Morgunblaðið - 31.12.2003, Blaðsíða 34

34 B MIÐVIKUDAGUR 31. DESEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
LILJA AÐ EILÍFU/
Lilja 4-ever
Lukas Moodysson, Svíþjóð
Þessi áleitna saga um
fórnarlamb mansals er tví-
mælalaust með merkari
kvikmyndum síðustu ára.
Sænski leikstjórinn Lukas
Moodysson tekur á umfjöll-
unarefninu á vægðarlausan
hátt og í meðförum hans
verður kvikmyndin að beittu
vopni sem notað er til að ýta
við áhorfendum, gefa þeim
innsýn í martraðarkennda
tilveru, þannig að lokaspurn-
ingin verður einfaldlega,
ætlar þú að láta þetta við-
gangast?
BANA BILLA: 1. HLUTI/
Kill Bill: Volume 1
Quentin Tarantino, Bandaríkin
Það er bara einn Quentin
Tarantino, enda fer hann
langt framúr öllum eft-
irhermum sínum í þessari
kraftmiklu hefndarsögu sem
sækir næringu,
stílbrigði og
ímyndir í frá-
sagnir afþrey-
ingarmenning-
arinnar.
Efniviðurinn
leikur í höndum
leikstjórans sem
skapar úr hon-
um nýja heild,
sem höfðar til
allra skilning-
arvitanna og er
listræn, ljóðræn
og lágkúruleg í
senn. Ögrun sem
gengur fullkomlega upp.
HRINGADRÓTTINSSAGA:
HILMIR SNÝR HEIM/
The Lord of the Rings: The
Return of the King
Peter Jackson, Nýja-Sjáland
Sjáandinn Peter Jackson
hefur búið til hina endanlegu
ævintýramynd með stórbrot-
inni kvikmyndaaðlögun sinni
á Hringadróttinssögu Tolki-
ens. Fagur töfraheimur
Jacksons er bæði trúr bók-
menntaverkinu og stórkost-
legt kvikmyndaverk. Hann
lýkur sögunni með glæsi-
brag, með því að bæta það
sem var framúrskarandi og
magna upp það sem var
magnað. Afrek sem verður
seint leikið eftir.
NÓI ALBÍNÓI
Dagur Kári, Ísland
Hinn sjónræni heimur
sem Dagur Kári skapar í
sögu sinni af sérvitringnum
Nóa, heldur áfram að óma í
vitundinni löngu eftir að
myndin hverfur af tjaldinu.
Leikarar eru frábærir, og á
Þröstur Leó Gunnarsson
leiksigur ársins. Mynd sem
ber bjartri framtíð íslenskr-
ar kvikmyndagerðar vitni.
AÐLÖGUN/Adaptation
Spike Jonze, Bandaríkin
Tvíeykið Spike Jonze og
Charlie Kaufman fylgja hér
eftir hugarspunanum Being
John Malkovich með frekari
hugvitssemi. Aðlögun er
bráðfyndin og vel leikin
gamanmynd en um leið
snjöll hugleiðing um sköp-
unargáfuna, miðlun merk-
ingar og samspil bókmennta
og kvikmynda.
MAÐUR ÁN FORTÍÐAR/
Mies vailla menneisyyttää
Aki Kaurismäki, Finnland
Kaurismäki er snillingur í
að segja sögur í gegnum
smáatriði og gerir hann það
hvergi betur en hér. Í Manni
án fortíðar býr hann til
ógleymanlega ástarsögu,
sem helgast ekki síst af sam-
spili hins venjubundna og
borgaralega í umhverfi sem
er allt hið furðulegasta og
algerlega á jaðri samfélags-
ins.
Í KEILU FYRIR COLUMBINE/
Bowling for Columbine
Michael Moore, Bandaríkin
Þessi forvitnilega heimild-
armynd, þar sem þjóðfélags-
rýnirinn Michael Moore
beinir sjónum að byssu-
ofbeldi í Bandaríkjunum,
vakti verðskuldaða athygli á
árinu. Með húmor sinn og
innsæi að vopni, fer Moore
um víðan völl í umfjöllun
sinni og dregur þannig fram
ólíkar hliðar á vandanum,
sem verða áhorfandanum
nokkurs konar fóður til frek-
ari vangaveltna.
VARÐANDI SCHMIDT/
About Schmidt
Alexander Payne, Bandaríkin
Orðtækið „að vita ekki
hvort maður eigi að hlæja
eða gráta“ kjarnar í fáum
orðum þá tragíkómísku
snilld sem þessi litla kvik-
mynd er. Jack Nicholson er
fæddur í hlutverkið og fer á
kostum í hlutverki hins fúl-
lynda Schmidt, leikur með
augnabrúnunum, öxlunum
og tánum. Á einhvern kank-
vísan hátt nær þessi kvik-
mynd að sýna lífið í sinni
venjulegustu og ömurleg-
ustu mynd.
LOKASTUNDIN/
The 25th Hour
Spike Lee, Bandaríkin
Þessi nýjasta kvikmynd
Spike Lees fór fyrir brjóstið
á mörgum gagnrýnendum
vegna þess að aðalpersóna
hennar er dæmdur eitur-
lyfjasali, sem bíður þess að
hefja afplánun fangels-
isdóms. Hins vegar er hér
um að ræða magnað drama,
þar fallin hetja horfist í augu
við þrúgandi örlög sín. Frá-
sögnin er stigvaxandi og
áhrifarík og tengsl persón-
anna áþreifanleg.
SEXTÁN/Sweet Sixteen
Ken Loach, Skotland
Loach tekst hér á að því
er virðist fyrirhafnarlítinn
hátt að tvinna saman tilfinn-
ingaþrungnu drama og jarð-
bundinni raunsæissögu, sem
er útfærð og tjáð í gegnum
smæstu smáatriði. Líkt og
fyrr skín samúð leikstjórans
með öllum jarðarinnar ver-
um í gegnum söguna.
Heiða Jóhannsdóttir
AÐLÖGUN/Adaptation
Spike Jonze, Bandaríkin
Frábær mynd þar sem
handritið er snilldarlega
skrifað. Bæði flókið og marg-
slungið þegar það fjallar á
gamansaman hátt um sann-
sögulegar þjáningar handrits-
höfundarins við að skrifa það.
BORG GUÐS/Cidade de deus
Fernando Meirelles, Brasilía
Guð virðist hvergi sjáan-
legur í því helvíti sem persón-
ur sögunnar alast upp í og
börn ganga um með byssur.
Átakanlega ofbeldisfull saga
krydduð húmor í góðu hand-
riti og frábærri
myndrænni úr-
vinnslu.
JÁTNINGAR HÁSKA-
LEGS HUGAR/
Confessions of a
Dangerous Mind
George Clooney, Banda-
ríkin
Mjög áhugaverð
mynd um Chuck
Barris sem var sjón-
varpsframleiðandi og
að eigin sögn njósnari
fyrir CIA. Hún er
margræð og marg-
slungin, í sálfræðilegri, sam-
félagslegri og sögulegri skoð-
un sinni á manni og
málefnum. Hún er áhugaverð
á alla vegu og virkilega gáfu-
lega og snyrtilega vel sett
fram.
LEITIN AÐ NEMÓ/
Finding Nemo
Stanton og Unkrich, Bandaríkin
Snillingarnir í Pixar koma
hér með hina fullkomnu fjöl-
skyldumynd, þar sem bæði
boðskap og húmor
er
beint
jafnt til barna og foreldra. Og
tæknilega og fagurfræðilega
er myndin líka snilld. Allir
saman í bíó!
ÓAFTURKALLANLEGT/
Irréversible
Gaspar Noé, Frakkland
Fersk, öðruvísi, krefj-
andi, óhugnanleg og ein
umdeildasta kvikmynd
ársins. Áhugaverðari og
áhrifaríkari tilraun til að
sýna fram á tilgangsleysi
ofbeldis, en hingað til hefur
sést. Hvorki fyrir viðkvæma
né þá sem uppfullir eru af
réttlætiskennd.
LILJA AÐ EILÍFU/Lilja 4-Ever
Lukas Moodysson, Svíþjóð
Ein átakanlegasta og
sorglegasta mynd ársins,
hvergi sést í ljósglætu, enga
von, ekkert. Lukas er snjall,
hæfileikaríkur, smekkvís,
ábyrgðarfullur og þenkjandi
listamaður í meðhöndlun
sinni á því sérlega viðkvæma
og alvarlega máli sem mansal
er. Efnislega er myndin tíma-
bært tímamótaverk, köld
gusa í andlitið fyrir okkur öll.
NÓI ALBÍNÓI
Dagur Kári, Ísland
Sönn íslensk stemmning
ríkir í firði fullum af snjó með
nokkrum furðufuglum á
stangli. Sérlega angurvær,
ljóðræn og smekkleg kvik-
mynd, þar sem dauðleikinn og
örlögin stýra undiröldunni en
skemmtilega húmorísk saga
siglir öldutoppana.
ÖRVITA AF ÁST/
Punch Drunk Love
Paul Thomas Andersen,
Bandaríkin
Örvita og ástarþurfi per-
sóna Sandlers öðlast dýpt í
þessari mynd um sérvitring
og einfara sem fær reiði- og
grátköst, og drengurinn
Adam stendur sig mjög vel.
Látlausari en fyrri myndir
leikstjórans, er bæði átak-
anleg og sorgleg, en aðallega
virkilega falleg ástarsaga með
sönnum gildum – og ýkt súr-
um töktum.
ANDARDRÁTTUR/Respiro
Emanuele Crialese, Ítalía
Yndislega falleg mynd. Full
af lífi og ást, fegurð, fólki, sjó
og jörð. Söguþráðurinn sjálf-
ur er hvorki mikill né flókinn,
en sagan sjálf er stærri en líf-
ið, tilgerðarlaus og nánast lif-
ir eigin lífi. Mann langar inn í
myndina að lifa þessu einfalda
og fallega lífi, burtu frá gervi-
þörfum nútímans.
STUNDIRNAR/The Hours
Stephen Daldry, Bandaríkin
Seiðmögnuð og sérlega vel
leikin kvikmynd um tilvist-
arkreppu þriggja ólíkra
kvenna. Þótt sögurnar þrjár
gerist á misjöfnum stöðum á
ólíkum tíma, tekst að vefa
sögurnar saman í eina heild í
vönduðu handriti þar sem
dauðinn svífur yfir og allt um
kring á fallegan og sorglegan
máta.
Hildur Loftsdóttir
Kvikmyndin Nói Albínói eftir Dag Kára Pétursson
vakti verulega athygli á árinu.
Uma Thurman með
brugðna breddu í
Bana Billa.
HRINGADRÓTTINSSAGA:
HILMIR SNÝR HEIM/
Lord of The Rings: Return
Of The King
Peter Jackson, Nýja-Sjáland
Jackson og snillingarnir
hans loka hringnum með
þriðja meistaraverkinu –
bestu mynd þrennunnar sem
er þegar orðið klassík í kvik-
myndasögunni. Sannkallaður
sigurvegari á öllum sviðum
kvikmyndagerðar og mun
taka helstu verðlaun ársins.
DULÁ/Mystic River
Clint Eastwood, Bandaríkin
Voldugur harmleikur jafn-
ast á við bestu verk leikstjór-
ans sem hefur verið legið á
hálsi fyrir að ofnota ofbeldi.
Hann er ekki spar á það, en
notar það að þessu sinni til að
undirstrika ljótleika þess og
eyðileggingarmátt á þolendur
sem gerendur.
PÍANÓLEIKARINN/
The Pianist
Roman Polanski, Bretland/
Frakkland
Meistarataktarnir birtast
aftur í einni merkustu mynd
leikstjórans á löngum og lit-
ríkum ferli. Endursegir átak-
anlega sögu þjóðar sinnar í
átökum við böðla Þriðja rík-
isins í Varsjá síðari heims-
styrjaldarinnar. Snilldarverk
í alla staði og þörf áminning.
MEISTARI OG SJÓLIÐSFOR-
INGI: Á FJARLÆGUM SLÓÐ-
UM/ Master and Commander:
Far Side of The World
Peter Weir, Bandaríkin
Aldrei þessu vant býðst
mynd um skip og menn sem
er tekin að nokkru leyti utan
vatnstanka stúdíóanna og ber
höfuð og herðar yfir aðrar
slíkar. Að flestu leiti tign-
arlegt og hrífandi stórvirki
þar sem meistarar Weir og
Crowe hrífa mann með sér
heilu stundirnar.
LEITIN AÐ NEMÓ/
Finding Nemo
Stanton, Unkrich, Bandaríkin
Ósviknir Disney-töfrar
birtast í nánast óaðfinnanlegu
teiknimyndaævintýri fyrir
alla fjölskylduna. Umhverfið
og persónurnar nýstárlegar
og bráðskemmtilegar. Slíkar
skemmtanir gerast einfald-
lega ekki betri.
28 DÖGUM SÍÐAR/
28 Days Later
Danny Boyle, Bretland
Hrikaleg og ber af öðrum
hrollvekjum ársins eins og
gull af eiri í beinskeyttum ein-
faldleik. Hefur til að bera hrá-
slagalegan sjarma B-mynda
eins og þær gerast bestar og
spennuþrungin augnablik
sem fá mann til að súpa hvelj-
ur – af skelfingu en ekki við-
bjóði. Þar skilur á milli góðrar
sögumennsku Boyles og blóð-
bullaranna.
SEABISCUIT
Gary Ross, Bandaríkin
Full af ósviknum tilfinn-
ingum og leikhópurinn nánast
óaðfinnanlegur með William
H. Macy sjónarmun á undan
hinum snillingunum tveim;
Jeff Bridges og Chris Cooper.
Skilur við gesti í fátíðri sælu-
vímu.
NÓI ALBINÓI
Dagur Kári Pétursson, Ísland
Fagmennska leikstjórans
og félaga, ekki síst leikhóps-
ins í heild, skiptir sköpum.
Allt alvörufólk sem vinnur
hvert atriði, stórt og smátt, af
vandvirkni. Degi Kára tekst
ætlunarverkið fullkomlega,
að skapa lágstemmda, ein-
angraða veröld með ljóslif-
andi mannlífsflóru í óljósri
fortíð.
GENGI NEW YORK/
Gangs of New York
Martin Scorsese, Bandaríkin
Mikilfenglegt og metn-
aðarfullt epískt stórvirki sem
rís í hæstu hæðir og hrapar
niður í melódrama þess á
milli. Daniel Day Lewis vinn-
ur leiksigur, kvikmyndatak-
an, leiktjöldin og andrúms-
loftið á köflum,
hreinræktuð
snilld.
VARÐANDI
SCHMIDT/
About Schmidt
Alexander Payne,
Bandaríkin
Raunsæ og mein-
fyndin lýsing á
vandrötuðu
ferðalagi tit-
ilpersónunnar
inn á eftirlauna-
aldurinn. Óvenju-
leg og hugrökk
með Jack Nichol-
son í geggjuðu
formi.
Sæbjörn Valdimarsson
Dulá eftir Clint Eastwood hefur vakið hrifningu gagnrýnenda.
Sean Penn leikur eitt aðalhluverkanna í myndinni.
Hilmir snýr heim nefnist þriðji hluti Hringadróttinssögu.
Hér eru Orlando Bloom og Viggo Mortensen í hlutverkum
Lególasar og Aragorns.
Árið 2003 kenndi ým-
issa grasa í kvikmyndum og
og höfðu gagnrýnendur
Morgunblaðsins í mörgu
að snúast. Þeir hafa tekið
saman sinn listann hver yfir
10 bestu myndir ársins,
sem nú er að kveðja.
10 bestu myndir
ársins 2003
Michael Moore
vopnaður myndavél og
riffli deildi á byssueign
Í keilu fyrir Columbine.