Tíminn - 30.11.1969, Blaðsíða 7

gtlNNUDAGUR 30. nóvember 1969.
TIMINN
7
'sr <<>
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastióri: Kristján Benediiktsson. RitstJórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ristjórnar: Tómas KarLsson. Auglýs.
ingastjóri: SteingrímuT Gislason. Ritstjómarskrifstofur i Eddu-
húsinu, símar 18300—18306. Skrifstofur Bankastraeti 7 —
Afgreiðslusími: 12323. Auglýsingasimi: 19523. Aðrar skrifstofur
sími 18300. Áskriftargjald kr. 165.00 á mánuði. mnanlands —
í lausasölu kr. 10.00 eint. — Prentsmiðjan Edda h. f.
Kjarni málsins
Fulltrúar þingflokkanna komu fram í dagskrá sjón-
varpsins um EFTA-málin í fyrrakvöld og lagði Helgi
Bergs áherzlu á að það yrði að liggja fyrir Alþingi sam-
tímis EFTA-samningnum, hvaða ráðstafanir ríkisstjórn-
in og þingmeirihluti hyggðist gera fyrir íslenzkan iðnað
til að búa hann þannig í stakk, að hann geti mætt þeirri
auknu samkeppni, sem honum er búin. Svör við þeim
spurningum yrðu að liggja afdráttarlaus og skýr fyrir
áður en EFTA-málið er afgreitt. Þessum spurningum er
enn ósvarað.
Helgi Bergs sagði m. a. eitthvað á þessa leið:
„Ég er þeirrar skoðunar að mjög æskilegt væri fyrir
okkur að geta fljótlega tekið þátt í þeirri viðskipta-
samvinnu, sem á sér stað meðal nánustu nágranna okk-
ar. Ekkert er að mínum dómi hættulegra okkur en að
einangrast frá þessum þjóðum og einmitt innan Efta
eru þær þjóðir, sem við höfum haft nánasta og bezta
samvinnu við fram að þessu, Norðurlöndin og England.
Það er heldur enginn vafi á því, að það mundi vera
okkur íslendingum hagkvæmt ef við gætum gerzt aðilar
að fríverzlun, en þá á ég við gagnkvæmt afnám vemd-
' artolla og viðskiptahafta á iðnaðarvörur. Sérstakiega
myndu launþegar og aðrir neytendur hafa hag af henni,
því hún tryggir bezt kaupgetu launanna og hlífir þeim
við þeirri skerðingu kaupgetunnar, sem af varanlegri
tollvemd leiðir.
En á hinn bóginn sú aukna samkeppni sem af frí-
verzlun leiddi, yrði innlendum framleiðendum ofraun
og atvinnuleysi ykist í stað þess að hverfa, þá væri auð-
vitað verr farið en heima setið.
Ég er að því leyti bjartsýnn, að ég treysti íslenzkum
iðnaði vel til að standa fyrir sínu, ef hann fær sam-
bærilega aðstöðu við þá sem hann keppir við. En því
fer víðs fjarri að hann hafi það núna, og hann berst
ekki frekar en aðrir með báðar hendur bundnar fyrir
aftan bak. Og þá er komið að kjarna málsins. Ríkis-
stjórnin ætlar að leggja það til í næstu viku, að ísland
gerist aðili að Efta. En hvað ætlar hún að leggja til í
skattamálum útflutningsframleiðslufyrirtækjanna? Hvað
ætlar hún að leggja til í lánsfjármálum? Hvað í mennt-
unar- og fræðslumálum iðnaðarins. Þessum spurningum
og fleiri hliðstæðum verður að svara áður en Efta-mál-
ið er afgreitt. Og hér duga engin undanbrögð eða óljós
loforð, því á þessu getur algerlega oltið hvort árangur
næst af Efta-aðild eða ekki, það sem telur, er hvað kem-
ur til með að liggja fyrir Alþingi samtímis Efta-samn-
ingnum. Það kemur ekki í Ijós fyrr en í næstu viku
væntanlega.
í þessum umræðum hefur athygli manna beinzt mjög
að þeim ákvæðum, sem fjalla um atvinnurekstrarrétt-
indi. Þessi ákvæði ná til ákaflega takmarkaðs sviðs og
auk þess hefur ríkisstjómin lýst því yfir að þannig eigi
að ganga frá með löggjöf, að það sé eftir sem áður á
valdi íslendinga einna, hverjir stundi hér atvinnurekst-
ur. Hér verður Alþingi að vera vel á verði og ræði ég
það svo ekki frekar. Ég ræði heldur ekki þá sérsamn-
inga sem gerðir hafa verið um freðfiskflök, dilkakjöt
og iðnþróunarsjóð. Þetta eru ekki aðalatriði í málinu,
og það eru ekki heldur þau ákvæði, sem samningurinn
felur í sér umfram sjálf fríverzlunarákvæðin. Þær skuld-
bindingar eru óverulegar, og því verður það afstaðan til
fríverzlunar sem úrslitum ræður. Fríverzlun færir iðn-
aðnum ýmsa nýja möguleika. Á því er enginn vafi. En
verða honum sköpuð skilyrði til að hagnýta sér þá?“ TK
—
TOR EIGELAND:
Olíuauður Kuwait hefur valdið
gjörbyltingu í landinu öllu
Unnið er markvisst að eflingu ýmis konar atvinnuvega bæði
til lands og sjávar til þess að koma í veg fyrir, að landsmenn
eigi allt sitt undir olíunni í framtíðinni
.......
SABAH AL-SALIM AL-SABA'H
DVEÍRGBÍKIð Kuwait gegn-
ir mikilvægu og - kyrrandi
stjórnmálahlutverlki í þeim
hluta heims, þar sem sífelld
bellibrögð og stjórnarbylting-
ar eru daglegt brauð.
Fyrir þrjláitíu árum vafcti Ku-
wait ekki öfund né ágirnd
neins. Landið er ekki nema
um 11000 ferkílómetrar, að
mestu gróðurvana auðn, brún
og sólsviðin, þar seru hirðingj-
ar reikuðu um með svína- og
geitahjarðir sínar. Höfuðborg-
in, sem einnig ber nafnið Ku-
wait, var eyðilegur bær, húsin
lág úr sólþurrkuðuau leir og
göturnar fáförular og rykugar.
Þarna bjuggu fáeinir kaup-
menn, fiskveiðimenn, perlu-
grafarar og höfðingjar úr eyði
mörkinni.
En þegar til kom, reyndist
hin gullna eyðimörg geymia
auðugar olíuiindir. Árið 1933
var fýrsta lindin tekin í notk-
un, Nú er gert ráð fyrir, að
eyðimörk Kuwait og svæðið
umhverfis Persaflóa geymi um
15 af hundraði alls olíuforða
heimsins.
TEKJUR Kuwait af olíu-
vinnslunni eru nú um_ 760
milijónir dollara á ári. íbúar
landsins eru fáir, eða um 260
þúsund búsettir heimamenn og
nálægt 270 þúsundum útlend-
inga (tæknimenn, fcennarar,
verkamenn og skrifstofu- og
verzlunarfólk). Það liggur því
í augum uppi, áð Kuwait Ihlýt-
ur að vera orðið óþekkjanlegt
frá því, sem áður var, eða áð-
ur en olían fannst.
Gömlu skúturnar og bát-
arnir skríða að vísu enn um
Persaflóa og Arabíuhaf, en
risastór olíuskip eru þó hvers-
dagslegri sjón núorðið. Lágu
leirhúsin hafa verið jöfnuð við
jörðu, en fíngerður eyðimerk-
ursandurinn berst enn um göt
urnar. Vegir, sem ekki hafa
verið malbikaðir eru annars
sjaldgæf sjón. Einbýlishús í
nýjum, arabískum stíl rísa
hvarvetna, líkust höllum, rúm-
góð og loftkæld. Einnig ber
fyrir augu ýmsa furðulega út-
úrdúra arkitefctanna. Stórir bíl
ar eru hvarvetna.
Eyðimörkin hefir sjálf breytt
um útlit. f kyrru veðri og
björtu var skyggnið frábært
áður en olíuævintýrið hófst,
en nú er aldrei gott skyggni
vegna hins þykka, feita reyks,
sem leggur upp af olíustöðv-
unum.
KUWAIT leggur ekki á
neina skatta. Skólaskylda er
frá fjögurra ára til 16 ára ald-
urs og algerlega ókeypis. Sími
og sjúfcraþjónusta er einnig
ókeypis. í borginni Kuwait
eru margir almenningsgarðar
og stórir, og tré eru gróður-
sett meðfram öllum aðalgöt-
um. Verzlunarmiðstöðvar rísa
hvarvetna upp.
Búið er að bæta úr vatns-
skortinum með því að eima
sjó, en við eiminguna er not-
að jarðgas. Vatnsnotkunin
nemur 114 milljónum lítra á
dag. Fyrsta daginn, sem ég
dvaldi í Kuwait, veitti ég sér-
staka athygli óeim mörgu tank
bílum, sem óku fram og aftur
eftir götunum. Vinur minn frá
upplýsingamálaráðuneytinu
gaf mér þá skýringu á nær-
veru þeirra, að í borginni væri
hvorfci vatns- né skolpveiita.
Nágranna. Kuwait bæði nær
og fjær horfa sráðugum öfund
araugum á öll auðæfin. Lands-
drottnar Kuwait hafa til þessa
verið kænir og örlátir í stefnu
mörkun sinni og hafa því hald
ið völdunum.
KUWAIT hefir stofnað „þró
unarsjóð Arabalanda“ og var-
ið milljónum dollara í arðgæf
fyrirtæki hvarvetna um Araba-
lönd. Ótryggt og riðandi efna-
hagslíf Jói'daníu og Egypta-
lands nýtur beinnar og nota-
drjúgrar hjálpar frá Kuwait.
Útlendingar í Kuwait eru
heldur fleiri en heimamenn.
Gert er ráð fyrir, að þeir
kynnu ef til vill að efna til
óeirða og eru þvi hafðar á
þeim nánar gætur til þess að
unnt sé að koma í veg fyrir,
að beir blandi sér í stjórnmál
í landinu eða fremji skemmd-
arverk.
Valdamenn i Kuwait hafa
reynt að efla ýmsa atvinnu-
vegi til þess að koma í veg
fyrir, að landsmenn eigi allt
sitt undir olíunni. Tilraunir
hafa verið og eru enn gerðar
með ræktun ýmissa nytjajurta
í sandi, sem fljótandi áburði
er blandað í. Tómatar, agúrk-
ur og ýmsar aðrar nytjajurtir
gefa ágæta uppskeru á þenna
hátt. Tómatar hafa til dæmis
gefið fimm sinnum meiri upp-
sfceru með þessum hætti en
venjulegum aðferðum. Kýr lifa
eins og blóm í eggi í loftkæld-
um fjósum og hvers konar ali-
fuglarækt eykst hröðum skref-
um. Fyrir sfcömmu fúndust
risarækjur í Persaflóa, og nú
eru fluttar út rækjur fyrir
margar milljónir.
EF til vill hefir verið við
því búizt, að þessi skyndilegu,
miklu aúðæfi yllu sællífi og
óhófi. Sú hefir þó ekki orðið
raunin. Islam hefir traust tök
á íbúum Kuwait. Karlmenn
klæðast enn sínum gömlu,
svölu kjólum og eru jafn stolt-
ir og höfðinglegir og áður.
Fjölmargir tækifærissinnar
hafa að vísu reynt að fleyta
rjóma af auðæfunum og lagt
stund á ýmisskonar viðskipti.
En þeir fylgja gömlum gest-
risnisvenjum hirðingjanna og
eru heiðarlegir og eðlilegir í
framkomu.
Þjóðþing situr á rökstólum
í Kuwait, en drottnarinn, hans
hátign Sabaih al-Salim al-Sab-
Framhald á bls. 11