni og verður hinn fag-
legi kaupandi þjónustunnar.
Samkvæmt samningi hafa Lands-
síminn og Slysavarnafélagið Lands-
björg sinnt starfinu en auk fulltrúa
þeirra, Siglingastofnunar og ráðu-
neytisins hafa fulltrúar frá ríkislög-
reglustjóra, Neyðarlínunni og Land-
helgisgæslunni unnið að
undirbúningi stöðvarinnar að undan-
förnu. Gert er ráð fyrir að þessar
stofnanir komi að framkvæmdinni í
nánustu framtíð.
Stefán Eiríksson, skrifstofustjóri í
dómsmálaráðuneytinu, segir að hug-
myndin sé að koma vaktstöðinni fyr-
ir í Skógarhlíðinni þar sem björgun-
armiðstöð sé fyrir. „Menn sjá ýmis
samlegðaráhrif við það að hafa þetta
allt á einum stað,“ segir hann og vís-
ar til fyrrnefndra stofnana og ann-
arra sem koma að björgunarmið-
stöðinni. „Þarna gefst möguleiki á
því að tengja þetta saman við stjórn-
stöð Landhelgisgæslunnar en það
kallar þá á flutning hennar upp í
Skógarhlíð, ef af verður.“
Samningur laus um áramót
Að sögn Stefáns er málið enn á
teikniborðinu. Stíft hafi verið fundað
að undanförnu, þar sem menn hafi
skipst á skoðunum og velt fyrir sér
mögulegum útfærslum. Um áramót-
in renni út samningar milli Siglinga-
stofnunar annars vegar og Símans
og Slysavarnafélagsins Landsbjarg-
ar hins vegar, en þeir verði fram-
lengdir í að minnsta kosti eitt ár á
meðan verið sé að ganga frá fyrir-
komulaginu til framtíðar. Samning-
urinn við Símann sé upp á um 170 til
180 milljónir króna á ári en samning-
urinn við Slysavarnafélagið Lands-
björg upp á 25 til 35 milljónir kr. á
ári. Öllum starfsmönnum hafi verið
sagt upp en ráðning þeirra hafi verið
framlengd í samræmi við framleng-
ingu samninganna út næsta ár.
Starfið hefur að mestu verið í
Gufunesi en auk þess falla strand-
stöðvar, sem að mestu leyti eru sjálf-
virkar, undir vaktstöðina. Stefán
segir að auk samlegðaráhrifanna
telji menn að öryggi aukist til mikilla
muna við það að hafa þjónustuna alla
á einum stað og það sé aðalatriðið.
Vaktstöð siglinga verður
til húsa í Skógarhlíð
VIÐRÆÐUR við þá aðila, sem lýst
hafa áhuga á kaupum á hlutum úr
Brimi, sjávarútvegsdeild Eimskipa-
félagsins, munu hefjast af alvöru 5.
og 6. janúar næstkomandi. Lands-
bankinn náði ekki að ljúka und-
irbúningsvinnu vegna viðræðnanna
fyrr en rétt fyrir jól og því var
ákveðið að bíða fram á nýja árið, að
sögn Magnúsar Gunnarssonar, for-
manns stjórnar Eimskipafélagsins.
Heimamenn á öllum stöðum hafa
lýst áhuga sínum á viðræðum um
hugsanleg kaup. KEA og Afl, fjár-
festingarfélag, hafa lýst áhuga á
kaupum á starfsemi ÚA, heima-
menn á Skagaströnd vilja kaupa
starfsemi Skagstrendings og Fisk-
iðjan Skagfirðingur hefur einnig
verið nefnd til sögunnar. Á Akra-
nesi vilja stjórnendur HB ræða
kaup ásamt Ísfélaginu og Trygg-
ingamiðstöðinni. Sandgerðisbær
hefur lýst áhuga á kaupum á afla-
hlutdeild þeirri, sem fluttist úr
bænum upp á Akranes við samein-
ingu Miðness og HB, um 4.000
tonnum og loks hefur Grandi lýst
áhuga á HB eins og reyndar hafði
komið fram áður. Ekki liggur fyrir
hvort fyrirtækið hyggst standa eitt
að kaupunum eða í félagi við aðra.
Kristján Davíðsson, forstjóri
Granda, segir að eins og áður hafi
komið fram hafi Grandi lýst áhuga
sínum, hvað út úr því komi verði
einfaldlega að koma í ljós. Ekkert
sé að segja frekar um málið nú.
Viðræður um Brim hefjast í janúar
Morgunblaðið/Kristinn