Lesbók Morgunblaðsins - 14.07.2001, Qupperneq 10

10 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 14. JÚLÍ 2001
Þ
AÐ er föstudagurinn fyrsti júní
og klukkan er sex að morgni
þegar farþegaferjan Norræna
leggur að landi í Þórshöfn, hin-
um aldna höfuðstað Færeyja.
Bærinn skartar sínu fegursta.
Það er blankalogn og sólargeisl-
ar leika um falleg húsin sem
standa í hlíðum og á klettum allt umhverfis
höfnina þar sem margir tugir litríkra smábáta
eru bundnir við kajann.
Frá lægi Norrænu blasir Þingnesið við,
klappirnar þar sem Færeyingar héldu lands-
þing sín á víkingatímanum og þar sem trú-
skiptin fóru fram árið 1000 – þetta eru þeirra
Þingvellir. Upp af Þinganesi liggur elsti hluti
bæjarins, hin gamla Þórshöfn með vel varð-
veittum og friðuðum húsum sem ennþá er búið
í að hluta – að hluta eru gömlu húsin nýtt und-
ir opinberar skrifstofur. Hér má ímynda sér
hvernig umhorfs væri í gamla miðbæ Reykja-
víkur ef einhverjum hefði ekki dottið sú fá-
sinna í hug að flytja gömlu húsin á safn í jaðri
bæjarins, þar sem fáir njóta þeirra.
Nafli alheimsins
Í höfuðstaðnum býr um þriðjungur lands-
manna en Færeyingar telja í dag tæplega 46
þúsund sálir. Þórshöfn er langstærsta byggð-
in, bæjarstæðið er einstaklega fallegt, staðsett
á eyjaklasanum miðjum, svo að segja, enda
kallaði William Heinesen bæinn „nafla al-
heimsins“.
Þórshöfn stendur á suð-austurhluta
Straumeyjar sem er stærst hinna átján eyja
sem mynda Færeyjar; næststærst er Austur-
ey sem liggur austan við Straumey. Brú tengir
Straumey og Austurey og því auðvelt að skjót-
ast í bíltúr frá Þórshöfn til hinna mörgu fal-
legu byggðarlaga sem finnast á Austurey. Þar
er til dæmis Götuvík þar sem Þrándur í Götu
bjó, en af honum segir í Færeyingasögu. Aust-
ur af Austurey eru Norðureyjarnar sex: Kals-
ey, Kuney, Borðey, Viðey, Svíney og Fugley.
Stærst þeirra er Borðey sem hýsir næst-
stærstu byggðina, Klaksvík, þar sem búa um 5
þúsund manns. Suður af Straumey liggja
Sandey og Suðurey, en á milli þeirra eru smá-
eyjarnar Skúfey, Stóri Dímon og Litli Dímon,
sem einnig koma mikið við sögu í Færeyinga-
sögu. Syðst á Suðurey er smábyggðin Sumba
þar sem færeyska kvæðahefðin og dansinn
hefur varðveist einna best.
Vestan Straumeyjar liggur eyjan Vogar,
sem allir þeir sem koma flugleiðis til Færeyja
þekkja. Vestan Voga er smáeyjan Mykines, en
þar var fæddur og uppalinn einn mesti málari
Færeyinga Sámal Joensen-Mikines (1906-
1979) sem kallaður er faðir færeyskrar mál-
aralistar. Þá eru aðeins ónefndar þrjár eyjar.
Tvær smáeyjar liggja suðvestan við syðsta
hluta Straumeyjar og kallast Koltur og Hest-
ur. Þær blasa við þeim sem heimsækja
Kirkjubæ, einn merkasta sögustað á eyjunum.
Í Kirkjubæ myndaðist fyrsta þéttbýlissvæði í
Færeyjum. Þar var höfðingjasetur á víkinga-
öld og síðar var þar miðstöð kaþólsku kirkj-
unnar og standa enn uppi rústir mikillar kaþ-
ólskrar kirkju sem yfirgefin var við
siðaskiptin á miðri sextándu öld. Útskornir
tréstólar sem smíðaðir voru fyrir þá kirkju
teljast sögulegar þjóðargersemar Færeyinga.
Þeir hafa verið varðveittir á þjóðminjasafninu
í Kaupmannahöfn en eru væntanlegir „heim“
aftur. Ekki er ótrúlegt að fólk safnist saman
niðri á bryggju til að fagna heimkomunni þeg-
ar þar að kemur. Víkingabænum á Kirkjubæ
hefur verið haldið við og er raunar ennþá búið
í honum þótt gestum og gangandi bjóðist að
skoða hluta bæjarins. Það ku vera sextándi
ættliður sömu fjölskyldunnar sem nú býr í vík-
ingabænum.
Síðast en ekki síst er að nefna hina fallegu
Nólsey sem liggur austan við syðsta hluta
MANNLÍF, MENNING OG BÓKMENNTIR Í FÆREYJUM – 1. HLUTI
62 GRÁÐUR
NORÐUR
E F T I R S O F F Í U A U Ð I B I R G I S D Ó T T U R
„Við leitum bara að kind í garði og konu í glugga ...“
„Á lítilli hæð í lystigarðinum stendur minnismerki um William Heinesen sem sett var upp á hundrað ára afmælinu í fyrra. Það er stytta steypt í brons af hulduverunni Taríru eftir færeyska mynd-
höggvarann Hans Pauli Olsen (f. 1957).“