Pressan - 16.01.1992, Blaðsíða 4

4
FIMMTUDAGUR PRESSAN 16. JANÚAR 1992
Á L I T
CHARLES COBB
Hvernig hefur hagsmuna
eigenda sjúðakerfisins
verið gætt?
rr
STEINGRÍMUR ARI ARASON, AÐSTOÐAR-
MAÐUR FJÁRMÁLARÁÐHERRA
,,Hagsmuna þeirra hefur verið mjög illa gætt
og opinbera sjóðakerfið misnotað með þeim
hætti að við hefðum betur látið ógert að stofna
til þess. f stað þess að vera farvegur fyrir aukna
ráðdeild og aukinn sparnað hefur það ýtt undir óráðsíu og
eyðslu. Hugmyndin var víst sú að kynslóðin, sem stofnaði
sjóðina, byggði þá líka upp, þannig að þær yrðu fjárhagslegá
sjálfstæðar. Þetta varð bara ekki raunin. Sjóðirnir voru notaðir
til þess að taka lán — þar á meðal í útlöndum — og endurlána
svo á hagstæðum kjörum. Flestir þeirra hafa því ekki safnað
eignum heldur skuldum, sem falla komandi kynslóðum í
ska'
rr
JÓN MAGNÚSSON, HÆSTARÉTTARLÖGMAÐ-
UR OG FORMAÐUR NEYTENDASAMTAKA
REYKJAVÍKUR
„Ég er nú fyrrverandi stjórnarformaður Iðn-
lánasjóðs og ég hugsa að hann sé einna skást
mm, rekni sjóðurinn, en hluti fjármuna hans var
bara lögbundið gjafafé og ég er einfaldlega á móti slíku. Það
á ekki að skattleggja atvinnurekstur til þess að veita styrki til
einhvers hluta hans. En síðan erum við með pólitísk hneyksli
eins og Framkvæmdasjóð og Byggðasjóð, sem hafa ekki gert
neitt annað en að henda út peningum almennings. Einnig eru
til pólitískir gjafasjóðir eins og Hlutafjársjóður og Atvinnu-
tryggingasjóður, sem voru beinlínis stofnaðir í því skyni að
henda peningum. í landi þar sem fullt frelsi á að ríkja — bæði
um fjármagn sem annað — á að leggja niður alla ríkisbanka
og alla svona sjóði, því það eru engin tilvistarrök fyrir þeim
lengur. Við höfum dæmi þess, að sjóðum hafi verið siglt beint
út í opinn dauðann, en allir firra sig ábyrgð og segja pólitískan
þrýsting úr ráðuneyti hafa ráðið ferðinni. En hver og einn er
ábyrgur gerða sinna. — Menn eru í stjórn til að
stjórna og bera þess vegna líka ábyrgð á gjörðum sínum. Sú
málsvörn stjórnarformanns Framkvæmdasjóðs, að hann hafi
verið undir pólitiskum þrýstingi, er einfaldíega ekki tæk, því
ábyrgðin liggur hjá þeim, sem hafa handhöfn sjóðanna hverju
lf INGIBJÖRG SÓLRÚN GÍSLADÓTTIR ÞING-
KONA
„Þessi spurning felur í sér of mikla einföldun
og alhæfingu vegna þess að maður hlýtur að
spyrja sig hvaða sjóðir tilheyra sjóðakerfinu
:i svokallaða. Hverjir eru vörslumenn þeirra og
hverjir eiga þessa sjóði? Svar mitt hlýtur því að byggja á
ákveðnum einföldunum. Ég er almennt þeirrar skoðunar að
hagsmuna eigenda hafi ekki verið vel gætt, en fyrir því eru
mismunandi ástæður. Stundum má rekja það til ytri aðstæðna
sem oftast hafa skapast vegna vondrar hagstjórnar, og í því
sambandi vil ég nefna lífeyrissjóðina sem hafa brunnið upp.
Stundum má rekja það til vanefnda ríkisvaldsins, sem ýtir
sjóðum út í erfiðar lántökur, samanber Lánasjóð íslenskra
námsmanna. Og stundum má rekja það til vafasamrar með-
ferðar opinbers fjár. í því sambandi vil ég sérstaklega nefna
þau hundruð milljóna sem opinberir sjóðir hafa tapað á fisk-
eldisfyrirtækjum, gullskipi, sölu Útvegsbanka og fleira slíku."
r
-VILHJÁLMUR EGILSSON, ÞINGMAÐUR OG
í'i FRAMKVÆMDASTJÓRI VERSLUNARRÁÐS
,Ég heid að þegar litið er á atvinnuvegasjóð-
ína hafi þróunin á þeirn vettvangi verið ágæt,
; sumsé í þá veru að þeir séu einfaldlega reknir
B á viðskiptalegum forsendum eins og hvert
annað fyrirtæki, enda hafa þeir ekki lent í neinu stóru tapi.
Framkvæmdasjóður var hins vegar sérstakt vandamál, ekki
síst vegna þess að honum voru lagðar skyldur á herðar, sem
voru ekki alveg í samræmi við fjárhagslegar forsendur, og það
sáu allir hvernig það fór. Aftur á móti með félagslegan sjóð
eins og Byggðasjóð er í raun merkilegt hvað hann hefur staðið
sig vel og komist hjá tapi miðað við hvaða hlutverki honum
er uppálagt að gegna. Byggingarsjóðirnir eru önnur sorgar-
saga, bæði byggingarsjóðir verkamanna og ríkisins, og Lána-
sjóður íslenskra námsmanna hefur ekkert staðið allt of vel. En
það er í sjálfu sér ekki við stjórnendur sjálfra sjóðanna að sak-
ast. Menn eru þó að mjakast í rétta átt, því stjórnmálamenn
eru farnir að taka til í eigin garði, þannig að það sé ekki verið
að láta þessa sjóði hafa einhver hlutverk, sem þeir hafa síðan
enga burði til að gegna.
STEINGRÍMUR HERMANNSSON ÞINGMAÐUR
„Ég held að það hafi verið gert af bestu sam-
viskusemi af þeim, sem gæta þess. Það er líka
| hagsmunamál skattborgara að halda hlutun-
f um gangandi, atvinnulífinu í lagi og bjartsýni
aam m JBM > þjóðfélaginu. Sjóðirnir eru settir á fót af Al-
þingi í því skyni að halda slíku jafnvægi í atvinnulífinu, svo ég
held að þeir, sem þar hafa stjórnað, hafi gert það, sem þeir
bessi m,
cmið í huga — hverju :
nm.
Steingrímur
Hermannsson, fyrrum
forsætisráðherra, hefur
séð sig knúinn til að
leiðrétta þau ummæli
Charles Cobb, fyrrum
sendiherra Bandaríkjanna
á íslandi, að hann hafi
þegið boð sendiherrans
um að dvelja á heimili
hans í Bandaríkjunum.
Orðrétt sagði
sendiherrann í
Morgunblaðsviðtalinu:
„Forsætisráðherra
íslands hefur dvalið á
heimili mínu í Florida í
eina viku, svo og
utanríkisráðherrann og
Steingrímur
Hermannsson. Þorsteinn
Pálsson
sjávarútvegsráðherra
hefur dvalið í viku í
skíðaskálanum okkar í
Bandaríkjunum."
Steingrímur staðhæfir að
þetta sé misskilningur,
enda telji hann ekki koma
til greina að ráðherra í
ríkisstjórn Islands þiggi
slíkt boð frá sendimanni
erlends ríkis.
Skyggir á vináttu. Steingrímur og Cobb við afhjúpun höggmyndarinnar „Friendship" við
Skúlagötuna í fyrra.
„Ósammála Steingrími"
segir Charles Cobb, fyrrum sendiherra Bandaríkjanna
,,Ég hef heyrt af þessum
misskilningi og það er rétt hjá
Steingrími að hann dvaldi
aldrei á heimili mínu,“ sagði
Cobb í samtali við PRESS-
UNA. „Þessi villa slæddist
inn í viðtalið, en ég sagði
Agnesi Bragadóttur blaða-
manni, þegar ég las viðtalið
yfir, að þetta væri rangt. Ég
sagði henni að ég hefði boðið
Steingrími, en hann hefði af-
þakkað. Þetta hefur ekki
komist nógu vel til skila og af
því er þessi misskilningur
sprpttinn."
A hvaða forsendum af-
þakkaði Steingrímur heim-
boðið?
„Það man ég ekki.“
Ertu sammála Steingrími
um að það sé óviðeigandi fyr-
ir ráðherra að þiggja slík
heimboð?
„Nei, með fullri virðingu
fyrir Steingrími verð ég að
vera ósammála honum um
það. Ég nefni sem dæmi að
þegar Davíð var hér í heim-
sókn hitti hann marga hátt-
setta embættismenn og
heimsótti íslendingafélagið á
Flórída. Jón Baldvin hitti
einnig embættismenn, meðal
þeirra utanríkisráðherra Ba-
hama-eyja, og við ræddum
ýmis málefni sem þessar ey-
þjóðir eiga sameiginleg, svo
sem fiskveiðar og varnarsam-
starf við Bandaríkin. Þessar
heimsóknir voru því gagnleg-
ar.
Ég heid að svona heim-
sóknir séu jafnviðeigandi ög
til dæmis þegar Bush forseti
býður heim til sin erlendum
kanslara, Margaret Thatcher
og Mitterand forseta. Ég vildi
að Bush hefði haft tima til að
bjóða Steingrími og Davíð
heim líka. Hann hafði það
ekki, svo ég gerði það í stað-
inn.“
Æ sér gjöf til gjalda
Samkvæmt upplýsingum
úr forsætisráðuneytinu mun
Davíð Oddsson hafa dvalið
fáeina daga á heimili Cobbs
upp úr miðjum september-
mánuði síðastliðnum, dag-
ana 17,—18. september eftir
því sem næst verður komist.
Það munu semsagt hafa verið
2—3 dagar, en ekki vika eins
og segir í viðtalinu.
Jón Baldvin Hannibalsson
utanríkisráðherra er staddur
erlendis og náðist ekkí í
hann. Þröstur Ólafsson, að-
stoðarmaður utanríkisráð-
herra, sagði í samtali við
PRESSUNA að sig ræki ekki
minni til þess að Jón hefði
dvalið hjá Cobb. Þó gæti það
verið, en þá hefði hann varla
haft þar nema stutta við-
komu.
Þorsteinn Pálsson sjávarút-
vegsráðherra staðfesti við
PRESSUNA að hann hefði
dvalið í skíðaskála Cobbs
sendiherra. Það hefði þó ver-
ið áður en hann varð ráð-
herra eða meðan hann var
enn óbreyttur þingmaður.
Eins og áður kom fram seg-
ir Steingrímur Hermannsson
að hann telji ekki koma til
greina að ráðherrar í ríkis-
stjórn Islands þiggi boð af
þessu tagi frá sendimanhi er-
lends ríkis.
Starfsmenn í utanríkisþjón-
ustu sem PRESSAN ræddi við
eru sömu skoðunar. Að vísu
gildi engar reglur um slíkar
heimsóknir, en þær teljist þó
tæplega við hæfi þegar
valdamenn á borð við ráð-
herra eiga í hlut. Öðru máli
gegni ef til vill um þingmenn.
Hér sé hárfín markalína milli
þess sem er viðeigandi og
ekki viðeigandi. Almennt sé
talið fráleitt að ráðherrar
þiggi gjafir, og þá sé varla rétt
að þeir þekkist slík heimboð
frá aðilum sem gætu átt hags-
muna að gæta.
Diplómati sem PRESSAN
hafði tal af vísaði í þekkt
orðatiltæki: Æ sér gjöf til
gjalda. Þegar menn séu á
annað borð farnir að þiggja
geti fyrr eða síðar runnið upp
sú stund að þeir verði að láta
eitthvað í staðinn.