Pressan - 07.12.1989, Page 26

26
Fimmtudagur 7. des. 1989
Á
KaHÁgúst ÚHsson,
teikariog Spaugstofukari,
í PRESSUviðtaii
f

EFTIR: ÖNNU KRISTINE MAGNÚSDÓTTUR MYNDIR: EINAR ÓLASON
Við Karl Ágúst Úlfsson
leikari höfðum mælt okkur
mót á kaffihúsi klukkan eitt.
Hann mætti tíu mínútum fyr-
ir tilsettan tíma. Eg mætti
hálfri mínútu síðar. Hann
pantaði sér kaffi og brauð-
sneið með reyktum laxi. Ég
ákvað að bíða með mína pönt-
un.
Karl Ágúst gaut augunum á
manninn við næsta borð. Ég
horfði á mennina sem sátu
úti við gluggann. Við þögðum
bæði. Klukkutíma síðar bað
Karl Ágúst um reikninginn,
greiddi hann og gekk út.
Næstum því á sömu mínútu
stóð ég upp og ákvað að fara.
Kari Agúst gekk út af Hressó.
Ég gekk út af Hótel Borg.
Það er ekki á hverjum degi sem
maður lætur sig hafa það að bíða í
klukkustund eftir viðmælanda. Karl
Ágúst hefur líka annað við tímann
að gera en bíða eftir blaðamönnum
og það var þess vegna sem við
ákváðum að hittast næsta morgun á
heimavelli. Hann sagðist vakna
klukkan hálfátta á morgnana, en
óskaði samt ekki eftir minni nær-
veru svo snemma: „Ég þarf að
koma börnum á dagheimili. Komdu
um tíu."
Og það var því um tíuleytið næsta
morgun, í dimmviðri og grenjandi
rigningu, sem ég hljóp milli húsa við
Ránargötuna, götuna sem Karl Ág-
úst hafði fyrst búið við fyrir 13 ár-
um. Mín beið sjóðandi heitt kaffi hjá
húsráðanda sem vildi fá að ljúka við
leika annaö fólk, alls ekki. Mér
finnst fólk aftur á móti yfirleitt
spennandi apparöt og hef gaman af
því að velta því fyrir mér. Slíkt kem-
ur sér vel þegar maður þarf að setja
sig inn í hugsanagang annarrar
manneskju í hlutverkum. Annars
held ég að ég sé tiltölulega umburð-
arlyndur gagnvart fólki og fordæmi
ekki fólk sem hefur aðrar skoðanir
eða siði en ég. Þar af leiðandi tekst
mér oft á tíðum bærilega að setja
mig inn í hvers vegna fólk er svona
eða hinsegin og lít á eiginleika þess
sem eiginleika en ekki galla".
Vann fyrir sér
með uppþvotti
Frá fjögurra ára aldri fram á ungl-
ingsár dvaldi Karl Ágúst utan borg-
arinnar á hverju sumri: „Ég var þó
ekki í hefðbundinni sveit, heldur hjá
ömmu minni og afa, Laugu og Ragn-
ari. Þau bjuggu í Hrútafirði þar sem
afi var kennari við Reykjaskóla en á
sumrin fóru þau í vegagerð vestur í
Dali. Þar var afi flokksstjóri og
amma ráðskona og þegar ég var
átta ára fór ég að fylgja þeim í þetta
flökkulíf. Ég var svo stálheppinn að
föðurbróðir minn, Gísli, er jafngam-
all mér og við höfðum því nóg að
gera. Þegar við komumst aðeins á
legg fórum við að vinna fyrir okkur
með uppvaski og ýmsu snatti."
Á þrjár krónur inni
hjá kaupfélaginu I
Búðardal
Hann dregur við sig að svara þeg-
ar ég spyr hvort það hafi þá verið
— þar sem ég var nokkurn veginn
ákveðinn í að verða leikari — sagði
ég félögum mínum að ég myndi nú
trúlega'taka einhver háskólapróf
meðfram þessu. Þetta sagði ég
svona til að láta i það skína að ég
ætlaði ekki að verða algjör auðnu-
leysingi!"
Á sömu dögum og Karl Ágúst las
undir stúdentsprófið 1977 var hald-
ið inntökupróf í Leiklistarskóla ís-
lands. „Ég lét mig hafa það að
þreyta þetta inntökupróf á sömu
dögunum og ég var að Ijúka stúd-
entsprófi og var svo hundheppinn
að komast inn í skólann, einn af
átta."
Ungur, reiður og
ógæfusamur
Sumarið 1981 gerðist Karl blaða-
maður á Helgarpóstinum þar sem
hann sá um unglingasíðu: „Ég var
bæði í því að taka viðtöl og þýða
poppfréttir og kunni ágætlega við
sinni að það er stundum eins og að
eiga aukabarn sem þarf að sinna öll-
um stundum. Starfið er leikurum
mikil ástríða — og ég er þar ekki
undanskilinn. Annars eru leikarar
auðvitað alla vega og ekkert hægt
að alhæfa um þá fremur en sambýl-
isfólk þeirra, sem er að sjálfsögðu
misjafnlega skilningsríkt!"
Óðs manns æði að
skrifa
áramótaskaupið
Hann segir Spaugstofuna hafa
orðið til fyrir tilviljun og reyndar viti
enginn nákvæmlega hvernig hún
varð tii: „Það má rekja upphaf
Spaugstofunnar til þess að sumarið
1985 var haft samband við mig frá
sjónvarpinu og ég beðinn að skrifa
og leikstýra áramótaskaupi. Ég
samþykkti þessa uppástungu þótt
það hafi auðvitað verið óðs manns
æði, því það er eitthvað það erfið-
asta sem hægt er að gera. Áramóta-
sem setur upp skeifu og er tilbúið til
að veitast að manni. En það er langt
í frá að mér þyki þetta starf van-
þakklátt..." Hvort þeir sem grín
er gert að, til dæmis stjórnmála-
menn, séu viðkvæmir svarar Karl:
„Þeir eru auðvitað misjafnlega við-
kvæmir eins og annað fólk. Þó er
það yfirleitt fólk úti í bæ sem lætur
sér mislíka fyrir hönd einhvers sem
við erum aö skopast að." Hann hugs-
ar sig um örlitla stund: „Nei, ég man
ekki eftir neinu tilfelli þar sem ein-
hver þekkt persóna hefur tekið illa
því sem við höfum gert.“
Hann segir þá ekki liggja yfir dag-
blöðum og fréttatímum til að fá efni
í þáttinn. „Við reynum helst að fylgj-
ast með sjónvarpinu, því það er það
sem við erum einkum að fjalla um,“
segir hann. „En ég held ekki að við
fylgjumst meira með fréttum en aðr-
ir. Kannski liggjum við meira yfir
hlutunum — reynum að komast til
botns í málum — heldur en megnið
af fólki gerir, en það er náttúrulega
ekki fyrir nokkurn mann að lesa öll
dagblöðin eða fylgjast náið með öll-
um fjölmiðlum. Það yrði til að æra
óstöðugan, já og þó svo hann væri
sæmilega stöðugur."
Höfum ekki
teljandi áhrif á
stjórn landsins!
Spaugstofan þykir meðal annars
dugandi i því að veita stjórnmála-
mönnum aðhald: „Það er miklu
flóknara mál en svo að hægt sé að
fullyrða að það sé með vilja gert,"
svarar hann. „Auðvitað vitum við af

ALLTAÐ ÞVÍ
r
að þvo upp og ganga frá áður en
hann settist niður. Hann segist
nefnilega vera ekta sporðdreki:
„Þess vegna er ég mjög duglegur i
húsverkunum," segir hann og bætir
við „í svona tvær vikur í senn. Svo
tek ég mér frí frá þeim í tvö ár!"
Píndur til að leika
í leikriti
Hann segist hafa verið tiltölulega
seinn í gang á bernskuárunum, „í
öllu falli í námi" segir hann. „Ég var
fyrst í Vogaskóla og síðar í Lauga-
lækjarskólanum en við fluttum í
Mosfellssveitina þegar ég var tíu
ára. Skólinn þar átti miklu betur við
mig en hinir, hann var minni, færri
börn og trúlega mjög góð kennsla.
Að minnsta kosti tel ég mig alla tíð
hafa notið góðs af því að hafa sótt
þann skóla. Til að mynda hafði ég
frábæran íslenskukennara, Ásgerði
Jónsdóttur, og það var hún sem fyrst
fékk þá hugdettu að ég gæti leikið.
Já, ég viðurkenni það alveg að strax
í tíu ára bekk fannst mér leiklist kitl-
andi — jafnvel þótt þaö hafi þurft að
pína mig í að leika í fyrstu tvö skipt-
in. En eftir það sóttist ég eftir því
eins og gulli að vera á sviði..."
Nú halda allir að
ég sé að Ijúga
Þegar ég spyr hvers vegna hann
telji að sér hafi liðið betur í fámenn-
um skóla, hvort hann hafi verið
feiminn, svarar hann: „Já ég var
feiminn — og er það ennþá. Nú
halda náttúrulega allir að ég sé að
ljúga því, og það sé í tísku að leikar-
ar þykist vera feimnir, en þetta er nú
tilfellið. Feimnin hefur örlítið farið
af mér með aldrinum en ég finn allt-
af eitthvað fyrir henni. Mér líður
best innan um fólk sem ég þekki
vel.“
Það að vera í öðru hlutverki en
sínu eigin segir hann lítið hjálpa
hvað feimninni viðkemur, „en ef
mér liði ekki vel við að leika þá væri
ég ekki leikari. En ég er ekki endi-
lega að flýja sjálfan mig með því að
amma hans sem benti honum á að
uppþvottur væri ekki eingöngu
kvennaverk: „Ja — á, — nema við
höfum verið svona fégráðugir, og
hún hafi notfært sér það! Við feng-
um 25 krónur á viku fyrir að þvo
upp og það var borgað út á fimmtu-
dögum. Tuttugu og fimm kallinn
settum við í rauðkálskrukku sem
var geymd uppi á skáp og skiptum
gróðanum milli okkar eftir sumarið.
Nei, þetta voru ekki miklir pening-
ar,“ svarar hann, „en fyrir pottorma
eins og okkur var þetta töluvert fé.
Við höfðum líka fleiri klær úti, söfn-
uðum til dæmis hagalögðum og
seldum þá í kaupfélaginu. Reyndar
var það aldrei greitt út þannig að við
eigum ennþá innleggsnótu í Kaupfé-
laginu í Búðardal upp á svona þrjár
krónur og tuttugu og fimm aura!
Sjálfsagt höfum við ætlað okkur að
taka vörur út á þetta þó aldrei hafi af
því orðið. Mér fannst því svolítið
skemmtilegt að lesa um það í blaði
um daginn að nú sé stefnt að því að
gera þetta að aukabúgrein. Ég hef
greinilega verið svona á undan
minni samtíð!"
Enginn úr
fjölskyldunni í
svona vafasömum
bransa
Þótt hann hafi ekki viðurkennt
það fyrir neinum í þá daga ákvað
hann fimmtán ára að gera leiklistina
að ævistarfi. Hann segir engan ann-
an í fjölskyldunni hafa leiklist að at-
vinnu þótt innan um séu áhugaleik-
arar. „Ég þorði aldrei almennilega
að viðurkenna að ég ætlaði að
verða leikari, en held ég hafi ákveð-
ið það með sjálfum mér fimmtán ára
gamall. Ég þekkti engan sem hafði
lagt svona vafasaman bransa fyrir
sig. Allt mitt fólk var í tiltölulega
stabílli og heiðarlegri vinnu...! For-
eldrar mínir settu sig ekkert upp á
móti þessu en ég fann það allt í
kringum mig að það þótti svosem
ekki neitt starf að vera leikari. Jafn-
vel í gegnum allan menntaskólann
þetta starf. Um haustið fékk ég svo
hlutverk í leikritinu „Undir álmin-
um" sem Leikfélag Reykjavíkur
sýndi.
„Ég get nokkurn veginn sagt með
góðri samvisku að ég hafi aldrei
leikið hreinræktað gamanhlutverk
á sviði," segir hann. Eben í „Undir
álminum" var gríðarlega átakamik-
ið og dramatískt hlutverk og því var
nú eiginlega spáð að ég ætti eftir að
leika þessa ungu, reiðu og ógæfu-
sömu menn eitthvað framan af aldri
— eða þangað til ég færi að leika
reiða miðaldra menn ... !“
Hann segist aldrei hafa grunað að
síðar yrði fyrst og fremst litið á sig
sem gamanleikara: „Ég vil ekkert
fullyrða um það hvort henti mér
betur gamanhlutverk eða drama-
tísk. Ég hef ánægju af því að leika,
hvort sem það er á léttari eða þyngri
nótum."
Eins og að eiga
aukabarn
Á þessum fyrstu árum leikaralifs-
ins var Karl Ágúst í sambúð og á
einn son, Eyvind, sem nú er átta
ára. Hann samsinnir því að sambúð
með leikara geti verið flókið fyrir-
bæri: „Meðal annars vegna þess að
vinnutími leikarans er oft langur og
óreglulegur. Þeir hlutir sem maður
er að fást við hverju sinni hafa mis-
munandi áhrif á mann og það getur
vafist fyrir fólki að samræma þetta.
Þar að auki hefur leikhúsfólk yfir-
leitt það brennandi áhuga á vinnu
skaupið var á þessum tíma nánast
eini skemmtiþátturinn sem sjón-
varpið framleiddi á árinu; þáttur
sem þjóðin beið eftir, og aðallega til
þess að hakka hann í sig! Ég féllst á
þetta, sennilega vegna þess að ég
var of vitlaus til að átta mig á að
þetta væri vonlaust verk. Nema
hvað, nokkrum vikum eftir að ég
hafði samþykkt að skrifa skaupið
var aftur haft samband við mig frá
sjónvarpinu. í þetta sinn var það nýr
dagskrárstjóri, Hrafn Gunnlaugs-
son, sem spyr hvort það geti hugsast
að eitthvað hafi verið minnst á ára-
mótaskaupið við mig. Ég hélt nú
það. Þá sagði hann mér að hann
hefði allt aðrar hugmyndir um
þetta, hann væri búinn að ráða Sig-
urð Sigurjónsson sem leikstjóra. Eg
varð hálfhvumpinn yfir að þessu
skyldi hafa verið breytt, og svo að
ég yrði ekki ævinlega móðgaður
hefur Hrafn sennilega beðið Sigurð
að leyfa mér að vera með. Ég þekkti
Sigga sama og ekkert á þessum tíma
en tók boðinu. Þetta áramótaskaup
leiddi mig á fund þessara manna
sem ég hef unnið með meira og
minna síðan."
Fólk sem setur upp
skeifu
Karl segist telja að fólk kunni yfir-
leitt að meta Spaugstofuna: „Fólk
kann að meta það sem vel er gert og
ég vil því leyfa mér að áiíta, að við
skilum okkar hlutverki sæmilega.
Auðvitað er alltaf til fólk innan um
því að við erum að gera eitthvað í þá
veru ... Ég lít nú kannski ekki svo
stórt á okkur að við höfum teljandi
áhrif á stjórn þjóðfélagsins, en hins
vegar skynjar maður það oft á tíð-
um að það er eitthvað sem við höf-
um gert sem hefur haft óbein áhrif.
Ja, viljandi eða óviljandi, það er
ekki hægt að orða það þannig. Efn-
istök okkar eru hins vegar þannig
að þau gera það að verkum að fólk
tekur mið af okkur, þótt það taki
ekki endilega mark á okkur! Eins
vona ég að okkur takist af og til að
benda á ákveðna hluti sem fólk hef-
ur ekki áttað sig á að nokkuð sé bog-
ið við. Þess vegn'a er vinna okkar oft
að miklu leyti fólgin í því að finna
réttan flöt á hverju máli. Ákveðin
mál liggja svo beint við að það er
nánast ekki hægt að taka þau fyrir.
Þegar almenningsálitið hallast
óeðlilega þungt á aðra hliðina finn-
um við okkur oft knúna til að taka
hinn póstinn — reyna að rétta slag-
síðuna aðeins. í þess konar tilfellum
getur verið gott að bera málin undir
menn eins og Ragnar Reykás, þenn-
an skoðanaglaða fulltrúa almenn-
ingsálitsins, sem oftast nær verður
að sætta sig við það að það eru tvær
hliðar á flestum málum."
Hann segir oft vera samvisku-
spurningu hvernig eigi að skopast
að hlutunum: „Okkur hefur örugg-
lega oft mistekist þótt ég geti ekki
játað á okkur nein grundvallarmis-
tök. Við höfum stundum aðeins bit-
ið okkur í handarbakið og spurt
hver annan hvort við séum að