Lesbók Morgunblaðsins - 18.05.2002, Síða 12

12 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 18. MAÍ 2002
ÁRUM saman ferðaðist Frakk-
inn Stéphane Breitwieser um
Evrópu, hafði þjónsstarfið að
atvinnu og stal listaverkum á
söfnum álfunnar í frítíma sín-
um. Verkin
geymdi hann
síðan á heim-
ili móður
sinnar í Mul-
house í aust-
urhluta
Frakklands.
Í nóv-
ember í
fyrra brást
heppnin hon-
um hinsvegar og Breitwieser
var handtekinn í Sviss fyrir
þjófnað á herlúðri. Er móður
Breitwiesers bárust fregnir af
handtöku hans brást hún
ókvæða við, skar málverkin
sem sonur hennar hafði safnað
í áranna rás í smábúta og
henti í ruslið á meðan öðrum
listmunum var sökkt í nær-
liggjandi skipaskurð.
Mál Breitwiesers hefur vak-
ið mikla undrun innan list-
heimsins, en verkin sem hann
hefur játað þjófnað á – 60 mál-
verk og 112 listmunir – eru
metin á um 1,4 milljarð banda-
ríkjadala, eða um 129 millj-
arða króna. Á meðal mynd-
anna sem eyðilagðar voru má
nefna ómetanleg verk eftir
listamenn á borð við Pieter
Brueghel yngri, Lucas Cran-
ach hinn eldri, Corneille de
Lyon og Antoine Watteau.
„Ég hef aldrei heyrt neitt
þessu líkt,“ sagði Alexandra
Smith sem vinnur hjá Art
Loss, samtökum er halda skrá
yfir týnd og stolin listaverk, í
viðtali við New York Times.
„Ég held að hann hafi bara
verið stelsjúkur einstaklingur
sem hafði sérstakt dálæti á list
17. og 18. aldar. Flestir búast
við að listaverk séu vel varin
af þjófavörnum, en hann var
greinilega búinn að komast að
því að svo er ekki, þannig að
hann bara tók það sem hann
vildi.“
Móðir Breitwiesers var
handtekin í vikunni og ákærð
fyrir að hafa geymt þýfi og
fyrir að eyðileggja listaverk.
Að sögn frönsku lögreglunnar
valdi Breitwieser sérstaklega
minni söfn, og stal þaðan verk-
um að degi til, á opnunartíma
safnanana og án þess að brjót-
ast inn. Hann virðist þá ekki
hafa gert neina tilraun til að
selja verkin, mörg þeirra lét
hann ramma inn á nýjan leik
og geymdi í svefnherbergi
sínu þar sem hann gat notið
þeirra í einrúmi.
Á meðan að erfitt er að
ímynda sér eyðileggingu svo
margra listaverka sem Mireille
Breitwieser gerðist sek um, þá
hefur málið vissulega beint at-
hygli manna að lélegum ör-
yggisráðstöfunum margra
minni listasafna í Evrópu.
„Það kostar einfaldlega of
mikið fyrir þau að tryggja ör-
yggi allra verkanna,“ segir
Smith og bendir á að Breit-
wieser hafi forðast að stela frá
stærri söfnum.
Mikið er um listaverkaþjófn-
að á ári hverju í Evrópu.
Minni söfn, ásamt herragörð-
um og köstulum álfunnar
verða gjarnan fyrir valinu og
er talið að listmunir fyrir um
8 milljarða bandaríkjadala,
eða rúmlega 700 milljarða
króna hverfi ár hvert. Að sögn
sérfræðinga standa sérhæfðir
hópar þjófa í flestum tilfellum
fyrir þjófnaðinum og eru verk-
in síðan flutt til Bandaríkjanna
með aðstoð óheiðarlegra lista-
verkasala.
ERLENT
Stolnu verkin?
Ég henti þeim
Madeleine de
France
MYNDLISTARMAÐURINN Tolli hefurgert víðreist með verk sín um Þýska-land og víðar að undanförnu.Hann var með sýningu í Volks-
bank í Trossingen á dögunum. Að sögn Tolla er
það ekki stór banki á þýskan mælikvarða en á þó
gott safn listaverka í fórum sínum, meðal annars
fjölda verka eftir Salvador Dali, verk eftir
nokkra helstu listamenn Þjóðverja frá síðustu
öld svo sem Josep Beyus, Max Becmann, Kate
Kolwitz og fleiri. Bætist nú verk eftir Tolla í
safnið.
Á hundrað ára fæðingarafmæli Halldórs Lax-
ness, sem haldið var hátíðlegt í Berlín nýverið,
var opnuð sýning á nokkrum stærri verka Tolla í
húsakynnum Berliner Festspile og stóð sú sýn-
ing þá daga sem hátíðin stóð yfir.
Á opnunardagskrá hátíðarinnar hélt kanslari
Þýskalands, Gerhard Schröder, ræðu þar sem
hann nefndi meðal annars sem dæmi um kynni
sín af íslenskri menningu að á skrifstofu sinni í
Kanslarahöllinni héngi uppi mynd eftir íslenska
myndlistarmanninn Tolla Morthens.
Hinn 2. maí hófst listahátíðin Nordiske Klang,
sem er árlegur viðburður í norður-þýska bænum
Greifswald, með stórri sýningu á verkum Tolla í
húsnæði Max Plank institute.
Þar sýnir Tolli verk unnin í Þýskalandi og á
Íslandi á undanförnum tveim árum. Auk þess
sem ljóð eftir hann á þýsku voru prentuð á stóra
dúka sem héngu með málverkunum.
Á opnuninni lásu stúdentar úr norrænudeild
háskólans í Greifswald ljóð eftir hann, auk þess
sem hann las upp á íslensku eigin ljóð. Þá flutti
dr. Eastroh, sem er prófessor í heimspeki við há-
skólann í Greifswald, erindi um landslagsmyndir
Tolla í samhengi við listaheimspeki 21. aldar.
Sýningin mun standa til júníloka.
Safnað fyrir krabba-
meinsveik börn
Fyrir utan þessar sýningar tekur Tolli þátt í
söfnun í Magdeburg fyrir krabbameinsveik
börn.
„Þetta verkefni fer fram árlega með því að
haldin er boxkeppni þar sem fyrrverandi meist-
ari í boxi, Scott the Hammer, boxar við forsvars-
mann söfnunarinnar, lækni að nafni Ingo West-
phalthe Medicinman. Þetta er keppni af léttari
taginu enda tekur þátt í þessu einn frægasti
trúður Evrópu sem ber heitið Alf. Þess má geta
að þjálfari doktorsins er enginn annar en Alfreð
Gíslason þjálfari núverandi Evrópumeistara fé-
lagsliða í handbolta,“ segir Tolli.
Ekki mun Tolli boxa fyrir þessa söfnun heldur
gefur hann málverk sem boðið verður upp 1.
júní og rennur andvirði myndarinnar í söfn-
unina.
Talsvert hefur, að sögn Tolla, verið fjallað um
þessa söfnun í fjölmiðlum, bæði sjónvarpi, út-
varpi og blöðum.
Fyrr á árinu sýndi Tolli í Magdeburg og Lúx-
emborg.
GERIR VÍÐREIST UM ÞÝSKALAND
Eitt af verkum Tolla á sýningunni í Greifswald.
Tolli ásamt dr. Eastroh sem er prófessor
í heimspeki við háskólann í Greifswald.
ÍSLENSK erfðagreining efndi á dögunum tilkynningar á umhverfislistaverkinu Mýrar-garði sem Ólafur Elíasson myndlistarmaðurhefur unnið fyrir fyrirtækið. Verkið er við
anddyri nýrra höfuðstöðva Íslenskrar erfðagrein-
ingar við Sturlugötu í Vatnsmýrinni og er m.a.
unnið í samvinnu við landslagsarkitekta og grasa-
fræðing, en í verkinu eru nokkrar ólíkar tegundir
af mýrargrösum.
Verkið var formlega kynnt í kjölfar opnunar
einkasýningar Ólafs Elíassonar í galleríi i8 sl.
sunnudag, en sýningin er liður í Listahátíð í
Reykjavík. Aðspurður um aðdraganda verksins
segir Kári Stefánsson, forstjóri Íslenskrar erfða-
greiningar, að hugmyndin hafi komið upp þegar
hann hitti Ólaf Elíasson í Boston í tengslum við
sýningu hans í Institute of Contemporary Art, en
þá sýningu styrkti Íslensk erfðagreining að nokkru
leyti. „Þar komum við okkur saman um að Ólafur
athugaði þann möguleika að vinna listaverk fyrir
nýjar höfuðstöðvar fyrirtækisins í Vatnsmýrinni.
Ólafur lá nokkuð yfir þessu og kom fram með þessa
niðurstöðu og finnst mér hann þar hafa farið mjög
athyglisverða leið. Þar lítur hann til þess að hér er
reist bygging undir hátæknifyrirtæki í Vatnsmýr-
inni, þar sem engin mýri er í raun eftir, enda búið
að ræsa hana alveg út á þessu svæði. Í verkinu býr
hann til nokkurs konar framsetningu á þessari
mýri sem hér var. Um leið kemur hann með mjög
áhugaverða nálgun við verkefnið frá listrænu sjón-
arhorni. Þannig hefur hann í raun búið til listaverk
sem er þess eðlis að á því vex gras, að í því verpa
endur og maður getur blotnað í fæturna í því. Þá
höfum við getað fylgst með verkinu breytast eftir
árstíðum, og fara í gegnum frost og þýðu. Mér
finnst þetta alveg ævintýralega flott, þó að ekki séu
allir á sama máli og spyrji mig með glott á vör hve-
nær ég ætli að láta helluleggja þarna,“ segir Kári.
– Er það stefna fyrirtækisins í framtíðinni að
eiga samvinnu við samtímalistamenn með þessum
hætti?
„Já, og ekki aðeins í framtíðinni. Þetta er þriðja
listaverkið sem við kaupum til fyrirtækisins en
áður höfum við keypt verk af Halldóri Ásgeirs-
syni og Arngunni Ýr, sem við erum að vinna að að
flytja hingað í nýja húsnæðið. Það er alltaf ákveð-
in spurning hvernig maður réttlæti það að eyða
fjármunum fyrirtækisins í listaverk. Þetta eru
eðilegar spurningar og réttmætar, sumir spyrja
jafnvel hvort þetta sé ekki bara einhver flottræf-
ilsháttur og tilraun til að kaupa aðgang að alþjóð-
legum listheimi í skjóli fyrirtækisins. En það er
alls ekki hugsunin heldur finnst mér sköpunar-
máttur listarinnar kallast á við þá starfsemi sem
fer fram í þessu fyrirtæki. Það rannsóknarstarf
sem hér fer fram er byggt á skapandi vinnu hóps
af ungu fólki sem nýtir ekki aðeins þekkingu held-
ur einnig ímyndunarafl sitt. Ég held að nærvera
listaverka geti orðið enn frekar til þess að virkja
þennan sköpunarmátt, jafnframt því sem fyrir-
tækið hefur fundið hér leið til þess að leggja sitt af
mörkum til þess að viðurkenna og ýta undir hinn
skapandi mátt einstaklingsins. Mér finnst þetta
því mjög eðlileg og rétt stefna, svo lengi sem hún
fer ekki úr hófi fram. Ólafur seldi okkur t.d. þetta
verk á afskaplega hóflegu verði, ekki síst ef litið er
til þess að Ólafur Elíasson er líklegast þekktasti
myndlistarmaður sinnar kynslóðar í heiminum í
dag,“ segir Kári Stefánsson að lokum.
FRAMSETNING Á
HORFINNI MÝRI
Morgunblaðið/Ásdís
Í umhverfislistaverkinu Mýrargarður eftir Ólaf Elíasson við höfuðstöðvar Íslenskrar erfðagreiningar
hafa endur gert sig heimakomnar. Á verkinu vex gras og endurnar koma til með að verpa þar.