Vísir - 11.05.1981, Page 9
Þorskar í sjó -
Dorskar á Durru
Þorskar í sjd
þorskar á þurru.
Má leikmaður i sjósdkn minna
á, að mikillar aðgæslu er þörf til
að ekki verði gjöre.vddir þeir
fiskstofnar, sem halda sig við
landið, og veitt hafa okkur auð-
sæld og viðurværi eins lengi og
elztu menn muna. Eitthvað á
þessa leið hefur verið talað við
okkur, sem ekki vitum alltof
mikið um timgun' fiska og
þekkjum ekki til fiskstofna,
stærðar þeirra og þols á veiði-
slóð. Við vitum hins vegar að
sjórinn er stór og fiskifræðingar
fáir, margt fiska er i sjónum og
ekki með öllu ljóst. hvaðan þeir
golþorskar berast, sem nú eru
meirihluti aflans i hverjum
róðri hér uppi á landgrunninu,
þegar búið var að spá þvi á
vfsindalegan hátt, að vertiðin I
ár mundi bera þvi vitni, að of-
veiði og aðrar aðstæður hefðu
höggvið stórt skarð i þorsk-
stofninn sérstaklega. Siðustu
vikur hafa netabátar komið að
landi dag eftir dag af miðum hér
sunnanalnds þunghlaðnir af
stórþorski, sem átti ekki að vera
til i sjónum, og aflamagn í einni
ferð hefur slegið öll fyrri met
hjá einum báti, þótt sagt hafi
verið f byrjun vertiðar, þegar
erfiðlcga gekk, að erfiðleikarnir
sönnuðu aðeins það. sem fiski-
fræðingar hefðu verið að segja.
Nú stendur upp á fiskifræðinga
að gefa visindalegar skýringar
á þeim mikla afla, sem fengizt
Ihefur úr sjónum á þessu vori.
Leikmenn munu aftur á móti
halda fram sinum eigin visind-
um, og gott.ef sjómenn eru ekki
alveg • hættir að trúa á þá
vfsindalegu forsjá, sem ekki
byggir á reynslu.
Helvitiskenning um eyðingu
fiskstofna getur svo sem
komizti'tizku. Og alltaf hafa t.d.
verið uppi veðurspámenn (ekki
á veðurstofu), sem á hverju vori
hafa spáð miklum ótiðindum i
veðurfari. Þannig virðist sem
Ispásómar, bæði visindalegir og
annars konar, hafi tilhneigingu
til að vera neikvæðir. Nú er það
staðreynd, að þorskurinn hefur
ekki hugmynd um basl okkar
hér uppi á þurrlandinu og veit
ekkert af fiskifræðingum, sem
hafa á undanförnum árum bar-
ist svo frækilega fyrir þvi að
halda skepnunni á lifi. Hann
syndir bara i sjónum, einhvers
staðar i myrku djúpinu, þegar
eðlishvötin kallar hann ekki á
grunnmið til að hrygna, og við
það situr. En spádómarnir
byggjast einkum á sýnitökum
þegar hann kemur ,,i ljós”, ef
svo mætti segja. Þá er reiknað
hvað veilt hann stendur i sjón-
um og hvað mikið þarf að gæta
þess að hann týnist ekki alveg.
Auðvitað orkar svona tal skyn-
samlega á fólk. Skárra væri það
nú ef við ætluðurh að fara að
drepa þorskinn alveg. En mitt i
kviðanum og hinum visindalegu
rannsóknum kallar náttúran
þann gula enn einu sinni á
grunnslóð, og þá gerir hann
vísindalífi okkar þann óskunda
að fjölmenna i mynd stórfisks.
Þorskveiðar samkvæmt
heimild fyrir ufsa.
Útfærsla
fiskveiðilögsögunnar i tvö
hundruð milur er að likindum
einhver hin mesta efnahags-
framför, sem orðið hefur i land-
inu fráupphafi. Að visu eru.ekki
allirinnfirðir orðnir fullir enn af
fiski, eins og þeir voru, en hann
kemur þangað h'ka. Þá mun
hefjast hér blómatimi fyrir
menn á smærri bátum með dags
útivist og hráefnið verður eins
gott og bezt verður á kosið.
Þetta blasir við i framtiðinni.
Aftur á móti er ekki um fisk i
kvium að ræða, og það var seg-
in saga, löngu áður en togveiðar
hófust hér fyrir og eftir alda-
mót, að aflaleysistimar komu
hér jafnvel nokkur ár i röð. Það
hefur aðvitað átt sinar skýring-
ar i náttúrufari i sjónum, en
óhugsandi er að kenna ofveiði
um þær breytingar. Við verðum
einnig i dag að gera ráð fyrir
misjöfnum árum, og stafar það
einvörðungu af þvi, að hafið er
stórt og dularfullt og verður
ekki lagt á mæhvog visindanna
á skömmum tima. Það sanna
m.a. aflabrögð núna þvert ofan i
kenningar um ofveiði og „litinn
hrygningarstofn” um það leyti
sem golþorskarnir voru að
verða til, eða það sem flotinn
kallar „aldamótaþorska”. En
þótt tvö hundruð milurnar séu
fengnar erum við enn að gera
samninga um heimildir til að
veiða innan markanna. Manni
er sagt fullum fetum að Belgir
séu að veiða hér skammt undan,
og hið opinbera viti ekki betur
en þeir séu að veiða ufsa. Aftur
Indriöi G. Þorsteinsson
skrifar um fiskveiðar og
fiskstofna og segir:
//Nú er þaö staðreynd
að þorskurinn hefur ekki
hugmynd um basl okkar
hér uppi á þurralandinu
og veit ekkert af fiski-
fræðingura sem hafa á
undanförnum árum bar-
istsvo frækilega fyrirþví
að halda skepnunni á
lífi".
á móti virðast ufsamiðin liggja
beint fyrir þorskgöngunni, og
þau mega vera merkileg
veiðarfæri Belganna, ef þau of-
an á allt annað sortera fiskteg-
undirog taka ekki i sig annað en
hinn tilskipaða ufsa. Menn segja
sem sagt, að Belgir séu i óðum
þorski samkvæmt heimild til
ufsaveiða. Þannig getum við
ekki látið fara með okkur að
óathuguðu máli. Og þótt eigi að
vera hægt að sjá þetta á
löndunarstöðum i Belgiu, þá eru
eftirlitsmenn á þeirri strönd
frægi r f yri r að þekkj a ekki f isk i
sundur þegar landar þeirra eiga
i hlut, og þarf ekki annað en
spyrja breska fiskimenn um
það, sem vita nú ekki sitt rjúk-
andi ráð vegna smáfiskaveiði á
miðum við Bretlandseyjar, sem
rennt er glaðlega og með fullum
réttindum i gegnum fingur
eftirlitsmanna sunnan Erma-
sunds.
Lifir á eyddum stofni
Fiskifræðingar munu-hafa sér
til málsbóta út af spám um
lélega þorskveiði, að litið hefur
veiðzt fyrir vestan á þessari
vertið, eða minna en áður og hið
sama gildirenn um Breiðafjörð.
Aftur á móti ber mikið á þorski
um þessar mundir fyrir Austur-
landi og suður um, og kemur þá
aftur að þvi að sjórinn er stór en
mennirnir eitthvað minni.
Þorskurinn virðist hafa fært sig
um set. Hafi nú mæhngar fyrir
vestan orðið til þessað hrakspár
voru uppi um afla, og þær
mælingar verið gerðar eftir að
fiskurinn hafði vikið sér austur
fyrir land, þá er kannski fengin
skýring á visindalegri niður-
stöðu. Aftur á móti er öllum
landsmönnum nokkurn vegin
sama hvar fiskurinn veiðist við
landið, ef nóg er af honum og
bátar eru til að sækja hann og
fólk til í landi til að búa hann út
á markað. Þá hefur einnig kom-
ið i ljós á vertfðinni, að þorskur-
inn erfullur af æti, en fyrir vest-
an var áberandi hvað hann virt-
ist hafa litið æti. Þetta æti, sem
finnst í þorskinum er sagt vera
loðna.en alveg er óljóst hvaðan
hann fær slikan sildarfisk.
Manni skilst að hún sé þegar
uppveidd að mestu.
Tfmi draumkvenna lið-
inn.
Lengi hefur verið uppi orða-
skak i landinu, sem kallað hefur
verið striðið við fiskifræðinga-
ana. Við skulum gæta að þvi, að
þeir vita eins mikið um sjó og
fisk og vitað verður. Skipst jórar
höfðu margir hverjir draum-
konurhér áður, sem sögðu þeim
að sigla i austur eða vestur eftir
atvikum, einkum á síldveiðum.
Segja má að tími draumkvenna
sé liðinn. Við skulum taka vis-
indunum vel. Allt annað væri
hrein heimska, en okkur leyfist
liklega að brosa svolitið, þegar
þorskurinn snyr á þau, og hefur
hann þó aldrei verið talin mikil
vitsmunavera. Og það er ein-
mitt eitthvað i þá veru, sem við
erum að gera núna i endaða
bullandi góða vertið. Fiskveiði-
þjóðin, sem hélt hún væri alfarið
orðin visindaleg, hefur rétt einu
sinni sótt sinn sjó og komið
drekkhlaðin að landi. Og hún
fyllist fullvissu um, að enn sé
eitthvað af fiski eftir i sjónum,
hverju sem spáð er og hvernig
sem áta er mæld og seiði skoð-
uð. Það á svo ekki að verða
neinum til dómsáfellis, þótt vel
veiðist. Við útfærslu fiskveiði-
lögsögu komust fiskifræðingar i
bland við pólitikina. Það getur
hafa ruglað vogirnar og mæli-
stikurnar eitthvað, þvi undar-
legt er hvað þeir halda fast við
sinar niðurstöður siðan og leyfa
litil frávik. Spádómar þeirra
hafa sett að okkur kviða og
valdið togstreitu út af fiski-
skipaflotanum meira en góöu
hófi gegnir. Sjávarútvegsráð-
herrar, hver á fætur öðrum,
hafaalveg verið slegnir flatir af
visindunum og hafa séð þann
kost vænstan að bæta aðeins
nokkrum tugum tonna við spár
fiskifræðinga og fengið bágt fyr-
ir.
Varðandi náttúru og náttúru-
gæðihafa um sinn verið margar
helvitiskenningar á lofti á Is-
landi. Fram að þessu hefur þó
landið verið talið hraunaog eld-
fjallaland sem litlu hlifir af
gróðri og lifi, þegar sá gállinn er
á þvf. Gott er ef að menn trúa
þvi sjálfir að þeir geti snúið á
náttúrueinkenni heilla landa.
Þeirhafa þó landið fyrir augun-
um. En hugsið ykkur vanda
fiskifræðinga, sem hafa aðeins
yfirborð sjávarins fyrir augum,
og renna litlum ilátum i þetta
stóra haf með það'fyrir augum
að reikna út fiskstofna. Það
þarf mikla trú til að stunda slik
visindi. Samt eru þau það eina,
sem við höfum i höndunum
fram yfir t.d. Suðurnesjamenn,
sem höfðu lika sina spádöma og
fengu þó sin aflaleysisár án þess
að verða nokkru nær um fisk-
stofna. Frægur kóngur snemma
á skráðum ti'ma, labbaði sig
einu sinni niður að Ermasundi
til að stöðva aðfallið. Hann
spyrnti sem sagt við fæti, en
sjórinn kom nú samt og flæddi
yfir hans konunglegu bifur.
Þekkingin er komin langan veg
frá þessum kóngi, en sjórinn
hefur ekkert minnkað.
IGÞ