Morgunblaðið - 21.03.2004, Blaðsíða 21

stinasig@mbl.is
athugað á stórum hópi karlmanna í
samfélaginu,“ segir Sigurður Páll.
Oft þekktir af árásargirni
Fyrir rúmum áratug var gerð
rannsókn á Gotlandi þar sem mark-
visst var unnið að því að bæta
greiningu starfsfólks heilsugæsl-
unnar á þunglyndi og var litið á
þetta sem lið í forvörnum gegn
sjálfsvígum. Með þessu tókst að
draga úr tíðni sjálfsvíga en einungis
meðal kvenna.
Þegar farið var að skoða þau til-
vik karla sem tóku líf sitt kom í ljós
að þeir höfðu sumir hverjir leitað til
heilsugæslunnar á þriggja mánaða
tímabili fyrir andlát en þá undir
öðru yfirskini, s.s. vegna bakverkja.
Þessir einstaklingar voru þó oft
þekktir meðal starfsfólks fé-
lagsþjónustu og lögreglu vegna
árásagjarnrar hegðunar, svo sem
barsmíða og drykkjuláta.
„Hvatvísi og örlyndi er þekkt
sjúkdómseinkenni hjá þeim sem
hafa of hátt magn kortisóls í lík-
amanum,“ segir Bjarni. Hann bend-
ir á að lengi hafi verið talið að lang-
varandi hátt magn kortisóls leiði til
lækkunar á boðefninu serótónín í
heila en þunglyndi er m.a. rakið til
skorts á serótóníni. Mest er af kort-
isól í líkamanum á morgnana og á
það þá að hressa okkur og vekja.
Minnst er svo af því á kvöldin og
truflar það þá ekki svefn. Bjarni
segir að talið sé að þessi dægur-
sveifla truflist við langvarandi
streitu og álag og að magn kortisóls
hækki hvorki né lækki að ráði yfir
daginn heldur sé viðvarandi hár
styrkur kortisóls í líkama viðkom-
andi. „Vitað er að áfengisdrykkja
lækkar kortisól til skemmri tíma
sem leiðir þá til slökunar en að
langvarandi drykkja hækkar magn
kortisóls sem ýtir þá undir hvatvísi,
félagslega einangrun og árásar-
girni. Lífefnafræðilegur hluti rann-
sóknarinnar reynir því að varpa
ljósi á þessi tengsl,“ segir Bjarni.
Svo unnt væri að greina sérstök
depurðareinkenni karla var ákveðið
að nýta niðurstöður Gotlandsrann-
sóknarinnar og útbúa sérstakan
spurningalista fyrir karla þar sem
spurt var um önnur og víðari þung-
lyndiseinkenni en þau sem eru al-
geng hjá konum.
Þunglyndi er algengur og alvar-
legur sjúkdómur sem getur haft
langvarandi áhrif á heilsu og lífs-
gæði, segir Ólafur Þór og bætir við
að þunglyndi sé einn af þeim sjúk-
dómum sem valdi hvað mestu fjár-
hagslegu tjóni fyrir samfélagið,
t.a.m. með fjarvistum frá vinnu.
Misjafnt er hvernig þunglyndi
hefst. Það getur komið snögglega
t.d. með áfalli á borð við ástvina-
missi en það getur einnig byrjað
óljóst og verið sveiflukennt. „Þegar
þunglyndi kemur í kjölfar áfalls er
öllum augljóst hvað hefur gerst, or-
sakir nokkuð ljósar og tiltölulega
auðvelt að bregðast við og vinna úr
áfallinu,“ segir Ólafur Þór. „Þá má
gera ráð fyrir að sjúkdómurinn
gangi hratt yfir og góð líðan náist
fljótt aftur.“ En þunglyndi getur
þróast á margbreytilegan hátt og
getur hafist á óljósan máta og verið
sveiflukennt. Einstaklingur sem er
undir langvarandi álagi getur þróað
smátt og smátt með sér aukinn
þunglyndis-, kvíða- og streituein-
kenni. Að lokum fer viðkomandi að
líða illa, þ.e. hann verður þunglynd-
ur. Þá getur hann fundið fyrir
breytingum á hegðun og sjálfs-
stjórn, er kannski orðinn pirraðri, á
erfiðara með að einbeita sér og út-
haldið hefur minnkað. „Þannig má
segja að þunglyndið hafi læðst að
manni undir álagstíma á kannski
nokkrum mánuðum og að hinn
þunglyndi venst því jafnvel að líða
illa. Í þeim tilvikum er ekki eins
sjálfgefið að fólk leiti sér meðferð-
ar. Það eru margar samverkandi
ástæður fyrir þunglyndinu, s.s.
streita, áföll, áhyggjur og heilsu-
brestur,“ segir Ólafur og Sigurður
Páll bætir við að enn sé lítið vitað
með vissu um orsakir þunglyndis og
að til séu einstaklingsbundnar með-
ferðir sem henti öllum. Þess vegna
er rannsóknin nú svo mikilvæg.
Hópurinn, hefur netfangið sud-
urnesjamenn@hotmail.com.
Morgunblaðið/Golli
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 21. MARS 2004 21
SÍMI 530 1500
Hefur flú fengi› i›gjaldayfirliti›?
Lífeyrissjóður verzlunarmanna hefur sent sjóðfélögum yfirlit yfir móttekin
iðgjöld á tímabilinu 1. júlí til 31. desember 2003. Ekki er óeðlilegt að
greiðslur fyrir mánuðina nóvember og desember sl. vanti á yfirlitið.
Mikilvægt a› bera saman yfirlit og launase›la!
Hafir þú ekki fengið yfirlit, en dregið hefur verið af launum þínum í
Lífeyrissjóð verzlunarmanna, eða ef launaseðlum ber ekki saman við
yfirlitið, þá vinsamlegast hafðu samband við viðkomandi fyrirtæki og/eða
innheimtudeild sjóðsins hið allra fyrsta og eigi síðar en 1. maí nk.
Gættu réttar flíns!
Mikilvægt er að fullvissa sig um að upplýsingarnar um iðgjöldin til
lífeyrissjóðsins sem tilgreind eru á yfirlitinu séu í samræmi við launaseðla.
Verði vanskil á greiðslum iðgjalda í lífeyrissjóð geta dýrmæt lífeyrisréttindi
glatast.
N
O
N
N
I
O
G
M
A
N
N
I
•

1
1
6
8
0
•
s
ia
.i
s
Skrifstofa sjó›sins er opin frá kl. 8.30–16.30, Húsi verslunarinnar 4. og 5. hæ›, 103 Reykjavík
Til sjó›félaga
www.live.is