Pressan - 15.06.1989, Blaðsíða 10

10
Fimmtudagur 15. júní 1989
í vikunni
Stefnir í milljarð í Þjóðleikhúsinu
Þjóðleikhúsinu
verður lokað i
febrúar á næsta ári.
Þá verður ráðist í
gagngerar endur-
bætur á húsinu, ytra
sem innra. Gísli Al-
freðsson þjóðleik-
hússtjóri segir að
stefnt sé að því að
sýningar geti aftur
hafist í leikhúsinu í árslok 1990. Verið er að svip-
ast um eftir bráðabirgðahúsnæði fyrir leikstarf-
semina á meðan á viðgerðinni stendur, en ekki er
enn búið að ganga endanlega frá því máli.
Flestir sem láta sig málefni Þjóðleikhússins
varða eru þeirrar skoðunar að ásigkomulag húss-
ins sé orðið það hrörlegt að allsherjarendurbætur
á því séu löngu tímabærar og nú reyndar orðnar
óhjákvæmilegar. Byggingin er komin töluvert til
ára sinna. Þjóðleikhúsið var formlega tekið í
notkun á sumardaginn fyrsta 1950 en steypt upp
heilum áratug áður samkvæmt teikningum Guð-
jóns Samúelssonar, þá húsameistara ríkisins.
Fyrir utan steypuskemmdir vegna veðrunar eru
innviðir orðnir feysknir og allur tæknibúnaður
for'nfálegur og úr sér genginn.
Nýtt þjóðleikhús ódýrara?
Byggingarnefnd Þjóðleikhússins, sem átt hef-
ur allnáið samstarf við starfsfólk leikhússins, er
nú að ganga frá heildarkostnaðaráætlun vegna
endurbótanna, sem verður kynnt fjárveitingar-
valdinu í lok júlí. Formaður byggingarnefndar er
Skúli Guðmundsson, forstöðumaður fram-
kvæmdadeildar Innkaupastofnunar ríkisins.
Endurbæturnar
óhemjukostnaðar-
samar vegna slóða-
háttar í viðhalds-
málum
Skúli segir að lausleg athugun á kostnaði við við-
gerð á ytra borði Þjóðleikhússins, sem gerð var í
fyrra, hafi hljóðað upp á 250 til 280 milljónir
króna. í sambandi við þessar tölur verður að hafa
í huga forsendur sem giltu fyrir ári en eiga alls
ekki við lengur. Ef einnig er höfð hliðsjón af því
að endurbæturnar innanhúss veröa ekki síður
umfangsmiklar én viðgerðin utan á húsinu er
- etki talið óvarlegt að geta sér þess til að kostnað-
aráætlunin muni nú hljóða upp á a.m.k.
500—700 milljónir króna.
Þetta eru miklir fjármunir. Gunnar St. Ólafs-
son, verkefnastjóri byggingarnefndar, segir end-
urbætur á mannvirkjum oft geta orðið kostnað-
arsamari en að byggja frá grunni.í Þjóðleikhúsið
vantar m.a. nýtt loftræstikerfi, nýjar raflagnir,
hentugri innréttingar, fullkomnari tækniútbúnað
og síðast en ekki síst þarf að lagfæra gamla hönn-
unargalla. Það er líka talað um að nauðsynlegt sé
að reisa viðbyggingu við leikhúsið. En væri þá
ekki bara best að rífa gamla Þjóðleikhúsið og
reisa nýtt? Ef einungis væri hugsað um kostnað-
arhliðina — burtséð frá öllum tilfinningalegum
sjónarmiðum um sögulegt giltji þessa húss — þá
væri það e.t.v. ekki fráleit hugmynd. Borgarleik-
húsið, svo dæmi sé nefnt, á fullbúið að kosta
1.300 milljónir samkvæmt vísitölu sem er miðuð
við 1. janúar á þessu ári. Miðað við hvernig
kostnaðaráætlanir standast venjulega hér á landi
er ekki ólíklegt að endurbæturnar
muni ná vel upp í milljarð íslenskra króna.
Ætli það sé þó ekki vafasamt að íslendingar vilji
fórna gamla Þjóðleikhúsinu þrátt fyrir rándýra
andlitslyftingu? Samt gerðu þeir vel i því að fara
að sýna fyrirhyggju og draga ekki hálfu aldirnar
að huga að viðhaldi opinberra bygginga eins og
hingað til.
ÞÓRHALLUR EYÞÓRSSON
...tókst samkomulag um
kaup lönaöar-, Verslunar-
og Alþýöubankaáhlut rlk-
isins í Útvegsbankanum
og þessu fylgir að innan
árs muni bankarnir fjórir
sameinaðir I einn viö-
skiptabanka.
...var fólk hvatt til þess af
forystu ASÍ og BSRB aó
skilja bílana eftir heima í
tvo daga til aö mótmæla
veröhækkun á bensíni.
Þátttakan varó öllu minni
en í mjólkurverkfallinu I
fyrri viku.
...kyrrsetti flugmálastjórn
Boeing 737-400-þotur
Flugleiöaeftiraðsprunga
fannst í hreyfilsdiski
samskonar vélar á Bret-
landi. Athugun á Flug-
leiöavélunum hefur ekki
leitt neitt athugavert i
Ijós.
...var haldinn fjölmennur
borgarafundur í Reykjavík
þar sem eignarskatts-
hækkun var harölega
gagnrýnd fyrir að koma
illa niður á ekkjum og
ekklum. Fjármálaráö-
herra segir gagnrýnina úr
lausu lofti gripna og eng-
inn ekknaskattur sé til.
Ný valdamiðstöð í Evrópu
UTSYN
ÓMAR FRIORIKSSON
Á þingi Evrópu-
bandalagsins 24.
maí sl. var sam-
þykkt að skylda all-
ar sjónvarpsstöðvar
í bandalagsríkjun-
um til að auka stór-
lega framboð á
sjónvarpsefni sem
framleitt er í Evrópu
á kostnað efnis frá
Bandaríkjunum. Raunar gengur samþykktin svo
langt að skyida stöðvarnar til að hafa evrópskt
efni að meirihluta á dagskrá og verði þessu fyrir-
komulagi komið á ekki síðar en í árslok 1990.
Ráðherranefnd EB fékk málið til meðferðar í
gær, 14. júní, og var talið nokkuð víst að þar yrði
þessi ákvörðun þingsins samþykkt. Ríki EB
kaupa árlega sjónvarpsefni frá Bandaríkjunum
fyrir 6—700 milljónir dollara. Fulltrúar banda-
rískra framleiðenda hafa eðlilega áhyggjur af
þessari Evrópuþróun og stunda þrýstiaðgerðir á
þingmenn í Strassborg, en án árangurs. Þetta mál
er eitt dæmi af mörgum á síðustu árum og mán-
uðum þar sem Evrópuþingið er farið að láta æ
meira til sín taka, sérstaklega á sviði umhverfis-
og mengunarmála, þar sem samþykktir þingsins
hafa mikilsverð áhrif í löndum EB. í æ fieiri mál-
|um hefur þingið tekið ráðin af ráðherranefnd
bandalagsins.
Jacques Delors, formaður framkvæmda-
nefndar' Evrópubandalagsins, spáir því að innan
tíu ára muni a.m.k. 80% allrar löggjafar sem
beint eða óbeint snertir hagsmuni VesturÆvrópu-
|búa eiga uppruna sinn að rekja til ákvarðana EB.
Og nú eru aðeins þrjú ár þar til kominn verður á
hindranalaus innri markaður í EB. Öll þessi mál
munu að meira eða minna leyti snerta hagsmuni
íslands, hver svo sem staða okkar verður gagnvart
Evrópu á næsta áratug. Það er því ekki lítil
ástæða fyrir íslendinga að fylgjast vel með þró-
uninni innan EB og nú eru það kosningarnar til
Evrópuþingsins sem athyglin beinist að.
Harðvítug kosningabarátta
Fyrir réttum áratug fengu kjósendur EB-Iand-
anna fyrst rétt til að kjósa fulltrúa sína í beinum
kosningum til EB-þingsins. Næstkomandi
sunnudag, 18. júní, fara fram kosningar til þings-
ins og er háð harðvítug kosningabarátta í
EB-ríkjum þessa dagana.
Framan af voru völd Evrópuþingsins mjög tak-
mörkuð. Á síðustu árum hefur þetta verið að
breytast og með lagabreytingu árið 1987 voru
völd þingsins formlega aukin. Það þykir því eftir
Harðvítug kosninga-
barátta til Evrópu-
þingsins
meiru að slægjast en áður að fá þingsæti innan
EB. Meðal frambjóðenda í kosningununr í næstu
viku eru þekktir stjórnmálaleiðtogar, s.s. Valery
Giscard d ’Estaing, fyrrv. Frakklandsforseti, og
þrír fyrrv. forsætisráðherrar; Leo Tindemans,
Belgíu, Bettino Craxi, Ítalíu, og Laurent Fabius,
Frakklandi. Bandaríska tímaritið Business Week
segir í nýlegri úttekt á Evrópuþinginu, sem það
kallar raunar „hina nýju valdamiðstöð Evrópu“,
að margir stjórnmálamenn í Evrópu telji eftir-
sóknarverðara að ná þingsæti á Evrópuþinginu
en að komast á þjóðþing í eigin landi. Vitnar
tímaritið í þekktan franskan íhaldsmann sem á
sæti á þinginu. Hann telur að innan tíu ára verði
allar pólitískar ákvarðanir sem skipta einhverju
verulegu máli í Evrópu teknar á Evrópuþinginu
og öðrum æðstu stofnunum bandalagsins. Muni
utanríkis- og öryggismál einnig færast inn á
þennan vettvang.
„Evrópuþingið er ekki lengur brandari. Það
hefur náð áhrifum og nú er ástæða til að fara að
taka það alvarlega, “ segir fréttaritari The Sunday
Times í Strassborg. Til þessa hefur meirihluti á
þinginu verið til hægri. Fréttaskýrendur telja að
ekki þurfi nema átta þingsæta sveiflu til vinstri í
kosningunum á sunnudaginn til að rniðju- og
vinstrimeirihluti nái völdum á Evrópuþinginu.
Spáð er auknum áhrifum græningja, sem talið er
að gæti fjölgað úr 13 þingfulltrúum í 25.
Kosningabaráttan í EB-löndum hefur hefur
verið hörð undanfarna daga. í Bretlandi lita
íhalds- og rerkamannaflokkarnir á árangur kosn-
inganna sem mælikvarða á stöðu flokkanna þar
í landi. í kosningaáróðri sínum varar Thatcher
Breta við að hleypa sósíalistum til áhrifa „inn um
bakdyrnar“, eins og það er orðað, með því að
veita vinstri frambjóðendum aukið brautargengi
inn á Evrópuþingið í kosningunum. í raun eru íh-
aldsmenn í Bretlandi klofnir í afstöðunni gagn-
vart EB, en skoðanakannanir benda til að
fulltrúarVerkamannaflokksins muni styrkja sig í
sessi með heilsteyptari stefnu í Evrópumálunum.
Niðurstaða í Evrópukosningunum á Ítalíu er tal-
in muni hafa afgerandi áhrif á myndun nýrrar
ríkisstjórnar þar í landi. Talið er að miklu skipti
fyrir flokksformennsku Kohls kanslara í Þýska-
landi hvernig til tekst í kosningunum nú, en
kristilegir demókratar halda flokksþing í haust.
Illskeytt kosningabarátta á sér stað á Spáni og
klofningur í röðum hægrimanna fyrir kosning-
arnar í Frakklandi er talinn geta haft alvarlegar
afleiðingar fyrir íhaldsmenn þar í landi.
Kjósendur óhugalitlir
Þrátt fyrir sifellt meiri áhuga stjórnmála-
manna á málum Evrópuþingsins kæra kjósendur
sig kollótta. Lítill áhugi sýnir sig í skoðanakönn-
unum og búist er við dræmri kjörsókn í mörgum
löndum. Fulltrúar stórfyrirtækja líta málið öðr-
um augunr. Skv. Business Week stunda nú full-
trúar fyrirtækja og hagsmunaaðila þrýstiað-
gerðir á Evrópuþinginu, sem minna orðið um
nrargt á „lobbyisma" á Bandaríkjaþingi. Trúlega
er það sterkari vísbending en flest annað um vax-
andi völd og áhrif þingsins. Þessa dagana stendur
yfir ráðherrafundur aðildarríkjanna i EFTA og
snýst hann einkum um hvaða stefnu EFTA-ríkin
eiga að taka gagnvart EB. Þegar einn sameigin-
legur innri markaður EB verður kominn á árið
1992 líkja margir bandalaginu við sambandsríki
320 milljóna manna. Þó íslendingar vilji ekki
ganga í EB verðum við að laga okkur að þróun-
inni í Evrópu og hagsmunir á ótal sviðunr nrunu
markast af ákvörðunum sem teknar eru í höfuð-
stöðvum bandalagsins. Þá mun nauðsynlegt að
gaumgæfa valdahlutföllin innan Evrópuþingsins
og hugsanlega gætu íslendingar átt eftir að slást
í hóp „lobbyistanna“ í Strassborg.
..var birt skoðanakönnun
félagsvlsindastofnunar á
fylgi flokkanna. Skv.
henni nýtur Sjálfstæðis-
flokkurinn nú 39,3% fylg-
is, Framsókn, Alþýðu-
flokkur og Kvennalisti
bæta lltillega við sig en
aðrir flokkar tapa. Rúm-
lega 50% svarenda sögð-
ust vera andvíg ríkis-
stjórninni en 23% segjast
styðja hana.
...skipaói ríkisstjórnin
nefnd til að gera tillögur
um hvernig megi rétta af
fyrirsjáanlegan 3,5 millj-
arða kr. hallarekstur rlk-
issjóðs.
...sendi menntamálaráö-
herra skólastjórum Tjarn-
arskóla áminningarbréf
vegna útskriftarmálsins
sem PRESSAN sagði frá I
síðustu viku.
...hófst laxveiði I nokkrum
helstu laxveiðiám lands-
ins. Átta laxar fengust
fyrstu tvo tímana I Laxá i
Aðaldal, en laxveiöi I flest-
um ám hefur verið treg
vegna vatnavaxta.
...fann björgunarsveit
hjón I Þórisdal heil á húfi
eftir að þau höfðu villst í
þoku og gengið um i á
þriðja sóiarhring.
...kom fram að atvinnu-
leysi í maí var óbreytt frá
apríl eða um 1.800 manns
að meðaltali I mánuðin-
um, sem er 1,4% af mann-
afla á vinnumarkaðnum.
...var séra Pétur Þórarins-
son kosinn sóknarprestur
í Glerárprestakalli.
■