Pressan - 07.12.1989, Page 8

m?r
36butmmi;i
8
VIKUBLAÐ Á FIMMTUDÖGUM
ÚtKeíandi:
Kitstjórar:
Blaóamenn:
Ljosmyndari:
Útlit:
Bróíarkalestur:
Framkvæmdastjóri:
Auglýsingastjóri:
Blaó hí.
Jónína Leósdóttir
Omar Frióriksson
Anna Kristine Ma^núsdóttir
Páll Vilhjálmsson
Kinar Olason
Anna Th. Köf»nvaldsdóttir
Sigríöur H. Giínnarsdóttir
Hákon Hákonarson
Hinrik Gunnar Hilmarsson
Ritstjórn og skrifstofur: Ármúla 36, simi: 68 18 66. Auglýsingasimi: 68 18 66.
Áskrift og dreifing: Ármúla 36, simi 68 18 66. Setning og umbrot: Leturval sf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Áskriftargjald 500 kr. á mánuði. Áskriftargjald: Pressan og Alþýöublaðið:
1000 kr. á mánuöi. Verð i lausasölu: 150 kr. eintakið.
ÞRÓUNARHJÁLP
Rýr framlög íslendinga til þróunarhjálpar eru skanim-
arblettur á þjóðinni. ísland vermir botnsæti meðal iðn-
ríkjanna á Vesturlöndum miðað viö fjárframlög í hlut-
falli af þjóðartekjum og hafa framlögin ekkert aukist aö
undanförnu þrátt fyrir samþykktir Alþingis og ríkis-
stjórna. A næsta ári er gert ráð fyrir að Þróunarsam-
vinnustofnun íslands fái 64 milljónir á fjárlögum og
heildarframlög til þróunarmála og hjálparstarfsemi
nema 110 milljónum. íslendingar greiða enn innan við
0,1% af þjóðartekjum til þróunaraðstoðar og er það hlut-
fall langt fyrir neðan framlög nágrannaríkjanna til þess-
ara mála.
Islendingar eru meðal ríkustu þjóða heims ef miðað er
við verðmætaframleiðslu á hvern einstakling. Það dugir
ekki að vísa til efnahagserfiðleika heima fyrir þegar
reynt er að svara gagnrýni á framlag íslendinga til þró-
unarhjálpar. Önnur Evrópuríki hafa gengið í gegnum
efnahagsáföll á undanförnum árum án þess að dregið
hafi úr framlögum Vesturlanda til þessara mála. Fram
hefur komið að Þróunarsamvinnustofnunin hefur skuld-
bundið sig til ýmissa brýnna verkefna í Afríku en úthlut-
un til stofnunarinnar af fjárlögum næsta árs nægir ekki
til að sinna þeim og gæti fjárveitingin þannig orðiö
einskis nýt ef ekki verður bætt um betur við afgreiðslu
fjárlaganna.
Sennilega hafa Islendingar of lengi vanist skammtíma-
úrlausnum í eigin efnahagsvanda til að sjá gildi þess að
standa við alþjóðlegar skuldbindingar um hjálp í neyð
vanþróaðra ríkja. Svo er það aðeins lágmarkskrafa að
Alþingi standi við eigin samþykktir og auki framlögin
þegar í stað. Á sama tíma og framlög til Þróunarsam-
vinnustofnunar hækka um aðeins 7% á milli ára er gert
ráð fyrir 15% hækkun á rekstrarkostnaði ríkisins í fjár-
lagafrumvarpinu. Það hljóta að finnast leiðir til að skera
niður útgjöld til rekstrar, jafnvel þjónustu, svo hækka
megi framlag þjóðarinnar til þróunarhjálpar og íslend-
ingar geti staðið sæmilega uppréttir meðal vestrænna
þjóða, sem veita fé til verkefna og annars hjálparstarfs
í þróunarríkjunum.
Fimmtudagur 7. des. 1989
IS JLb m ||lv|| Pólitísk þankabrot skrifa Birgir Árna-
*■ ■ ■ ^VI so/i, aöstoöarmaður viöskipta-og iön-
aðarráðherra, Einar Karl Haraldsson,
ritstjóri Nordisk Kontakt, og BolliHéð-
insson hagfræðingur.
Flokkur án kjölfestu
„En skaðinn er skeður. Forystumenn Sjálf-
stæðisflokksins eru búnir að taka skakkan
pól i hæðina í þessu mikilvæga máli og héð-
an í frá bíta hvorki á þeim rök né skynsam-
legar fortölur."
Á undanförnum árum hafa
margir Alþýðuflokksmenn —
þar á meðal formaður flokks-
ins fyrir síðustu kosningar —
gælt við hugmyndina um rík-
isstjórn Alþýðuflokks og
Sjálfstæðisflokks — nýja við-.
reisn.
Raunar hafa ýmsir gengið
svo langt að kalla slíka ríkis-
stjórn þjóðarnauðsyn til þess
að koma fram þeim umbót-
um sem þarf í íslenskum
efnahagsmálum til að leiða
íslendinga inn í tuttugustu og
fyrstu öldina. Undanfarnar
vikur og mánuði hefur þessi
hugmynd hins vegar verið að
fá á sig sífellt sterkari svip for-
tíðardýrkunar. Sökin er ef-
laust beggja eins og jafnan en
frá mínum bæjardyrum séð
er hún þó fyrst og fremst
Sjálfstæðisflokksins og for-
ystu hans.
Sjálfstæðisflokkurinn er í
raun rekald um þessar mund-
ir. Hann er forystulaus og
hann er einnig stefnulaus.
Um forystuleysið þarf vart að
fjölyrða. Það blasir við og
breytir engu þótt Davíð
Oddsson hafi verið dubbaður
upp í varaformann á lands-
fundi flokksins í haust. Davíð
Oddsson er ekki og verður
ekki um langa hríð í forystu
Sjálfstæðisflokksins í lands-
málunum. Raunar er full-
komlega óráðið hvort borgar-
stjórinn í Reykjavík er gædd-
ur þeim hæfileikum sem far-
sæll stjórnmálaleiðtogi þarf á
að halda. Stjórn hans í borg-
inni hefur einkennst af frekju
og yfirgangi og að því er virð-
ist djúpstæðri þörf fyrir stein-
steypta minnisvarða. Það er
dapurleg staðreynd að sjálf-
stæðismenn skuli binda allar
sínar leiðtogavonir við þenn-
an eina mann.
-o-o-o-
Stefnuleysi Sjálfstæöis-
flokksins er ekki síður aug-
Ijóst en ég ætla þó að nefna
nokkur atriði sem sýna að
þar er í besta falli að finna
óvissan stuðning við nauð-
synlegar umbætur.
Alþýðuflokksmönnum er í
fersku minni þegar sjálfstæð-
ismenn hurfu frá stuðningi
við samræmdan söluskatt
haustið 1988 og gengu þar
með af ríkisstjórn Þorsteins
Pálssonar dauðri. Sú ákvörð-
un var ekki aðeins ábyrgðar-
leysi gagnvart samstarfsaðila
í ríkisstjórn heldur einnig
gagnvart stjórn ríkisfjármála
og hefur hún dregið alvarleg-
an dilk á eftir sér í því efni.
Vegna þessarar ákvörðunar
hafa sjálfstæðismenn hrakist
til þess að mæla fyrir tveimur
þrepum í virðisaukaskatti
þótt þeir hafi sjálfir átt drjúg-
an þátt í að setja lög um eins
þreps virðisaukaskatt og viti
vel að tveggja þrepa skattur
er illframkvæmanlegur. Þess-
ir hrakningar eru ekki traust-
vekjandi.
Það er óumdeilt að brýn
þörf er á umbótum á skipu-
lagi og stjórnun í sjávarútvegi
og landbúnaði. Það liggur
líka fyrir hvert þessar um-
bætur þurfa að stefna. í sjáv-
arútvegi þarf að koma á
veiðileyfasölu við stjórnun
fiskveiðanna. Og í landbún-
aði þarf að auka samkeppni
jafnt innanlands sem erlendis
frá. Sjálfstæðisflokkurinn
fékk kjörið tækifæri til að
gera þessi mál að sínum á
landsfundi flokksins í haust.
En hann lét ekki aðeins tæki-
færið ganga sér úr greipum
heldur beinlínis hafnaði hann
þessum kostum. Það er von
að spurt sé hvar frjálslyndið
og umbótaviljann sé að finna
þar á bæ.
Og nú hefur það bæst við
að forystumenn Sjálfstæðis-
flokksins á Alþingi hafa for-
heimskast í Evrópumálum.
Þeir hafa annars vegar krafist
þess að Islendingar segðu sig
frá samstarfi EFTA-ríkjanna
um viðræður við Evrópu-
bandalagið og færu þess í
stað fram á tvíhliða viðræður
við bandalagið og hins vegar
heimtað að Alþingi veitti ut-
anríkisráðherra formlegt um-
boð til þessara viðræðna.
Þessi málatilbúnaður er í
báðum atriðum svo augljós-
lega andstæður íslenskum
hagsmunum að mörgum ein-
lægum sjálfstæðismönnum
hefur ofboðið. Talsmenn sam-
taka í sjávarútvegi sem þó
voru bornir fyrir fyrra atrið-
inu hafa algjörlega afneitað
króganum. Og ég bendi
mönnum á að lesa Reykjavík-
urbréf Morgunblaðsins frá
því síðastliðinn sunnudag. Á
ritstjórnarskrifstofunum þar
ríkir greinilega ekki mikill
fögnuður yfir framgöngu for-
ystu Sjálfstæðisflokksins í
þessu máli. En skaðinn er
skeður. Forystumenn Sjálf-
stæðisflokksins eru búnir að,
taka skakkan pól í hæðina i
þessu mikilvæga máli og héð-
an í frá bíta hvorki á þeim rök
né skynsamlegar fortölur.
Um það er reynslan ólygnust.
í grein í Álþýðublaðinu á
laugardaginn í síðustu viku
sagði Guðmundur Magnús-
son, sagnfræðingur og sér-
stakur starfsmaður Sjálfstæð-
isflokksins fyrir landsfundinn
í haust, orðrétt um Alþýðu-
flokkinn og Sjálfstæðisflokk-
inn „Málefnalega eiga þessir
tveir flokkar meiri samleið en
nokkrir aðrir stjórnmála-
flokkar. Afstaða þeirra til
stærsta úrlausnarefnis stjórn-
málanna á næstunni, tengsla
Islands við önnur Evrópuríki,
er í grundvallaratriðum hin
sama.“ Eg verð að viður-
kenna að eftir það sem á und-
an er gengið þykir mér holur
hljómur í þessari ályktun
Guðmundar. Það er að
minnsta kosti deginum Ijós-
ara í mínum huga aö Alþýðu-
flokksmenn eiga enga sam-
leið með núverandi forystu
Sjálfstæðisflokksins og læt ég
þá liggja milli hluta ofstæki
hennar í garð formanns Al-
þýðuflokksins.
-o-o-o-
Samkvæmt skoðanakönn-
unum nýtur Sjálfstæðisflokk-
urinn nú stuðnings um og yfir
helmings þjóðarinnar. Miðað
við þann hringlanda í málum
sem varða þjóðarhagsmuni
sem hefur verið í þeim flokki
er þetta mikla fylgi auðvitað
áhyggjuefni. Það má þó
hugga sig við það að líklega
sé nær lagi að telja þá sem
gefa upp stuðning við Sjálf-
stæðisflokkinn í skoðana-
könnunum til óákveðinna
fremur en væntanlegra kjós-
enda flokksins. Eða hvaða
ástæðu hefur fólk til þess að
bera traust til þessa flokks
sem um þessar mundir hefur
enga kjölfestu?
hin pressan
„Það er erffitt ffyrir menn í
útlöndum að skilja það sem
er að gerast hér.##
— Jón Baldvin Hannibalsson utanrikisráöherra i DV.
,,Og nú sídustu
mánuöina eru
samfarir á skján-
um aö veröa dag-
legt brauö.“
— Úr lesendabréfi i DV.
„Hún þarf ekki að éta nema
eina lifandi mús á mánuði til
að þrífast."
— Sjómaður á Eskifirði i samtali við
DV um kyrkislöngu sem hann hafði
haft fyrir gæludýr.
„.. .úr þvi að fimmtugar konur
væru farnar að senda frá sér
ævisögur hlyti röðin að vera
komin að honum, 75 ára göml-
um manninum!"
— Eðvarð Ingólfsson rithöfundur
um æviminningar Árna Helgasonar
i Stykkishólmi (Pjóðviljinn)
,,Þaö er erfitt aö
gera upp á milli
skjala. . “
— Svanhildur Bogadóttir borgar-
skjalavörður i samtali við Þjóðvilj-
ann.
Enginn gerði sér betri grein
fyrir hugmyndum manna um
raunveruleika skýjaborganna í
byrjun aldarinnar en einmitt
skáldið Einar Benediktsson.
— Garri i Timanum.
„.. .þaö hefur aldrei samrýmst
íslenskri skapgerð að kyssa á
vöndinn."
— Úr lesendabréfi i Velvakanda
Morgunblaðsins.