Morgunblaðið - 31.12.2003, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 31. DESEMBER 2003 B 19
Af erlendum vett-vangi er eftir-minnilegust árás-in á Írak og allar
flækjurnar í kringum her-
nám landsins,“ segir Ög-
mundur Jónasson, formað-
ur Bandalags starfsmanna
ríkis og bæja og formaður
þingflokks Vinstrihreyfing-
arinnar – græns framboðs.
„Þær flækjur náðu hingað
til lands því við gerðumst
ein af hinum „staðföstu“
stuðningsþjóðum árásar-
innar, dapurlegt hlutskipti
fyrir íslenska þjóð. Engin
gereyðingarvopn hafa fund-
ist og nú hefur þrjóturinn
Saddam verið handsamað-
ur. Okkur var sagt að þetta
væru ástæðurnar fyrir inn-
rásinni, gereyðingarvopnin
og einræðisherrann. Hvor-
ugt er nú til staðar. Ekki er
þó séð fyrir endann á her-
náminu enda olían enn í ír-
askri jörðu. Nú þegar á að
fara að rétta yfir Saddam
mætti spyrja hvort alþjóð-
legir dómstólar réttvísinnar
eigi að einskorða sig við glæpi Sadd-
ams Husseins. Væri ekki rétt að beina
einnig sjónum að þeim sem báru
ábyrgð á viðskiptabanninu sem leiddi
um eina milljón manna, aðallega börn,
til dauða. Eftir á að koma í ljós að
hvaða leyti þessir atburðir eiga eftir
að setja mark sitt á heimspólitíkina.
Mér þykir ógnvænleg sú pólarisering
sem er að verða á milli heimshluta á
grundvelli trúarbragða og eru öfg-
arnar þar annars vegar íslamskir fas-
istar og hins vegar kristnir fúnda-
mentalistar eins og þeir Blair, Bush
og félagar. Af heimsvettvangi stað-
næmist maður náttúrlega einnig við
ofbeldið sem Palestínumenn eru
beittir og finnst mér óskiljanlegt með
öllu að Íslendingar skyldu sitja hjá við
atkvæðagreiðslu hjá Sameinuðu þjóð-
unum um að skjóta smíði hins ill-
ræmda kynþáttamúrs til úrskurðar
hjá alþjóðlegum dómstól.“
VG fór ekki vel út úr kosningunum
„Af innlendum vettvangi er af nógu
að taka; hatrömm átök um Kára-
hnjúkavirkjun, málefni öryrkja og
einkavæðing sem hefur snúið öllu
efnahags- og fjármálakerfi þjóðarinn-
ar á hvolf. Einstaklingum og hópum
eru fengnar í hendur þjóðareignir, nú
síðast ríkisbankarnir, á verðlagi sem
samkvæmt arðinum sem þeir hafa
gefið af sér á þessu ári mun skila þeim
eigninni í hendur útgjaldalaust á inn-
an við þremur árum! Gert er ráð fyrir
að það taki fjölskyldu um fjörutíu ár
að eignast íbúð en banka færð þú á
þremur árum – ókeypis! Það er að
segja ef þú makkar rétt. Ef þetta er
ekki einkavinavæðing og pólitísk
spilling þá veit ég ekki hvað hún er.
Þessu hefur fylgt braskvæðing sem
hefur gegnsýrt þjóðfélagið. Hið und-
arlega er að geðshræringarnar í þjóð-
félaginu út af náttúruspjalla-
stefnu stjórnvalda og
hneykslismálum sem tengd-
ust einkavæðingunni virtust
ótrúlega lítil áhrif hafa á úr-
slit kosninganna í maí. Þann-
ig fór VG ekki vel út úr kosn-
ingunum og í engu samræmi
við skoðanakannanir nær allt
kjörtímabilið. Framsóknar-
flokkurinn fékk hins vegar
góða kosningu og í kjölfarið
sérstök verðlaun auglýsenda
fyrir að hafa skapað ímynd
sem virkaði á kjósendur.
Þetta kostaði flokkinn óheyri-
legt fé. Tengslin á milli einka-
væðingarinnar og auglýs-
ingaútgjalda þarf augljóslega
að taka til skoðunar og opna
upp á gátt bókhald flokkanna.
Undir árslok kom svo lífeyr-
isfrumvarp ríkisstjórnar-
flokkanna og gerði mönnum
heitt í hamsi. Sem betur fer,
enda rík ástæða til að reiðast.
Af vettvangi BSRB er mér
eftirminnilegt þing samtak-
anna í október. Hjá bandalag-
inu hefur verið unnið mikið
innra starf, við höfum unnið
að margvíslegum réttindamálum og
gert stórátak í starfsmenntun og sí-
menntun. Skattatillögur BSRB sem
við hófum að kynna á árinu vöktu
mikla athygli fyrir þær sakir að með
þeim er fitjað upp á nýbreytni og ný-
hugsun. Tilraun er gerð til að komast
út úr öngstræti staðnaðrar umræðu.
Á vettvangi BSRB verður unnið
áfram að útfærslu þessara hugmynda
og teflt fram valkosti í skattamálum.
Hvað er merkilegast úr persónu-
legu lífi? Eftirminnilegastur er reið-
túr sem ég fór í með nokkrum vinum
mínum. Riðið var úr Skagafirði og á
Eyvindarstaðaheiði og Auðkúluheiði.
Mikil ævintýr dreif á dagana. Við
fengum meðal annars að kynnast hún-
vetnskri rigningu en einnig blíðskap-
arveðri í íslenskri náttúru. Ferðin tók
aðeins fáeina daga en mér fannst ég
hafa verið þrjá mánuði í fríi – að
minnsta kosti.“
Ögmundur Jónasson, formaður BSRB og þingmaður Vinstri grænna
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Braskvæðing hefur
gegnsýrt þjóðfélagið
Mér finnstþetta hafaverið afskap-lega við-
burðaríkt ár,“ sagði Guð-
rún Lárusdóttir,
framkvæmdastjóri Stál-
skipa. „Erlendis hafa
hrikaleg hryðjuverk varp-
að skuggum, hvar sem
þau hafa verið framin.
Svo vona ég að stríðinu í
Írak sé lokið með hand-
töku Saddams Husseins.
Hér heima hefur komið
mér mest á óvart hvað ís-
lenska krónan hefur hald-
ist feikilega sterk á árinu,
með slæmum afleiðingum
fyrir útflutning sjávaraf-
urða. Hátt gengi ásamt
lækkandi afurðaverði er-
lendis, í og með vegna
aukinnar samkeppni við
lönd með ódýrt vinnuafl,
hefur valdið erfiðleikum.
Þetta sýnir vel hve fall-
valt góðærið svonefnda
getur orðið.
Annað minnisstætt er
nýleg ákvörðun alþingis-
manna í öllum flokkum um að
hækka lífeyrisgreiðslur sínar, sem
er ekkert annað en launahækkun til
þeirra sjálfra. Og að gera þetta um
áramót þegar framundan eru kjara-
samningar, vitandi vits að atvinnu-
lífið er ófært að taka á sig launa-
hækkanir, finnst mér lýsa því betur
en nokkuð annað hvað þetta fólk,
sem þjóðin kýs til starfa á Alþingi,
er veruleikafirrt.“
Guðrún sagðist hafa áhyggjur af
miklum viðskiptahalla sem virðist
stafa að mestu af samdrætti í sjáv-
arútvegi. „Hagvöxtur er sagður
mikill, en ég hefði fremur kosið að
sjá hann myndast af aukinni fram-
legð frekar en af neyslu eins og nú
er.“
Guðrún sagði að á árinu hafi sú
þróun haldið áfram í íslenskum
sjávarútvegi að smærri aðilar sam-
einuðust stórum. Það kunni að vera
æskilegt vegna samkeppni við er-
lenda aðila á mörkuðum, en Guðrún
sagðist þó heldur vilja sjá fleiri
smærri rekstrareiningar í sjávarút-
vegi halda velli. „Ein af ástæðunum
fyrir því að þetta gerist er hvað það
ríkir alltaf mikil óvissa varðandi
veiðiheimildirnar. Stjórnvöld virðast
geta tekið veiðiheimildir frá einum
útgerðarflokki og fært til annars.
Það bætist ekkert við kökuna. Það
sem einum er fært er tekið af öðr-
um. Þessi óvissa er óþolandi fyrir
útgerðarfyrirtækin sem verða að
geta treyst á stöðugleika til að
skipuleggja sinn rekstur. Smærri
aðilar hreinlega gefast upp við svo
ótryggar aðstæður og það er
slæmt.“
Guðrún sagðist binda vonir við að
Kárahnjúkavirkjun muni einhvern
tíma borga sig, en sjávarútvegurinn
blæði fyrir framkvæmdina núna.
„Innstreymið af gjaldeyri er svo
mikið að það hlýtur að hrikta í ein-
hverju. Þetta kemur aðallega niður
á sjávarútveginum. Maður bara
vonar að það verði umskipti á næsta
ári. Krónan verði meira í takt við
það sem hún þarf að vera til að við
getum selt okkar afurðir erlendis.“
Guðrún sagði margt ánægjulegt
hafa gerst í einkalífi sínu á árinu.
„Ég er fyrst og fremst þakklát fyrir
að hafa ekki misst neinn í hafið. Það
hafa orðið slys, eins og alltaf gerist,
en þau hafa sem betur fer verið
minniháttar. Eins er ég þakklát fyr-
ir að okkur hjónunum hefur gefist
heilsa til að reka fyrirtæki okkar á
sama hátt og áður og að hafa getað
veitt mönnum atvinnu.
Það gladdi mig mjög hve vel
tókst til hjá þeim sem minntust ald-
arafmælis föður míns, Lárusar Sig-
urbjörnssonar, í vor. Hans var
minnst með mjög smekklegum
hætti og frumkvöðlastarfs hans,
bæði í menningarlegu tilliti og við
varðveislu gamalla heimilda. Ekki
síst vinnu hans við að koma Árbæj-
arsafni á fót á sínum tíma. Mér
þótti þetta mjög smekklegt og vel
viðeigandi. Árbæjarsafn, Borgar-
skjalasafn, Þjóðskjalasafnið og ekki
síst Leikminjasafn Íslands sem
vann mikið starf við þetta. Faðir
minn var mikill leiklistarunnandi og
átti mikið safn heimilda um leiklist,
sem var ánafnað Þjóðskjalasafni
eftir hans dag.“
Guðrún Lárusdóttir, framkvæmdastjóri Stálskipa
Morgunblaðið/Ásdís
Vonast eftir um-
skiptum á næsta ári
Því miður er stríðs-ástandið í heiminummér minnisstæðast,Íraksstríðið og svo sag-
an endalausa, þ.e. ófriður Ísr-
aelsmanna og Palestínumanna,
stríðið sem alltaf minnir mig á
frásögnina í Njálu um sam-
skipti þeirra Hallgerðar og
Bergþóru,“ segir Guðfinna
Bjarnadóttir, rektor Háskólans
í Reykjavík, um hvað henni sé
minnisstæðast á árinu.
„Þegar ég rifja upp gleðileg
tíðindi á þessu ári kemur í hug-
ann að friðarverðlaunahafi
Nóbels var að þessu sinni Shir-
in Ebadi, írönsk kona sem bar-
ist hefur fyrir lýðræði og aukn-
um réttindum kvenna og barna.
Þetta hefur verið viðburða-
ríkt ár innanlands og því af
mörgu að taka. Íslenskir há-
skólar eru almennt að eflast og
það veit á gott fyrir framtíðina.
Ég trúi því að besta leiðin til að
tryggja áframhaldandi velsæld
á Íslandi sé að byggja enn frekar upp
öflugt menntakerfi.“
Guðfinna segist binda miklar vonir
við þær breytingar sem hið opinbera
hefur nýverið gert til að styðja betur
við vísinda- og rannsóknastarf í land-
inu. Breytingarnar fela m.a. í sér
auknar fjárveitingar til rannsókna
og þá einkum til samkeppnissjóða.
„Þegar ég lít mér nær þá hefur átt
sér stað viðamikil uppbygging rann-
sóknastarfs við Háskólann í Reykja-
vík (HR), m.a. eru fimm rannsókna-
stofnanir starfræktar við skólann,“
segir hún. „Ég vænti þess að breyt-
ingar hins opinbera muni hafa já-
kvæð áhrif á rannsóknarstarf-
semina í HR. Við skólann eru
nú starfandi 1.400 stúdentar og
yfir 100 starfsmenn, auk þess
er HR í samstarfi við marga
erlenda háskóla og fræðimenn.
Ég er þakklát fyrir að fá að
starfa með þessu hæfileikaríka
fólki.“
Guðfinna flutti inn í borgina
á árinu. „Ég flutti heim til Ís-
lands árið 1998 eftir margra
ára útlegð. Þráði þá sjóinn, ilm-
inn af hafinu og víðsýnið. Fór
sem sagt frá erlendri stórborg
og út á Álftanes,“ segir hún og
að það hafi verið gott búa á
Álftanesi. „En í ár ákváðum við
hjónin að flytjast í höfuðborg-
ina. Við vörðum sumrinu í að
búa til hlýlegt heimili í íbúð
sem er skammt frá HR. Mér
líður vel hér í miðri borginni og
nýt þess sem Reykjavík hefur
upp á að bjóða.“
Úr fjölskyldulífinu eru henni
einnig ofarlega í huga þær
stundir sem hún átti á árinu með
dóttur sinni sem búsett er á Spáni.
„Með aldrinum skil ég æ betur að
dýpsta lífsgleðin er fólgin í samveru-
stundum með þeim sem maður elsk-
ar og að dýrmætasta reynsla míns
lífs er að fá að þroskast með dóttur
minni,“ segir Guðfinna.
Guðfinna Bjarnadóttir, rektor Háskólans í Reykjavík
Morgunblaðið/Jim Smart
Friðarverðlaun Shirin Ebadi
voru gleðileg tíðindi