Lesbók Morgunblaðsins - 14.07.2001, Qupperneq 13
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 14. JÚLÍ 2001 13
ÓPERUHÚSIÐ La Scala í Míl-
anó á Ítalíu, sem án efa telst
með þekktari óperuhúsum
heims, verður í lok árs lokað
er ítarlegar endurbætur hefj-
ast á byggingunni. Starfsemi
óperunnar verður þar með
tímabundið flutt til nýs leik-
húss í útjaðri Mílanóborgar, en
stjórnendur La Scala gera ráð
fyrir að endurbótunum verði
lokið í lok árs 2004.
Ýmsar efasemdaraddir eru
hins vegar uppi um að stjórn-
endum takist að standa við orð
sín þar sem mikilla endurbóta
sé þörf á La Scala sem fyrst
var opnað árið 1778. Umtals-
verðar endurbætur fóru fram
á óperuhúsinu árið 1946, en öll
aðstaða baksviðs, s.s. bún-
ingaklefar, tækni- og ljósabún-
aður og geymslurými, hamlar
nú vexti óperunnar. Og að
sögn Carlo Fontana óperu-
stjóra La Scala er þetta ein
helsta ástæða þess að einungis
er nú hægt að setja upp 90
óperur og 40 ballettsýningar
ár hvert. „Vandamálið er að
La Scala er Óperan og eft-
irspurnin er mikil,“ sagði
Fontana og kvað unnt að setja
upp 120-160 óperusýningar,
sem og aukinn fjölda ball-
ettsýninga árlega eftir breyt-
ingarnar.
Sagnakvöld
vinsæl meðal
New York-búa
SAGNAKVÖLD njóta nú tölu-
verðra vinsælda meðal íbúa
New York-borgar að því er
dagblaðið New York Times
greindi frá á dögunum. Það er
félagið Moth sem að sagna-
kvöldunum stendur, en þau
hafa hægt og sígandi verið að
vinna hylli borgarbúa frá því
þeim var fyrst komið á 1997.
Hugmyndina átti rithöfund-
urinn George Green, sem vildi
endurvekja sagnahefð ríkja á
borð við Georgíu meðal borg-
arbúa. En Green kveðst hafa
óttast að nútíma sam-
skiptahættir hefðu rænt íbúa
stórborga frásagnagleðinni og
áhuganum á góðum sögum.
„Mér virtist sem fólk væri að
fjarlægjast hvert annað æ
meir,“ segir Green, sem sjálfur
er heillaður af sagnahefðinni.
Sagnakvöldin sem aldrei hafa
verið auglýst eru nú jafnan
þétt setin, en þau fara jafnan
fram á börum, veitingastöðum
og öðrum álíka samkomustöð-
um og skiptast þar sex ólíkir
einstaklingar á að segja áhorf-
endum sögur sem byggjast á
þema kvöldsins.
Óperuhátíð
í Kaupmannahöfn
ÁTTA þekktar óperur, m.a.
Rigoletto eftir Verdi og Tosca
eftir Puccini, verða á dag-
skránni á nýrri óperuhátíð
sem efnt verður til í Kaup-
mannahöfn í lok ágústmán-
aðar. Hátíðin, sem verður á
Forum í Fredriksberg, var
kynnt nú í vikunni af barí-
tónsöngvaranum Brian Dan.
Er markmiðið með hátíðinni
að kynna nýja og hæfileikaríka
listamenn fyrir óperuheim-
inum og veita þeim um leið
tækifæri til að kynnast at-
vinnumennskunni, segir Dan í
viðtali við Berlingske Tidende.
En hann hefur fullan hug á að
gera óperuhátíðina að árlegum
viðburði.
La Scala
lokað vegna
endurbóta
ERLENT
KARÓLÍNA Eiríksdóttir er staðartón-skáld í Skálholti um þessa helgi. Átvennum tónleikum í dag kl. 15 og kl.17 verða flutt verk eftir hana, verk frá
ýmsum tímum á ferli hennar, allt frá nýju verki
sem frumflutt verður á fyrri tónleikunum, til
verks sem Karólína samdi á námsárum sínum.
Kl. 14 verður Karólína með erindi í Skálholts-
skóla þar sem hún kynnir verk sín.
Að iðka gott til æru
Á fyrri tónleikunum í dag verður frumflutt
nýtt verk eftir Karólínu, Að iðka gott til æru,
fyrir kór, einsöngvara og þrjá hljóðfæraleikara.
Flytjendur eru Kammerkór Suðurlands undir
stjórn Hilmars Arnar Agnarssonar, Ásgerður
Júníusdóttir mezzósópran og Jónína Hilmars-
dóttir víóluleikari, Helga Ingólfsdóttir semb-
alleikari og Sigurður Bjarki Gunnarsson selló-
leikari. Karólína segir verkið byggt á gömlum
íslenskum lögum úr handritum, sem Collegium
musicum í Skálholti hefur verið að vinna að því
að skrá og koma í dagsljósið á ný. „Ég fór að
glugga í þessa tónlist sem verið er að grafa upp
úr handritunum, og fann þar þessi þrjú lög sem
ég byggi verkið á. Það er í þremur köflum, og
hver þeirra byggður á einu lagi sem ég með-
höndla svo með ýmsum aðferðum. Verkið á sem
sagt rætur í gömlum íslenskum handritun, en
það er algjör tilviljun, að þau þrjú söngverk
sem flutt verða eftir mig í Skálholti tengjast öll
miðöldum.
Maður lifandi deyr
Á seinni tónleikum dagsins verður flutt atriði
úr óperuleiknum Maður lifandi eftir Árna
Ibsen, mig og Messíönu Tómasdóttur, sem
sýndur var í Borgarleikhúsinu fyrir tveimur ár-
um. Þar var Sverrir Guðjónsson í hlutverki
dauðans, og ég vann þessa tónlist sem flutt
verður í dag út frá hans hlutverki í sýning-
unni.“ Að sögn Karólínu er verkið byggt á mið-
aldaleiknum Everyman, sem var siðbótarleik-
ur. Dauðinn kemur að sækja Mann lifandi sem
er með öllu óviðbúinn. Manni lifandi tekst um
síðir að semja við Dauðann um frest til að finna
förunaut. Hann kallar Vináttu, Vandamenn og
Eiginkonu til sín hvert af öðru og sárbænir þau
um fylgd yfir móðuna miklu; öll neita og bera
ýmsu við. Í örvæntingu leitar hann þá til Jarð-
neskra eigna, sem alltaf hafa reynst honum vel.
Sú persóna er hinn mesti spaugari en jafnframt
hinn versti þorpari. Jarðneskar eigur geta auð-
vitað ekki fylgt eiganda sínum í dauðann, en
flytja honum þess í stað spásögn um örlög
heimsins, og um það hvernig allt sem lífsanda
dregur muni fylgja Manni lifandi í dauðann
honum til dýrðar. Maður lifandi skelfist þetta
tilboð og verður þessi fundur honum sár lexía.
Hann býðst til að ganga í lið með Dauðanum og
berjast gegn þeim háska sem heiminum stafar
af Jarðneskum eignum. Dauðanum þykir ekki
mikið um þessa tillögu og sýnir Manni lifandi
skrautsýningu um mannlega lesti. Sýningin
minnir Mann lifandi á Góðverk, gamla vinkonu
hans sem kúrir hrjáð og illa haldin honum til
fóta. Góðverk fjörgast ögn við góðan vilja
Manns lifandi og finnur honum þann eina föru-
naut, sem hann á völ á. Sá tekur að sér að
lemja vit í Mann lifandi svo að hann sættist við
hlutskipti sitt og fylgja honum í ríki dauðans.
Miðaldastúlkan Carenza lifnar við
Þriðja söngverkið er einnig tengt miðöldum
og heitir Na Carenza, en textinn er á proven-
çal, máli frönsku trúbadúranna og titillinn
ávarp til stúlkunnar Carenzu. Flytjendur eru
Ásgerður Júníusdóttir, Jónína Hilmarsdóttir
og Peter Tompkins óbóleikari. „Það var aust-
urrísk tónvísindakona, Regina Himmelbauer,
sem hafði verið að rannsaka texta kvenkyns
trúbadúra frá miðöldum, sem fékk þá hugmynd
að fá konur víðs vegar að úr heiminum til að
semja tónlist við þessa texta, en upprunalega
tónlistin við textana var glötuð. Ég var ein af
þeim sem leitað var til. Það varð þó aldrei úr
því að verkin yrðu flutt í heild sinni, en mitt
verk var frumflutt á alþjóðlegri kventónlist-
arhátíð í Vínarborg fyrir um fimm árum, en
hefur ekki heyrst hér á landi áður.“
Einleiksverk frá ýmsum tímum og
kammerverk frá námsárum
Auk söngverkanna þriggja verða flutt nokk-
ur einleiksverk eftir Karólínu á báðum tónleik-
unum. Sigrún Eðvaldsdóttir leikur Hugleiðingu
frá 1996 og In vultu solis frá
1980. Guðrún Sigríður Birgis-
dóttir leikur Spor fyrir altflautu,
en Karólína samdi verkið fyrir
Guðrúnu, sem frumflutti það í
nóvember á síðasta ári. Helga
Ingólfsdóttir leikur Vorvísu,
sem Karólína samdi fyrir hana
og Sumartónleika í Skálholti
sumarið 1991. Elsta verkið á
tónleikunum er tríóið IVP, fyrir
flautu, fiðlu og selló, en það var
samið sumarið 1977 þegar Kar-
ólína var enn í námi, og fyrst
flutt í Ann Arbor í Michigan árið
1978. Þeir sem ekki komast í
Skálholt í dag, eiga þess kost að
heyra úrval verka af tónleikum
dagsins á tónleikum á morgun
kl. 15 en kl. 16.40 á morgun leik-
ur Hilmar Örn Agnarsson á org-
el Skálholtskirkju verk eftir Jó-
hann Sebastian Bach. Í messu
kl. 17 á morgun verða svo fluttir
þættir úr nýja verkinu hennar
Karólínu, Að iðka gott til æru.
„TILVILJUN AÐ SÖNGVERKIN
TENGJAST ÖLL MIÐÖLDUM“
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Tónlistarmennirnir sem flytja verk
Karólínu Eiríksdóttur í Skálholti.
Karólína Eiríksdóttir. Verk hennar verða flutt í
Skálholti um helgina.