Morgunblaðið - 21.03.2004, Blaðsíða 46
MINNINGAR
46 SUNNUDAGUR 21. MARS 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Inger Steinsson,
útfararstjóri,
s. 691 0919
Ólafur Ö. Pétursson,
útfararstjóri,
s. 896 6544
Bárugötu 4, 101 Reykjavík.
S. 551 7080
Vönduð og persónuleg þjónusta.
ÚTFARARSTOFA
HAFNARFJARÐAR
Flatahrauni 5A, sími 565 5892
ÚTFARARSTOFA ÍSLANDS
Símar 581 3300 - 896 8242
Allan sólarhringinn - Áratuga reynsla
Suðurhlíð 35 — Fossvogi — www.utforin.is
Sverrir Olsen,
útfararstjóri.
Sverrir Einarsson,
útfararstjóri.
Kistur - Krossar
Prestur - Kirkja
Kistulagning
Blóm - Fáni
Val á sálmum
Tónlistarfólk
Sálmaskrá
Tilk. í fjölmiðla
Erfisdrykkja
Gestabók
Legstaður
Flutningur kistu á
Komum heim til aðstandenda ef óskað er
Bryndís Valbjarnardóttir,
útfararstjóri.
milli landa og
landshluta
Landsbyggðar-
þjónusta
Baldur Frederiksen,
útfararstjóri.
Guðmundur Þór
Gíslason,
útfararstjóri.
Það var kvöld eitt
fyrir rúmum tuttugu
árum. Við hjónin sát-
um í stofunni okkar á
Ljósvallagötu 32. Ný-
lokið var útvarpsflutningi á erindi
mannsins míns, Jóns Óskars, um
náttúruvernd. Þá hringdi síminn. Í
símanum var góðvinur Jóns frá fyrri
tíð, Veturliði Gunnarsson listmálari.
VETURLIÐI
GUNNARSSON
✝ Veturliði Gunn-arsson listmálari
fæddist á Suðureyri
við Súgandafjörð 15.
október 1926. Hann
lézt á Hrafnistu í
Reykjavík 9. marz
síðastliðinn og var
útför hans gerð frá
Háteigskirkju 19.
marz.
„Jón minn, ég var að
hlusta á erindið þitt um
náttúruvernd og ætla
að gefa þér mynd í
þakklætisskyni. Ég
sendi mann með mynd-
ina nú á eftir.“ Jón
brást glaður við, en
sagði að ekkert lægi á
myndinni, hvort Vetur-
liði vildi ekki koma í
kaffi til okkar einhvern
tíma á næstunni og
taka þá myndina með.
„Nei, þú átt að fá
myndina strax!“ sagði
Veturliði ákveðinn.
Eftir stutta stund var dyrabjöllunni
hringt og mikil var undrun okkar
Jóns þegar tveir fílefldir karlmenn
roguðust upp stigann með stærðar
málverk, svo stórt að við komum því
ekki með góðu móti í stofuna. Það
var því hengt upp í anddyrinu þar
sem hátt er til lofts og þar hefur það
glatt augu okkar húsbúa og gesta og
gangandi æ síðan. Þetta atvik finnst
mér lýsa Veturliða vel. Hann var ör í
lund, stórhuga, örlátur og tryggur
vinum sínum.
Veturliði var af þeirri kynslóð
listamanna sem stundaði nám í
Handíðaskólanum á fimmta ára-
tugnum. Í þeim hópi voru líka Bene-
dikt bróðir hans, Eiríkur Smith,
Karl Kvaran, Jóhannes Geir, Gerður
Helgadóttir, Sverrir Haraldsson og
ýmsir fleiri sem urðu meðal þekkt-
ustu myndlistarmanna þjóðarinnar.
Allt þetta fólk var farið að láta til sín
taka í myndlist og vekja athygli fyrir
nýjungar upp úr 1950. Það var á
þeim tíma sem ég var í Handíðaskól-
anum og við skólasystkinin litum
mjög upp til þessara listamanna sem
sumir urðu kennarar okkar og vinir.
Veturliði var þá þegar búinn að til-
einka sér persónulegan stíl, einkum
í myndum sem stundum voru kall-
aðar þorpsmyndir þó að sumar
þeirra væru býsna abstrakt. Þessar
myndir eru víða til á söfnum og í
einkaeign hérlendis. Á þessum árum
var stóra sýningin hans í Lista-
mannaskálanum, líklega sú stærsta
sem hann hélt á ferli sínum.
Það var engin lognmolla í kring-
um Veturliða og hvar sem hann fór
vakti hann athygli, glæsilegur á
velli, hávaxinn, fríður, með hrafn-
svart liðað hár og dökkbrún augu.
Hann var mikið kvennagull. Oftar
en ekki var hann með spaugsyrði á
vörum og lá hátt rómur. Hann gat
líka verið skemmtilega sérvitur,
kallaði mig til dæmis oft Sigrúnu, og
þegar ég leiðrétti hann eitt sinn
glettnislega sagði hann: „Já, ég veit
vel, Sigrún mín, að þú heitir Kristín,
en ég geri þetta þér til heiðurs, mér
þykir svo vænt um Sigrúnar-nafn-
ið.“
Síðustu áratugina átti Veturliði
við heilsubrest að stríða sem gerði
honum oft erfitt fyrir. Um nokkurt
skeið bjó hann í litlu húsi uppi við
Rauðavatn. Einn sólskinsdag í júlí
fyrir nokkrum árum fórum við fjór-
ar konur úr stjórn og sýningarnefnd
FÍM þangað uppeftir til að hitta
hann og ræða við hann um litla sýn-
ingu sem fyrirhuguð var á verkum
hans í boði félagsins. Það var erfitt
að finna hús Veturliða eftir götuheit-
um eða númerum sem hvergi sáust,
en allt í einu vorum við komnar á
staðinn. Það leyndi sér ekki, þarna
var heimur Veturliða. Litfagrir
skúlptúrar og fleiri sérkennilegir
hlutir með sterk höfundareinkenni
listamannsins blöstu við augum utan
dyra. En enginn kom til dyra. Vet-
urliði var ekki heima. Við urðum því
að snúa aftur vonsviknar við svo bú-
ið. Daginn eftir hringdi hann til mín.
Hafði hann þá veikst og orðið að
leita sér læknis í skyndi. Vegna
þessara veikinda varð því miður
ekkert úr fyrirhugaðri sýningu.
Í eitt síðasta skiptið sem ég hitti
Veturliða var hann glaður og hlýleg-
ur að vanda, en að baki gleðinni
bryddi á einhverjum trega, að mér
fannst. Hann var þá kominn á
Hrafnistu. Þegar ég fór kallaði hann
á eftir mér: „Bíddu svolítið“, brá sér
út í horn og skrifaði eitthvað á
gamla sýningarskrá og rétti mér. Á
skránni, sem ég geymi, stendur
skrifað með stórgerðri og fallegri
rithönd hans: „Velkomin á opnun
sýningar minnar á Kjarvalsstöðum.“
Ég tók við blaðinu, en vissi jafnvel
og hann sjálfur að þessi sýning var
ekki á döfinni. Nú þegar hann er all-
ur finnst mér þessi miði gefa fyr-
irheit um að áður en langt um líður
verði haldin yfirlitssýning á ævi-
starfi þessa fjölhæfa og ógleyman-
lega listamanns.
Kristín Jónsdóttir frá
Munkaþverá.
✝ Solveig Búadótt-ir fæddist í Borg-
arnesi 17. nóvember
1910. Hún lést á
Droplaugarstöðum
14. mars síðastliðinn.
Foreldrar hennar
voru hjónin Ingi-
björg Teitsdóttir og
Búi Ásgeirsson. Tvö
systkini hennar, Al-
freð og Þórunn, eru
látin en eftir lifa syst-
urnar Ásgerður Est-
er og Inga Hrefna.
Solveig var ógift
en eignaðist dótt-
urina Ingibjörgu Eddu 7. janúar
1945. Faðir hennar var Edmund
O. Gates læknir. Ingibjörg Edda
vann að meistaraprófsritgerð í
listasögu er hún lést af völdum
blóðrásartruflana 8. febrúar 1978.
Hún var gift Jóni Óttari Ragnars-
syni og dóttir þeirra er Solveig
Erna sálfræðingur,
f. 20.7. 1972. Hún er
gift Þorsteini Gunn-
arssyni tölvunar-
fræðingi og eiga þau
soninn Jón Bjart.
Solveig lauk versl-
unarprófi frá Verzl-
unarskóla Íslands
árið 1929 og kenn-
araprófi frá Kenn-
araskóla Íslands
1947. Árið 1950
stundaði hún fram-
haldsnám í Svíþjóð.
Hún vann við versl-
unarstörf, m.a. hjá
Olíuverslun Íslands, en að kenn-
araprófi loknu annaðist hún
handavinnukennslu við barna- og
gagnfræðaskóla, lengst af við
Réttarholtsskóla.
Útför Solveigar fór fram frá
Fossvogskapellu í kyrrþey, að ein-
dreginni ósk hennar.
Löngu áður en Solveig Búadóttir
fékk langþráða hvíld hafði hún gert
ráðstafanir um brottför sína og lagt
ríka áherslu á að hún yrði kvödd í
kyrrþey. Þvert ofan í fyrri fyrirmæli
orðaði hún síðar við mig að ég mætti
skrifa um sig eftirmæli ef mig langaði
til. Og vissulega er mér ljúft að
kveðja þessa vinkonu mína með
nokkrum orðum, þakka henni trygga
vináttu og ógleymanleg kynni.
Þótt ég kynntist Solveigu á
menntaskólaárunum þegar ég bast
vinaböndum við Ingibjörgu Eddu,
einkadóttur hennar, urðu kynni okk-
ar ekki náin fyrr en allmörgum árum
síðar. Það sem tengdi okkur saman
var trú og von en síðan nístandi sorg
og loks innilegur kærleikur sem
streymdi frá henni til mín og fjöl-
skyldu minnar. Til marks um hann
sendi hún mér af sjúkrabeði blómstr-
andi ástareld við sviplegt fráfall
mannsins míns og honum fylgdi við-
eigandi ljóðlína eftir Davíð Stefáns-
son.
Það var í sjúkdómsstríði Eddu að
hausti 1977 sem ég heillaðist af þess-
ari stórbrotnu konu. Læknavísindin
voru ráðþrota en móðirin stóð óhagg-
anleg, lét vonleysið aldrei ná tökum á
sér en leitaði allra leiða sem að gagni
mættu koma, jafnt veraldlegra sem
himneskra. Hún trúði mér fyrir því
að hún hefði lítt iðkað bænargjörð á
fullorðinsárum en nú beygði hún kné
sín fyrir Guði og bað hann heitt og
innilega um lækningu sinnar ást-
kæru dóttur. Um hríð virtist sem hún
hlyti bænheyrslu því að smám saman
óx Eddu þróttur og hún stóð á von-
artindinum þegar reiðarslagið dundi
skyndilega 8. febrúar 1978. Við vin-
konur hennar fylltumst máttvana
reiði en móðirin stóð keik sem fyrr og
trúarneistinn, sem tendrast hafði
með henni, glæddist svo að hún var
reiðubúin að fela anda dóttur sinnar
og eigin örlög Guði á hönd.
Edda eftirlét móður sinni lítinn
sólargeisla, Solveigu Ernu, sem að-
eins var fimm ára gömul. Til allrar
hamingju fyrir þær báðar hafði amm-
an nægan tíma til að þerra tár barns-
ins því að hún var komin á eftirlaun
eftir langan og farsælan starfsferil.
Solveig sinnti þörfum nöfnu sinnar í
hvívetna og bætti henni upp móður-
missinn með hollu uppeldi og dægra-
dvöl en á hverju sumri dvöldust þær í
litlum sumarbústað í Borgarfirði sem
Solveig átti og kallaði kofann sinn.
Þegar Solveig Erna óx upp og lagði
land undir fót, voru fregnir af henni
ævinlega það fyrsta sem amma henn-
ar sagði okkur vinkonunum þegar við
heimsóttum hana. Þótt Solveig væri
jafnan stillt kona og léti tilfinningar
aldrei bera sig ofurliði ljómaði hún af
einskærri hamingju í brúðkaups-
veislu nöfnu sinnar og Þorsteins
Gunnarssonar á Hótel Borg fyrir
nokkrum árum. Og enda þótt hún
væri orðin södd lífdaga og þráði
hvíldina í faðmi Guðs síns var það
henni innilegt gleðiefni af fá að lifa
fæðingu og fyrstu ár Jóns Bjarts
Þorsteinssonar.
Afkomendurnir þrír, Ingibjörg
Edda, Solveig Erna og Jón Bjartur,
voru að sönnu þungamiðjan í lífi Sol-
veigar Búadóttur en því fer samt
fjarri að með þeim sé saga hennar öll.
Hún stóð að mörgu leyti skör framar
jafnöldrum sínum, var sjálfstæð til
orðs og æðis, aflaði sér ung haldgóðr-
ar menntunar við Verslunarskóla Ís-
lands og lagðist í ferðalög innan
lands og utan á unga aldri sem var fá-
títt á þeim árum. Til að mynda fór
hún með flutningaskipi til Spánar
snemma á fjórða áratug aldarinnar
og átti þar í ýmsum skemmtilegum
ævintýrum. Hún dvaldist um skeið í
Kaupmannahöfn og kynntist þar
meðal annarra Jóni Helgasyni
prófessor sem hún átti í orðaskaki við
og hafði gaman af. Hún kallaði til
lands í Borgarfirði og sýndi þar svo
góða málafylgju að kunnur lögfræð-
ingur sagði við hana með aðdáun:
,,Þér hefðuð átt að leggja stund á
lög.“
Solveig giftist aldrei en á stríðs-
árunum kynntist hún bandarískum
lækni, Edmund O. Gates að nafni.
Hann vildi fá hana með sér vestur um
haf en hún fór hvergi og ól ein upp
dóttur þeirra, sem frá unga aldri var
afbragð annarra stúlkna, gáfuð og
forkunnarfögur. Fyrir fæðingu
hennar hafði Solveig starfað hjá Olíu-
verslun Íslands en nú söðlaði hún um,
fór í Kennaraskólann og lagði síðan
stund á hannyrðakennslu. Hún reisti
sér og dótturinni hús af eigin ramm-
leik, ferðaðist víða um lönd og hvatti
Eddu til að afla sér víðtækrar mennt-
unar svo að hún gæti staðið á eigin
fótum og notið menningar og lista
eins og hún sjálf. Og drjúgt reyndist
Eddu veganestið á skammri ævi.
Solveig var dverghög í höndum,
stundaði hannyrðir og bókband og á
efri árum lærði hún að gera undur-
fallegt kökuskraut sem hún seldi til
að drýgja eftirlaunin. Meðan henni
entist heilsa sat hún sjaldan auðum
höndum og andi hennar var sífrjór.
Hún fylgdist grannt með þjóðmálum,
var afdráttarlaus í skoðunum, fylgin
sér en jafnan háttprúð og á hverju
kvöldi bað hún innilega fyrir ættingj-
um sínum og vinum.
Mannkostafólk eins og Solveig
Búadóttir verður sjaldan einmana en
mesta gæfa hennar síðustu árin var
vinátta Ragnhildar Valdimarsdóttur,
sem var jafnaldra Eddu þótt leiðir
þeirra lægju ekki saman. Ragnhildur
kom Solveigu að mörgu leyti í dóttur
stað, einkum þegar ellin tók að fær-
ast yfir og heilsan að bila. Hún var
henni innan handar um stórt og
smátt og sinnti henni af alúð og nær-
gætni síðustu árin, enda hafði Solveig
oft á orði að Ragnhildur væri sér
bjargvættur og vart mun þar ofmælt.
„Frá þínum ástareldi fá allir heim-
ar ljós.“ Þannig hljóðaði ljóðlínan
sem Solveig sendi mér til huggunar
fyrir tæpu ári. Móðirin, sem öðlaðist
trúarvissu við banabeð einkadóttur-
innar, efaðist ekki um að handan hins
jarðneska skugga logaði eilíf birta.
Nú hefur hún verið lögð til hinstu
hvílu við hlið Ingibjargar Eddu og
sælir verða endurfundir í ríki ljóss-
ins.
Guðrún Egilson.
Á friðsömum sunnudegi fékk Sol-
veig, móðursystir mín, hvíldina eftir
stutta banalegu. Hún andaðist í hárri
elli í faðmi nánustu ættingja og vina.
Hún hét Solveig, sem þýðir sú sem
gengur um sali og ber mönnum veig-
ar. Það sagði henni Jón Helgason
prófessor. Nafnið bar hún með rentu,
því að hún var góð heim að sækja alla
tíð. Það var gaman að koma í Bakka-
gerði 5, þegar ég var krakki, og fá að
gista hjá Lollu. Hún var skemmtileg
og hugmyndarík og var alltaf að búa
til eitthvað fallegt, flíkur úr vönduð-
um efnum eða gleraugnahulstur úr
selskinni. Þegar hún var ung gerði
hún hluti úr gifsi, jólaskraut og gínur
fyrir hattaverslun. Hún var góður
hönnuður.
Lolla var alla ævi sjálfstæð og
atorkumikil kona. Hún var forkur til
vinnu og átti góða vini. Ingibjörg
Edda var sólargeislinn í lífi Lollu og
það var hart að henni vegið þegar
Edda dó í blóma lífsins. „Litla“ Sol-
veig var miðdepill tilveru hennar
ætíð síðan. Hugur okkar allra er hjá
henni.
Ingibjörg Eir.
SOLVEIG
BÚADÓTTIR