Lesbók Morgunblaðsins - 30.06.2001, Blaðsíða 15
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 30. JÚNÍ 2001 15
MYNDLIST
Árbæjarsafn: Saga Reykjavíkur - frá
býli til borgar. Til 31.8.
Árnastofnun, Árnagarði: Handrita-
sýning opin 11-16 mánudaga-laugar-
daga. Til 25.8.
Byggðasafn Hafnarfjarðar: Blóðug
vígaferli og Götulíf víkinganna í York.
Til 1. okt.
Fella- og Hólakirkja: Samræmd
heildarmynd. Til 8.7.
Galleri@hlemmur.is: Unnar Örn
Auðarson. Til 15.7.
Gallerí Reykjavík: Olga Pálsdóttir.
Til 30.6.
Gallerí Sævars Karls: Victor Guð-
mundur Cilia. Til 12.7.
Gerðuberg: Ljósmyndasýning grunn-
skólanema. Til 17.8.
Hafnarborg: Werner Möll og Andr-
eas Green. Til 2.7.
Hallgrímskirkja: Valgarður Gunnars-
son. Valgarður. Til 31.8.
Handverk og hönnun, Aðalstræti 12:
Djásn og dýrðleg sjöl. Til 8.7.
Íslensk grafík: Stella Sigurgeirsdótt-
ir. Til 15.7.
Listasafn Akureyrar: Akureyri í
myndlist. Til 29.7.
Listasafn ASÍ: List frá liðinni öld. Til
12.8.
Listasafn Einars Jónssonar: Opið alla
daga, nema mánudaga, kl. 14-17.
Listasafn Íslands: Andspænis nátt-
úrunni. Til 2.9.
Listasafn Reykjavíkur - Ásmundar-
safn: Svipir lands og sagna. Til 10.2.
Listasafn Reykjavíkur - Hafnarhús:
Yfirlitssýning á verkum Errós. Til
6.1.
Listasafn Reykjavíkur - Kjarvals-
staðir: Myndir úr Kjarvalssafni. Til
31.5. Gretar Reynisson. Til 19.8.
Listasafn Sigurjóns Ólafssonar: Úr-
val verka eftir Sigurjón Ólafsson. Til
30.9.
Listasetrið Kirkjuhvoli, Akranesi:
Philippe Ricart. Til 1.7.
Listhús Ófeigs, Skólavörðustíg:
Nanna Bayer. 18.7.
Ljósmyndasafn Reykjavíkur, Grófar-
húsi: Franski ljósmyndarinn Henri
Cartier-Bresson. Til 29.7.
MAN: Torfi Jónsson. Til 1.7.
Mokkakaffi: Karen Kerstein. Til 14.7.
Norræna húsið: Norrænir hlutir. Til
6.8.
Nýlistasafnið: Philip von Knorring,
Ómar Smári Kristinsson, Karen Kers-
ten og Daníel Þ. Magnússon. Til 15.7.
Safn Ásgríms Jónssonar: Þjóðsagna-
myndir Ásgríms. Til 1.9.
Silfurtún, Garðabæ: Útilistaverk sex
listamanna. Til 14. okt.
Sjóminjasafn Íslands, Vesturgötu 8,
Hafnarf.: Ásgeir Guðbjartsson. Til
22.7.
Skálholtskirkja: Anna Torfad. og
Þorgerður Sigurðard. Til 31. des.
Slunkaríki, Ísafirði: Hjörtur Mar-
teinsson. Til 1.7.
Þjóðmenningarhúsið: Landafundir og
ragnarök.
Upplýsingamiðstöð myndlistar:
www.umm.is undir Fréttir.
TÓNLIST
Laugardagur
Árbæjarsafn: Árni Sighvatsson, bari-
ton, og Jón Sigurðsson, píanó. Kl. 14.
Hallgrímskirkja: Eyþór Ingi Jónsson,
orgel. Kl. 12.
Sunnudagur
Hallgrímskirkja: Orgelleikarinn Ey-
þór Ingi Jónsson. Kl. 20.
Þriðjudagur
Listasafn Sigurjóns Ólafssonar: Þór-
unn Guðmundsdóttir, sópran, og Ing-
unn Hildur Hauksdóttir, píanó. Kl.
20:30.
Fimmtudagur
Hallgrímskirkja: Guðrún Birgisdóttir,
flauta, og Kjartan Sigurjónsson, org-
el. Kl. 12. Sænski kammerkórinn Erik
Westberg Vocalensemble. Kl. 20.
LEIKLIST
Borgarleikhúsið: Með vífið í lúkun-
um, lau. 30. júní. Fös. 6. júlí.
Wake me up, frums. þrið. 4. júlí.
Loftkastalinn: Hedwig, frums. fim. 5.
júlí.
Rúm fyrir einn, fim. 5. júlí.
Smiðjan, Sölvhólsgötu 13. Einleik-
húsið: Fröken Júlía, frums. lau. 30.
júlí. Fim. 5., fös. 6. júlí.
Árbæjarsafn: Möguleikhúsið sýnir
Völuspá sun. 1. júlí.
MENNING
LISTIR
N Æ S T U V I K U
S
KÖMMU fyrir níu er kaffihúsið
„Café Aufsturz“ í Oranien-
burger Strasse, sem er nokkurs
konar „Skólavörðustígur“
Austur-Berlínar, nánast fullt.
Enn eru örfá sæti laus alveg
fremst en alls eru tæplega
hundrað manns komnir til að
sjá Guðmund Andra Thorsson lesa úr „Íslands-
förinni“ (1996). Íslenskir rithöfundar geta
varla gengið að slíkri mætingu vísri á heima-
velli og hún er heldur ekki sjálfgefin í Berlín.
Að þessu sinni er heldur ekki um staka upp-
ákomu að ræða þar sem upplesturinn er loka-
punkturinn á ráðstefnu sem nemendur Norð-
ur-Evrópu-stofnunar Humboldt-háskóla
skipulögðu og bar yfirskriftina „Á þjóðin sér
framtíð á Norðurlöndum?“. Ráðstefnan var
hluti af 18. þingi nemenda í skandinavískum
fræðum en nemendur úr málvísindum, mið-
alda- og menningarfræðum, bókmennta-, sagn-
og stjórnmálafræði tóku þátt í ráðstefnunni.
Rætt var um myndun þjóða í Norður-Evrópu á
19. öld, um það hvernig þjóðarhugtökin eru ólík
landanna á milli, hvaða vægi þjóðin hefur nú á
tímum og hvaða framtíð þjóðarhugmyndin eigi
sér í Norður-Evrópu. Fyrirlesarar komu frá
Berlín, Osló, Málmey, Helsinki, Turku, og Guð-
mundur Andri kom frá Reykjavík og flutti er-
indið „Þjóðarhugmyndin á Íslandi“. Á ráð-
stefnu um þjóðarhugmyndina á 19. öld var
síðan viðeigandi að fá Guðmund Andra til að
lesa úr „Íslandsförinni“ í lok dagsins.
Þegar klukkan slær níu kemur í ljós að hin
örfáu lausu sæti eru ekki fremst í salnum held-
ur aftast þegar Andreas Vollmer, lektor í ís-
lensku við Humboldt-háskóla, hefst handa við
að kynna gest kvöldsins í hinum enda salarins.
Andreas byrjar á því að þakka námsmönnum
fyrir að skipuleggja upplestur kvöldsins og
ljóst er að stór hluti viðstaddra eru námsmenn
en innan um má einnig sjá nokkra Íslendinga
og Íslandsvini. Andreas segir Guðmund Andra
fjölhæfan penna sem sé í senn rithöfundur,
pistlahöfundur, skrifi um menningar- og sam-
félagsmál, hafi fyrr um daginn verið með erindi
á ráðstefnu, sé á þessari uppákomu rithöfund-
ur og verði á morgun gestur í málstofu við
Humboldt-háskóla um strauma og stefnur í ís-
lenskum samtímabókmenntum. Andreas
greindi viðstöddum frá því að Guðmundur
Andri hafi fyrr um daginn sent strik.is vikuleg-
an pistil sinn og að þessu sinni sé viðfangið
Berlínarheimsóknin. Þannig hafi viðstaddir
kost á því að fara á Netið daginn eftir til að
komast að því hvað Guðmundi Andra finnist
um Berlín. Í framhaldi af kynningu Andreasar
fékk gesturinn orðið: „Gott kvöld, ég heiti Guð-
mundur Andri Thorsson, ég tala enga þýsku,
ég skil ekki orð af því sem hann var að segja…“
og af viðbrögðum viðstaddra að dæma mátti sjá
að nokkrir nemendanna voru nógu góðir í ís-
lensku til að skilja Guðmund Andra þegar hann
opinberaði vanþekkingu sína á þýskri tungu.
Þar sem meirihlutinn skildi þó jafnlitla ís-
lensku og Guðmundur Andri þýsku var Andr-
eas í hlutverki túlksins.
Ferðinni var heitið til Íslands
„Árið 1994 tókst ég á hendur langt ferðalag,“
byrjaði Guðmundur Andri. „Ferðalagið var
fólgið í því að á hverjum morgni fór ég í næsta
hús í bílskúrinn til bróður míns til þess að
skrifa bók. Ferðinni var heitið til Íslands. Á
þessum tíma átti sér stað mikil umræða í ís-
lensku samfélagi um íslenskt þjóðerni, íslenska
þjóðarsál, íslenskt þjóðareðli, stöðu Íslands
innan Evrópu. Í þessari umræðu var gengið út
frá sumum hlutum sem vísum um sögu Íslands,
fortíðina, þjóðfélagið eins og það var á 19. öld-
inni. Það var gengið út frá því að við værum
þau sem við erum í dag vegna þess hver við vor-
um á 19. öld. Mig langaði að kynnast 19. öldinni
en ég vissi um leið að ég gæti ekki kynnst 19.
öldinni sem Íslendingur, ég varð að gerast
öðruvísi ferðalangur með annan farangur, aðra
menningu í farteskinu en þessa íslensku menn-
ingu sem ég var alinn upp við. Ég breytti mér í
enskan ferðamann og hugsanlegan morð-
ingja.“ Að kynningunni lokinni hóf Guðmundur
Andri lestur úr byrjun bókarinnar til að leyfa
viðstöddum að heyra hvernig textinn hljómar á
frummálinu: „Bráðum tek ég á mig náðir og
slekk á kertinu…“ Andreas las síðan mjög vel
úr vandaðri þýðingu Helmuts Lugmayr, „Nach
Island“, sem kom út hjá bókaforlaginu Klett-
Cotta í fyrra. Viðstaddir fengu að heyra brot úr
ólíkum köflum bókarinnar og þegar upplest-
urinn var orðinn hæfilega langur las Guðmund-
ur Andri brot úr niðurlagi bókarinnar: „Risar á
vegi mínum hefðu ekki komið mér í opna
skjöldu, álfar, tröll, draugar…“
Að upplestrinum loknum áttu viðstaddir
kost á því að ræða við höfundinn. Morguninn
eftir hafa eflaust einhverjir íslenskunemar far-
ið á Netið og lesið „Berlínarbréf“ Guðmundar
Andra. Þar mátti sjá rithöfundinn sem rann-
sakað hefur Íslandssýn erlendra manna
bregða sér í stellingar íslenska ferðalangsins.
Hér er það ekki sögupersónan sem kemur að
Geysi heldur rithöfundurinn sjálfur sem kemur
að leifum múrsins og risinn sem verður á vegi
hans er táknið um „kúgun kommúnismans“. Og
þar sem höfundurinn „kemst naumast úr spor-
unum fyrir klisjum sem þvælast fyrir manni við
hvert fótmál“ flýr hann í næsta almennings-
garð. Þar leitar höfundur „Íslandsfararinnar“
ekki álfa, trölla og drauga, heldur þess sem ís-
lenskur ferðalangur sækir til framandi landa:
„Fátt er mikilvægara Íslendingi í útlöndum en
að finna góðan garð til að geta þar reikað um
innan um mörg hundruð ára gömul tré og skoð-
að héra og íkorna, hvílt augun á vatninu og
hlustað á þytinn í trjánum.“
Morgunblaðið/Davíð
Guðmundur Andri Thorsson rithöfundur les úr Íslandsförinni á menningarkvöldi í Berlín. Andreas
Vollmer, lektor í íslensku við Humboldt-háskóla, las valda kafla úr þýsku þýðingunni.
BERLÍNARFÖR
GUÐMUNDAR
ANDRA
Guðmundur Andri Thorsson las úr bók sinni Íslands-
förinni á menningarkvöldi í Berlín á dögunum. DAVÍÐ
KRISTINSSON var meðal fjölmargra gesta kvöldsins.
og hvarvetna héngu uppi auglýsingar um sýn-
inguna. Þegar farið var með hópinn í
kynnisferðir um héraðið voru Íslendingarnir í
rútu sem var merkt sýningunni, þannig að það
fór vart fram hjá nokkrum manni hvað um var
að vera í Villa Badoglio. Guðný segir það afar
óvenjulegt að listamenn séu meðhöndlaðir á
þennan hátt. „Hvar sem við komum var okkur
ákaflega vel tekið, og það var greinilegt að
undirbúningurinn og kynningin á sýningunni
höfðu tekist mjög vel.“ Þórður segir að við opn-
unina hafi þau verið með svolitla Íslandskynn-
ingu upp á eigin spýtur. „Við vorum með
reyktan silung og grafinn; Fagradalsbleikju;
íslenskt brennivín og harðfisk.“
28 ára listunnandi
upphaf ævintýrisins
Þorbjörg segir að Giampiero Monaca, sem
átti upphafið að þessu ævintýri, sé grafískur
hönnuður og hafi komið talsvert nálægt listum
á ferli sínum, þótt hann sé aðeins 28 ára gam-
all, en hann var sýningarstjóri sýningar Ís-
lendinganna. „Við vissum í raun ekkert hvað
við vorum að fara út í,“ segir Guðný, og Þórður
tekur undir að það hafi komið þeim mjög á
óvart að móttökurnar hafi verið með þvílíkum
höfðingjabrag. Íslenski ræðismaðurinn Guðný
Margrét Emilsdóttir sem var viðstödd opn-
unina var mjög hrifin af því hvernig til tókst,
og talaði um að nauðsynlegt væri að halda
áfram þessari góðu kynningu, og koma hópn-
um á framfæri í Mílanó, sem er rétt norðan við
Asti. Þórður segir ómögulegt að segja hvað
komi út úr svona sýningu, og hvert framhaldið
verður. „Við erum þó þegar farin að vinna að
framhaldinu, og ýmislegt í gangi, og vonandi
fáum við fulltrúa frá þeim hingað til lands.“ Að-
alheiður segir þau góðu tengsl, sem mynduð-
ust á Ítalíu mjög mikilvæg fyrir þau og þau eigi
áreiðanlega eftir að viðhalda þeim kynnum
áfram.
Viðskipti beint við listamanninn
Listhúsið Meistari Jakob var stofnað árið
1998 og er rekið af listamönnunum, sem vinna
sjálfir við afgreiðsluna og bjóða gestum sínum
upp á sérfræðilega ráðgjöf. Myndaalbúm
liggja frammi með yfirliti yfir vinnuferil lista-
mannanna og þau er hægt að fá lánuð heim til
skoðunar. Að sögn listamannanna hafa viðtök-
ur verið mjög góðar, bæði meðal íslenskra og
erlendra viðskiptavina sem hafa heimsótt gall-
eríið. Þau segja það augljóst að áhuginn teng-
ist einnig því að hægt sé að skipta við lista-
mennina sjálfa án milliliða, enda sé það
rekstrarform vel þekkt erlendis meðal lista-
manna.
Þau tvö ár sem galleríið hefur starfað hafa
listamennirnir efnt til kynninga á verkum ein-
stakra félaga. Þau áætla að auka við þennan
þátt í starfsemi listhússins með kynningum
þar sem lögð verður áhersla á uppeldislegt
gildi þeirra. Þessar kynningar verða þá bæði
áþreifanlegar og í formi ljósmynda þar sem
sýnt er um leið vinnuferli, aðferðir, efni og
áhöld sem notuð eru við gerð listaverka. „Við
teljum þennan þátt í starfsemi Meistara Jak-
obs vera mikilvægan til að auka skilning al-
mennings á tengslum hugar og handa þar sem
fólki gefst kostur á að kynnast því hvernig
verkin verða til.“
Félagar í Meistara Jakobi tóku virkan þátt í
dagskrá menningarnætur 19. ágúst í fyrra með
sýningu á verkum sínum í galleríinu. Allir leir-
listamenn gallerísins tóku auk þess þátt í leir-
brennsluverkefninu Logandi list í miðborg
Reykjavíkur og við höfnina. Í bakgarði hússins
stóð Meistari Jakob fyrir tónleikahaldi um
kvöldið þar sem hljómsveitin Úlpa og rafdúett-
inn Ampop spiluðu við góðar undirtektir við-
staddra. Áformað er að svipaðar uppákomur
verði á menningarnótt nk. í samvinnu við Gull-
smiðju Ófeigs og Ingu Elínu.
Meistari Jakob á faraldsfæti
Listamennirnir tíu í Meistara Jakobi eru
mjög virkir og hafa sýnt víða um heim. Fyrir
utan sýninguna sem nú stendur yfir í Villa Ba-
doglio í Asti á Ítalíu taka félagar Meistara Jak-
obs þátt í grafíksýningu í Frakklandi um þess-
ar mundir, alþjóðlegum keramiktvíæringi á
Ítalíu, alþjóðlegri textílsýningu í Póllandi
ásamt sýningum hér heima. Þau Þórður Hall,
Guðný Hafsteinsdóttir, Aðalheiður Skarphéð-
insdóttir og Þorbjörg Þórðardóttir eru á einu
máli um það eftir ferðina til Ítalíu, að svona
eigi að standa að kynningu á list. Þau bera mik-
ið lof á Giampiero Monaca, unga manninn sem
dag einn rataði inn í galleríið þeirra á Skóla-
vörðustígnum, og þá einurð, framtakssemi og
fyrirmyndar fagmennsku sem hann sýndi við
undirbúning sýningar þeirra og heimsókn
þeirra til Asti. Þeim sem vilja feta í fótspor
Meistara Jakobs á Ítalíu er bent á heimasíðu
ferðamálaráðs í Asti: www.thecity.it/asti/tur-
ismo.html, en þeim sem vilja skoða það sem Gi-
ampiero Monaca hreifst svo af á Skólavörðu-
stígnum er bent á slóðina:
www.meistarijakob.is.
begga@mbl.is