Pressan - 22.02.1990, Blaðsíða 15
Fimmtudagur 22. febr. 1990
15
PRESSAN rœðir við þrjá gamla úr handboltanum
HVERNIG LÍST ÞEIM Á?
íslenska landsliðið i handknattleik tók
þótt i heimsmeistarakeppni i handknatt-
leik i fyrsta skipti i febrúarlok og mars-
byrjun 1958. Þá hafði handknattleikur
verið leikinn hér á landi i rúm 20 ár og is-
lenska landsliðið átti að baki aðeins 4
landsleiki og hafði ekki spilað landsleik i
nærri 8 ár, eða frá hinu stórfurðulega
jafntefli sem varð á Melavellinum sum-
arið 1950 gegn Finnum, 3:3. Fyrstu
tveim leikjunum i Lundi og Kaupmanna-
höfn gegn Svium og Dönum lauk með
reginbursti heimaþjóðanna. Litla ísland
var hreint ekkert efnilegt i þá daga i
handknattleik.
Feður handboltans
á íslandi
Handboltinn barst hingað til lands
frá Danmörku, eins og flest annað á
þessum árum, meðan við vorum
undir dönskum kóngi. Það munu
hafa verið tveir ágætir íþróttakenn-
arar sem ,,fluttu inn“ þessa íþrótt.
Það voru þeir Hallsteinn Hinriks-
son, kennari við Flensborgarskóla,
og Valdimar Sveinbjörnsson,
íþróttakennari við Menntaskólann í
Reykjavík.
Valdimar hóf að kenna handbolta
hér fyrstur manna upp úr 1925 að
talið er, trúlega Ármenningum fyrst,
jafnvel ÍR-ingum, en lítið fór fyrir
keppni í greininni. Frá 1934 og alla
sína kennaratíð lagði hann áherslu á
að kenna MR-ingum handbolta,
enda áttu þeir lengi sigurstrangleg-
asta handboltaliðið.
Hallsteinn Hinriksson aftur á móti
kynntist talsvert meira þróaðri
handknattleik í Danmörku og hóf
þegar að þjálfa FH-inga í Hafnarfirði
auk þess að kenna leikinn við Flens-
borg. Hallsteinn átti eftir að koma
verulega við sögu í keppnisgrein-
inni handbolta, enda löngum kall-
aður, með réttu eða röngu, „Faðir
handknattleiksins" á Islandi.
Hið séríslenska
tilbrigði við
handknattleik
Hér á landi var handknattleikur
iðkaður í allt of litlum íþróttasölum
og lengi var íþróttahús Jóns Þor-
steinssonar við Lindargötu vett-
vangur meiriháttar leikja í hand-
knattleik. Sagt er að íslenskur hand-
knattleikur hafi fyrst verið alveg
sérstök íþrótt, eins konar ruddálegt
á
Gunnlaugur Hjálmarsson
tilbrigði við handknattleiksíþrótt-
ina, múgæsingur sannast sagna.
Hún bar þess merki að of margir
menn voru að keppa á of litlum leik-
velli; leikurinn var mest pústrar og
„slagsmál," örstuttar sóknir, þar
sem menn léku kerfið „allir á móti
öllum," allt í einni bendu og skipu-
lagsleysi.
lír hreysi í höll. . .
Eftir stríð fengu handknattleiks-
menn salinn i Háiogalandi, íþrótta-
hús sem setulið Bandaríkjamanna
hafði notað á stríðsárunum. Salur-
inn þar var stærri en áður gerðist,
en samt allt of þröngur. Handbolt-
inn var líka lengi vel vetrarafþrey-
ing knattspyrnumanna og fremur
lítið upp úr honum lagt. Auk þess
var áhugi áhorfenda á handbolta
sáralítill framan af, en jókst við
flutninginn að Hálogalandi, að ekki
sé talað um þegar flutt var í jóla-
mánuöi 1965 í Laugardalshöll. Þeg-
ar þessi flutningur átti sér stað töl-
uðu dagblöðin um að nú væri flutt
úr „hreysi í höll' og má það til sanns
vegar færa. Hinsvegar er rétt að
benda á að í skjóli Hálogalandshúss-
ins dafnaði og óx handboltinn, en
hvorki leikmenn né áhorfendur
settu það fyrir sig að herbragginn
gamli fullnægði í engu kröfum heil-
brigðiseftirlitsins um húsnæði fyrir
starfsemi sem þessa. Eftirlitið horfði
í hina áttina og vissi ekkert um
margföld brot á reglugerðum.
Vinsælasta íþrótta-
greinin í dag
Segja má að allt frá 1958 hafi al-
vöruuppbygging átt sér stað í hand-
bolta á Islandi, sem staðið hefur allt
fram á þennan dag. Um það ér eng-
inn ágreiningur að núna er hand-
boltinn vinsælasta keppnisgreinin
hér á landi, þ.e. áhugi almennings á
handbolta er meiri en á nokkurri
annarri íþróttagrein. Jafnvel knatt-
spyrnan hefur orðið að þoka fyrir
vinsældum handboltans. Það sem
gerir gæfumuninn er auðvitað gott
gengi landsliðs okkar, sem berst um
efstu sætin á helstu mótum sem
haldin eru í heiminum.
PRESSAN hafði tal af nokkrum
gömlum stjörnum handboltans á
undanförnum þrem áratugum,
frumherjum að því sem síðar varð.
Guntilaugur ,,Labbi“
Hjálmarsson, leikmaóur
á HM '5fi, 61 og '64
Við vorum eins og
börn í fyrsta
leiknum
„Þessi fyrsta heimsmeistara-
keppni okkar byrjaði ekkert gæfu-
lega. Við skítlágum fyrir Tékkum
með 10 marka mun í fyrsta leik. Á
þessum árum voru engar reglur
komnar um tafir. Tékkarnir dúlluðu
með boltann í rólegheitum þangað
til færi gafst. Við vorum eins og
börn, skutum í tíma og ótíma og
þetta notuðu Tékkarnir sér, héldu
boltanum í 6—7 mínútur og gerðu
okkur alveg brjálaða. í næsta leik
vorum við ekki eins skotbráðir og
unnum Rúmena 13:11. Þetta var
fyrsti sigur íslands í landsleik. Þetta
sama lið Rúmena átti eftir að verða
yfirburðalið í heiminum og marg-
faldur heimsmeistari," sagði Gunn-
laugur Hjálmarsson, margfaldur
landsliðsmaður, sem var með í HM
1958, 1961 og 1964.
Liðið lék einn leik til viðbótar, tap-
aði 16:19 fyrir Ungverjum. Gunn-
laugur segir að liðið hafi í sjálfu sér
verið skipað markvörðum og stór-
skyttum á borð við Ragnar Jónsson,
Karl Jóhannsson og Birgi Björnsson
auk hans sjálfs, — á línunni voru
Karl „Göttli" Benediktsson og Berg-
þór Jónsson.
„Hornaspil var varla til hjá okkur,
enda hofðum við aldrei kynnst
hornunum, þau voru ekki til í Há-
logalandi. Liðið var byggt upp á
„freturum" og allt undir því komið
að þeir hefðu heppnina með sér,"
sagði Gunnlaugur.
Gunnlaugur sagði að landsliðið þá
og nú væri ekkert til að líkja saman,
aðstöðumunurinn væri slíkur.
Landsliðsmenn þess tíma þurftu að
borga kostnað af ferðum sínum
sjálfir. Það sama átti við um þjálfara
liðsins, föður handknattleiksins á Is-
landi, Hallstein Hinriksson. Hann
greiddi fyrir ferðir sínar og gistingu,
og fékk aldrei krónu borgaða fyrir
þjálfun liðsins. „Ég held að það hafi
verið í síðustu ferðinni minni eftir
tíu ára keppni og æfingar að ég
þurfti ekki að selja happdrættismiða
og selja auglýsingar í leikskrá til að
fjármagna eitthvað af kostnaðin-
um,“ sagði Gunnlaugur Hjálmars-
son, ævinlega kallaður Labbi á ár-
um áður.
En hvað finnst Gunnlaugi um þró-
un mála, hvernig er landsliðið okk-
ar í dag í augum gamallar stjörnu?
„Nú, þetta er langt í frá að vera
gallalaust ef miða á við þessa fimm
leiki um daginn gegn Rúmenum og
Svisslendingum. Mér fannst allt of
mikið af byrjúnarmistökum hjá lið-
inu. £n liðið getur lent ofarléga i
keppninni í Tékkóslóvakíu, — ef
þeir lenda ekki í að gera sjö eða átta
mistök í sendingum eins og gerðist
um daginn. Liðin sem keppa á HM
eru mjög jöfn. Þetta er spurningin
um að gera sem fæstar skyssur í
leiknum; sá sem gerir fæst mistökin
verður sigurvegarinn. Mér sýnist
Geir Hallsteinsson
liðið í mjög góðu ástandi likamlega.
Hinsvegar verður að segjast eins og
er að nokkrir leikmanna eru að
nálgast „ellimörkin". Þegar það ger-
ist minnkar eðlilega ánægjan og
þessi brennandi áhugi. En við eig-
um góða menn sem taka við, svo
ekkert er að óttast. Þar má nefna
menn eins og Héðin Gilsson og Júlí-
us Jónasson. Ég man reyndar eftir
Júlíusi þegar hann var að byrja í
Valsheimilinu. Hann var satt að
segja ekkert efnilegur sem smápolli,
bæði klaufskur og stirður. Það er
ótrúlegt hvað hann hefur lært sá
strákur," sagði Gunnlaugur Hjálm-
arsson að lokum.
Geir Hallsteinsson,
leikmaóur á HM "’(), i
og "’ti og ÓI.
Inflúensa lagði
liðið að velli
Geir Hallsteinsson var ein allra
skærasta stjarna handboltalands-
liðsins árum saman, kom þar inn
kornungur og keppti lengi. Hann
var með á HM 1970, 1974 og 1978,
auk þess að keppa í lokakeppni
Ólympíuleikanna 1972.
„Mér finnst þessi keppni á Ólymp-
íuleikunum í Múnchen alltaf eftir-
minnilegust úr ferlinum," sagði Geir
Hallsteinsson í viðtali við PRESS-
UNA, „það munaði svo litlu að við
yrðum í hópi fremstu liða, við misst-
um það tækifæri til Tékkanna. Það
voru auðvitað mikil vonbrigði. Þá
var keppnin í HM i Erhfurt eftir-
minnileg og vonbrigðin sömuleiðis
mikil. Þá gerðist það að liðið var
meira og minna iiggjandi í rúminu i
inflúensu, sem stakk sér niður í lið-
inu okkar. Við fengum þrjá leiki og
töpuðum öllum, sem kannski von-
legt var.“
Geir var maður liðsins á sínum
tíma, — en jafnframt átti hann það
til að gera út um leiki á eigin spýtur
ef svo má segja, og stóðst honum þá
engin vörn snúning, ef sá var á hon-
um gállinn.
Hvernig líst honum á landsliðið í
dag, sem vinnur að mestu leyti sam-
kvæmt þrauthugsuðum leikkerf-
um?
„Jú, mér líst vel á landsliðið okk-
ar. Þetta er jafnsterkt lið og góðir
einstaklingar, enda eru í því at-
vinnumenn í handbolta. Liðið hefur
að baki mikla reynslu, stífar æfingar
og marga leiki. Bak við þetta allt er
mikill agi. Mér finnst leikurinn samt
stundum dálítið þunglamalegur fyr-
ir bragðið. Ég sakna þess að sjá ekki,
öðru hvoru i það minnsta, dálítið
meira af einstaklingsframtaki. Til
dæmis sakna ég þess að sjá ekki
Sigga Sveins meira notaðan, —
hann finnst mér að ætti að hvíla
Kristján Arason meira en gert er.“
En hvernig hefði Geir Hallsteins-
son passað inn í lið eins og íslenska
landsliðið?
„Ég hreinlega geri mér enga hug-
mynd um það,“ sagði Geir Hall-
steinsson að lokum.
Ragnar Jónsson, leikmaöur
á HM ’5S, '61 og 64
„Svíarnir
lömdu mig niður
eins og hund"
Ragnar Jónsson var ein af „fall-
byssunum" í íslenska landsliðinu.
Oft skrifuðu erlendir íþróttafrétta-
menn, einkum danskir, um að ís-
lenska liðið væri ekkert nema kan-
ónur, í leik liðsins væri nánast ekk-
ert vit, allt skipulagslaust. Auðvitað
voru þetta ýkjur fréttaritara, sem
þoldu það illa að gamla nýlendan
væri að brúka sig á íþróttaleikvang-
ingum.
„Svíar, og þá náttúrlega höfuð-
paurinn í sænska handboltanum,
Curt Wadmark, hafa hatað íslensk-
an handbolta alveg frá því að við
lögðum Svía í hinum fræga leik á
HM í Bratislava í mars 1964. Þetta
var gífurlegur átakaleikur og sigur-
inn var meiriháttar sigur íslenska
landsliðsins. Við höfðum að vísu
unnið Rúmena á HM ‘58, og Frakka
á HM '61, en að öðru leyti höfðum
við tapað landsleikjum okkar, nema
gegn Bandaríkjamönnum, sem
voru nýliðar í handbolta þá og
kunnu lítið fyrir sér. Þessi sigur var
mjög velkominn. Ég man vel eftir
leiknum, og jafnframt að þetta var
eini landsleikurinn, sem mér tókst
ekki að skora í, Svíarnir lömdu mig
niður eins og hund.
Það sem skipti sköpum í þessum
leik var ótrúleg markvarsla Hjalta
Einarssonar, enda var hann bókstaf-
lega skotinn sundur og saman af
Svíunum. Eftir þennan leik voru
Svíarnir snúðugir í okkar garð,
heilsuðu okkur ekki framar. Curt
Wadmark, landsliðseinvaldur þá,
hefur alla tíð síðan lagt fæð á ís-
lenskan handknattleik og nánast
verið á bakinu á okkur.
Um landsliðið okkar í dag segir
Ragnar:
„Þetta er víst leikreyndasta lands-
lið í heimi, — vörnin í síðustu leikj-
um hefur verið mjög sannfærandi.
Hinsvegar finnst mér Bogdan stíla
allt of mikið á miðjuna í sókninni,
hornin eru ekki nýtt sem skyldi. Að
þessu leyti finnst mér leikurinn of
líkur því sem hann var hjá okkur í
gamla daga, við kunnum ekki á
hornin, því þau voru ekki til í Há-
logalandi þar sem völlurinn var
nokkrum metrum of mjór. Ef hornin
eru notuð opnast vörn andstæðings-
ins betur. En liðið er að mörgu leyti
gott og gæti náð góðum árangri í
lokakeppninni. Það er út af fyrir sig
afrek að vera komnir þangað."
Ragnar var á sínum tíma helsta
fallbyssa íslenska landsliðsins. Þó
var hann afskaplega grannur og
beinaber og hefði fáum dottið í hug
að í honum byggi þvílíkur skotstyrk-
ur. „Við í Firðinum æfðum þetta upp
með snjó- og grjótkasti, æfðum okk-
ur að hitta í mark með svampbolt-
um, það var allt notað til að æfa sig,"
rifjar Ragnar upp. Hann segir líka að
tímarnir hafi breyst til hins betra. i
eina tíð hafi landsliðsmenn orðið að
borga fyrir ferðir sínar, Hallsteinn
þjálfari líka. Auk þess .hafi Hall-
steinn sjálfur verið eigandi „beggja
boltanna, sem landsliðið hafði yfir
að ráða".
Ragnar Jónsson