Pressan - 07.12.1989, Síða 6

6
Fimmtudagur 7. des. 1989
VIÐTAl: JÓNÍNA LEÓSDÓTTIR
Guðrún er dæmigerð ung ís-
lensk kona; Ijóshærð, lagleg,
grönn og hressiieg. Hún er 28
ára gömul, nýkomin úr löngu
námi í Bandaríkjunum og í óða-
önn að aðlagast aftur tslensku
þjóðfélagi.
Guðrún er í sambúð og þar
sem þrítugsaidurinn nálgast er
ekki óeðlilegt að fólk eigi von á
að hún verði brátt ófrísk, eins og
kvenna er gjarnan siður við
svipaðar kringumstæður. Og
vÍ8t langar Guðrúnu að eignast
barn, en það getur orðið svolítið
snúið að láta þann draum rætast.
Guðrún er lesbía og til þess að
hún og sambýliskona hennar
geti stofnað fjölskyldu verða
þær annaðhvort að fá tækni-
frjóvgun í heilbrigðiskerfinu
eða sjá sjálfar um að framkvæma
frjóvgunina.
PRESSAN hitti Guðrúnu að máli
fyrir skemmstu og var hún fyrst
spurð að því hvort tæknifrjóvgun
væri orðið sérstakt baráttumál sam-
kynhneigðra kvenna.
„Nei, tæknifrjóvgún snertir alls
ekki eingöngu lesbíur. Aukin um-
ræða um þetta mál tengist breyttri
stöðu kvenna í vestrænum þjóðfé-
lögum, bæði gagnkynhneigðra
kvenna og lesbía. Við getum núna
séð fyrir okkur sjálfar og framfleytt
(jölskyldii, svo það er ekki lengur
nauðsynlegt að karlmaður sé í spit-
inu sem fyrirvinna. Pess vegna eru
konur í auknum mæli farnar að
íhuga tæknifrjóvgun, ef þær langar
til að eignast barn og eru í aðstöðu
til að sjá því farborða. Konur eru
sem sagt ekki lengur dæmdar tii að
vera bárnlausar, þó draumaprinsinn
láti bíða eftir sér."
Fólk er hætt að
roðna við að segja
„hommi" eða
„lesbía"
— Hefur þú sjálf ákvedid að
hafa þennan háttinn á?
„Ég hef ekki enn kannað af neinni
alvöru þann mögúleika að fá tækni-
frjóvgun, enda er ég tiltölulega ný-
komin til landsins eftir langa dvöl
við nám í Bandaríkjunum og hef
haft um annað að hugsa. Hins vegar
hef ég orðið mikið vör við umræðu
um tæknifrjóvgun meöal lesbía á ís-
landi — t.d. í Samtökunum '78.
Margar þeirra eru farnar að velta
þessu fyrir sér og eru ekkert feimn-
ar við að segja að þær vilji eignast
barn. Raunar veit ég um eina, sem
hefur fært það í tal við kvensjúk-
dómalækni að sig iangi til að eign-
ast barn. Hann tók henni mjög vel.
Hér á landi hafa málin ekki þróast
svo lángt að lesbíur hafi með sér
einhver stuðningssamtök vegna
frjóvgana. Mér virðist hins vegar allt
stefna í að það gerist í framtíðinni,
vegna þess hve margar konur eru
farnar að lýsa áhuga sínum á þessu.
Margar lesbíur eiga hins vegar börn
frá fyrri samböndum við karlmenn,
þar sem þær hafa annaðhvort ekki
uppgötvað kynhneigð sína fyrr en
seint... eða ekki getað horfst í
augu við hana.
Paö er annars athyglisvert að kon-
ur eru yfirleitt töluvert eldri en karl-
ar, þegar þær „koma úr felum".
Kannski gerum við ekki jafnmiklar
kröfur til lífsins og karlmenn. Að
einhverju leyti á þetta örugglega
rætur að rekja til uppeldisins, því
það er alið upp í stelpum að geðjast
öðrum og gera eingöngu það sem
ætlast er til af okkur. Auðvitað er
þetta ekkert algilt, en til skamms
tíma var þetta töluvert ríkur þáttur
í mótun kvenna.
Á allra síðustu árum er hins vegar
að koma fram hópur ungra kvenna,
sem kæra sig ekki um að stofna til
sambanda við karla og hafa jafnvel
aldrei prófað það. Nú er talað heil-
inikið um samkynhneigð — t.d. í
skólum, fjölmiðlum og bókum — og
fólk horfist iðulega fyrr í augu við
kynhneigð sína og þorir fyrr að lifa
samkvæmt henni en á meðan aldrei
var minnst á þessi mál. Þetta er ekki
jafnmikið „tabú" og áður og þess
vegna ekki lengur alveg óyfirstígan-
legur þröskuldur. Fólk er meira að
segja hætt að roðna, þó það segi orð
eins og lesbía eða hommi!
Þegar þetta unga fólk stofnar til
fastra sambanda með persónu af
sama kyni á það þess vegna oft ekki
að baki „venjuleg" ástarsambönd
eða kannski hjónabönd — og þar
með ekki heldur börn. Þar af ieið-
andi verður nokkuð örugglega
meiri umræða um tæknifrjóvgun
meðal samkynhneigðra þegar
lengra líður."
— Hefurdu kannað hver yrði
lagalegur réttur barns, sem þú
myndir eignast í sambúð með
konu?
„Ég hef ekki formlega kannað
lagalegu hliðina á málinu hér á
landi, ég veit að við gætum örugg-
lega ekki ættleitt barn saman og ef-
laust gætum við ekki haft sameigin-
legt forræði yfir barni, sem önnur
hvor okkar eignaðist. Auk þess er
tæknifrjóvgun eingöngu fram-
sem er í sambúð með annarri konu og
langar til að eignast barn.