Lesbók Morgunblaðsins - 18.05.2002, Side 9

Ljósmynd/Loftur Guðmundsson/Þjmsnar.
úrstíl“. Myndirnar einkennast af ákveðinni upp-
hafningu og líta allir á myndunum frá þessum
tíma út eins og kvikmyndastjörnur. Konur eru
þar gerðar að hinum mestu tískudrósum og þótti
mörgum reyndar nóg um prjálið hjá Lofti á sín-
um tíma, svo mjög að Spegillinn sá ástæðu til að
draga dár að því í skopmyndum. Stríðsárin voru
mesti annatíminn í myndatökum en þá voru allir
skyldaðir til að vera með vegabréf í Reykjavík,
og þurftu margir að láta mynda sig af því tilefni.
Þá komu þúsundir hermanna til landsins sem
höfðu það margir að afþreyingu að láta mynda
sig. Það eru því til margar myndir af hermönn-
um sem Loftur tók, og sýnum við eitt slíkt fjöl-
myndaspjald á sýningunni.“
Að stríði loknu hélt Loftur til Ameríku, m.a. til
að kynna sér tækni í litljósmyndum. Þegar heim
var komið hafði hann alveg breytt um stíl, fór að
nota leikmuni í ríkari mæli og tók sléttari og
felldari myndir. Þetta sést glöggt þegar port-
rettmyndir frá þessum ólíku tímabilum eru
bornar saman,“ segir Inga Lára.
Hugmyndaauðgi auglýsandans
Loftur var allra vinsælasti ljósmyndari
Reykjavíkur á meðan hann starfaði og lagði
mark sitt á bæjarlífið með elju sinni og atorku.
Inga Lára bendir jafnframt á að Loftur hafi ver-
ið öðrum fagmönnum hugmyndaríkari á sviði
auglýsingamennsku, og hafi það tvímælalaust
haft áhrif á velgengni hans. „Loftur auglýsti
gríðarlega mikið, m.a. í Morgunblaðinu. Þar
fékk hann m.a. þjóðþekkta einstaklinga til að
vitna um hversu góðar myndir hans væru, og til-
einkaði sér „slagorðatækni“, á borð við „Enginn
getur lifað án Lofts“, sem síðar gat staðið ein og
sér sem auglýsing. Þá hélt Loftur reglulega sýn-
ingar á ljósmyndum sínum í búðargluggum, líkt
og þá var hátturinn. Með starfsemi sinni hefur
hann jafnframt náð til breiðs hóps fólks, en líkt
og sjá má á portrettmyndunum á sýningunni,
koma þar fyrir allt frá þjóðfrægum einstakling-
um til almúgafólks,“ segir Inga Lára.
Loftur starfaði sem ljósmyndari hjá Leik-
félagi Reykjavíkur í áratug og má sjá sýnishorn
af því safni í Hafnarborg. „Þá tók Loftur talsvert
af útimyndum fyrst eftir að hann tók til starfa,
m.a. í tengslum við kvikmyndina Ísland í lifandi
myndum, sem frumsýnd var sama ár og Loftur
opnaði stofuna, árið 1925. Í útimyndunum var
Loftur þegar farinn að sýna ákveðna listræna
burði, en landslagsmyndir eftir hann, urðu vin-
sælar sem stofuprýði. En útimyndir Lofts voru
einnig teknar út frá heimildartengdu sjónar-
horni, líkt og Reykjavíkurmyndirnar sem hann
byrjaði að vinna árið 1930. Þar lagði hann í það
verkefni að „dokúmentera“ Reykjavík og tók um
400 ljósmyndir af öllum götum í bænum, elstu
húsum og kofum. Loftur réðst í þetta verkefni
með það fyrir augum að bærinn myndi taka svo
gríðarlegum stakkaskiptum á næstu árum, að
mikilvægt væri að eiga heimildarefni af þessu
tagi. Hann bauð bæjarstjórninni ljósmyndirnar
til kaups en var því erindi hans hafnað. Þrettán
árum seinna varð hugmynd Lofts hins vegar að
veruleika í annarri mynd, en þá samþykkti
Reykjavíkurborg að kosta gerð heimildarmynd-
ar um borgina, en afrakstur þess verkefnis er
meðal þeirra kvikmynda sem sýndar eru í Bæj-
arbíói um helgina.“
Eldhugi og erfiðar aðstæður
Inga Lára bendir á að eftir að bæjarstjórn
Reykjavíkur hafnaði erindi hans um að bærinn
keypti heimildarljósmyndirnar, hefði hann kast-
að megninu af myndunum. „Viðbrögð bæjarins
ollu honum miklum vonbrigðum og sagðist hann
sjálfur ekki hafa haft aðstöðu til annars en að
henda myndum. Þessi atburður lýsir annars
vegar því skilningsleysi sem hér ríkti í garð
þessarar faggreinar, og hins vegar persónuleika
Lofts sem var mikill eldhugi og kastaði sér ávallt
í verkefnin sem hann tók sér fyrir hendir, lauk
þeim og byrjaði á því næsta. Hann fékkst t.d. við
fleira en ljósmyndun og kvikmyndagerð, en áður
en hann hellti sér út í það fag, var hann verk-
smiðjustjóri og eigandi gosdrykkjaverksmiðj-
unnar Sanitas. Þá var hann tónlagahöfundur og
gaf m.a. út sönglög sem sungin eru enn þann dag
í dag. Störf Lofts á sviði kvikmyndagerðar
sýndu jafnframt að hann lét sér fátt fyrir brjósti
brenna enda tók hann á sig allt erfiði og kostnað
sem fylgdi kvikmyndagerðinni á sig sjálfur.
Störf Lofts á sviði ljósmyndunar og kvikmynda-
gerðar héldust alla tíð í hendur þó svo að hann
hafi engu að síður byrjað sinn feril sem kvik-
myndagerðarmaður. Og óneitanlega lagði það
mark á ævistarf Lofts, líkt og margra annarra
sem störfuðu á þessu sviði, að hann hefur þurft
að leggja áherslu á það sem færði honum salt í
grautinn. Ég vona að lokum að hægt verði að
gera fleiri íslenskum ljósmyndurum skil í fram-
tíðinni og kynna fyrir almenningi. Því það liggja
ekki minni menningarverðmæti í þessu en
mörgu öðru sem haldið er á lofti“ segir Inga
Lára að lokum.
LIFAÐ ÁN LOFTS
Hulda Benediktsdóttir á fjölmyndaspjaldi, en þá tækni notaðist Loftur við í kringum seinna stríð.
Ein af barnaljósmyndunum sem Loftur tók eftir Bandaríkjaferð sína eftir stríðslok.
heida@mbl.is
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 18. MAÍ 2002 9