Pressan - 16.01.1992, Blaðsíða 24

24
FIMMTUDAGUR PRESSAN 16. JANÚAR 1992
ERLENDAR
F R É T T I R
ÚTLENDA PRESSAN
Ekki gefast upp
Hinar opinberu tölur hljóta að vekja alla, líka þá sem sofa vær-
um blundi: Árið 1991 dóu að minnsta kosti 2.026 eiturlyfja-
neytendur vegna fíknar sinnar. Árið 1990 var talan 1.491. Sá
fjöldi var ógnvænlegur miðað við fjölda látinna eiturlyfjaneyt-
enda á árunum 1981 til 1987, en þeir voru á bilinu 350 til 450.
í Berlín einni dóu á síðasta ári 216 fíklar vegna eiturlyfja-
neyslu, í Hamborg 168 og í Frankfurt 147. Það sýnir ljóslega
að eiturlyfjaneytendur leita í æ meira mæli til þeirra staða þar
sem auðveldast er að nálgast fíkniefni. Það er enginn vafi á
því að fíkniefnalögregla verður að fylgjast betur með þessum
miðstöðvum eiturlyfjaneyslunnar, en einnig með aðflutnings-
leiðum eiturlyfja í gegnum Balkanlöndin og Tékkóslóvakíu.
Aukin löggæsla hrekkur þó ekki til. Miklu mikilvægari eru fyr-
irbyggjandi aðgerðir og viðeigandi meðferð. Fyrirbyggjandi
aðgerðir geta þó ekki einungis byggst á aukinni upplýsingu
um skaðsemi; stefnan í málefnum fjölskyldunnar og skólanna
hlýtur að miða við að gera einstaklinginn sjálfsöruggari, lífs-
glaðari, heilsteyptari. Það breytir því þó ekki að hjálparvana
neytendur þurfa að eiga greiðan aðgang að meðferð, en sú er
alls ekki raunin eins og er. Þar er notkun metadons þó ekki
nema neyðarúrræði. í reynd er metadon ekki annað en upp-
gjöf andspænis eiturlyfjafíkninni.
($kt JimiíÚA#
®tlt$mph
í páliðinni tíð
Eflaust hafa margir orðið fyrir vonbrigðum í síðustu viku þeg-
ar Stephen Hawkings prófessor lýsti yfir að ekki væri hægt að
ferðast gegnum tímann; það getur til dæmis enginn ferðast
aftur til Austurríkis nítjándu aldar og drepið Adolf Hitler í
barnavagninum. í aðra röndina ættum við þó að vera þakklát.
Ef það vœri hægt að ferðast í gegnum tímann hefðum við
enga stjórn á lífshlaupi okkar, heldur væri það fyrirfram
ákveðið. Við vitum vel að Adolf Hitler var ekki drepinn í
barnavagninum sínum; þess vegna mundi engum takast,
hversu snjall sem hann væri, að drepa Hitler á ferðalagi aftur
í tímann. Og ef erindi fólks og erindisleysur væru ákveðin
þannig fyrirfram þýddi það ekki að allt líf okkar væri fyrirfram
skipulagt? Það er léttir að komast að því að svo er líklega ekki.
Við höfum því fleiru að fagna en fimmtugsafmæli Hawkings
prófessors.
Ráðherra á hálum ís
Paul Schlúter forsætisráðherra hefur mikið og réttilega fagnað
því að harðstjórarnir í austurvegi séu fallnir. Þess vegna hefur
áreiðanlega mörgum svelgst á morgunmatnum sínum á dög-
unum þegar þeir heyrðu í morgunútvarpinu að sá hinn sami
forsætisráðherra hvetti ráðamenn í fyrrum Sovétlýðveldun-
um til að stöðva ferðir kjarnorkuvísindamanna til landa, sem
vilja verða sér úti um kjarnavopn. Og að hann vildi í þokkabót
setja þetta sem skilyrði fyrir aðstoð við lýðveldin nýfrjálsu.
Þetta er erfitt að skilja nema sem hvatningu til að sveipa
járntjaldinu aftur um vísindamenn, sem við Vesturlandabúar
höfum lengi gagnrýnt sovésk yfirvöld fyrir að gefa ekki brott-
fararleyfi.
Það rann greinilega fljótlega upp fyrir forsætisráðherranum
að hann hafði hlaupið á sig. Hann byrjaði á að segja fjölmiði-
um að hann hefði ekki tíma til að ræða málið, sendi svo frá sér
útskýringu í eftirmiðdaginn þar sem hann segist ekki vilja
banna vísindamönnunum heimanför og reyndi svo loks í sjón-
varpsfréttum að útskýra hvernig mætti hindra þá í að vinna
að þróun kjarnavopna annars staðar.
Við álösum ráðherranum ekki fyrir að hafa vitrast eftir því
sem leið á daginn. En útskýringarnar sem hann gaf eru góð
dæmi um það sem kallast að halda kjafti með afturvirkum
hætti.
En Paul Schlúter mistókst í öllum útgáfunum að leggja fram
raunhæfa eða ásættanlega lausn á vandanum. Það er óraun-
hæft að ætla að halda vísindamönnunum heima með nýjum
verkefnum og ómögulegt að yfirbjóða þá sem vilja ráða þá í
vinnu.
Eina lausnin er að lönd, sem berjast gegn útbreiðslu kjarna-
vopna, beiti sameiginlegum þrýstingi þau ríki sem vilja eign-
ast þau. Leiðirnar til þess geta verið margar. Það á ekki að níð-
ast á vísindamönnum með því að svipta þá almennum mann-
réttindum, heldur vinna gegn þeim ríkjum sem vilja vígvæð-
ast með kjarnorku.
Höfnum harðstjórninni í Hanoi
EFTIR RICHARD NIXON
Örbirgðin í Víetnam er slík að landið er með fimm fátækustu ríkjum heims. Þrátt fyrir það er
Víetnam með fimmta stærsta her í heimi.
I þá mund sem kommún-
isminn gaf frá sér dauða-
hrygluna í hinu illa heims-
veldi tóku Vesturlönd upp ut-
anríkisstefnu, sem mun halda
lífinu í kommúnismanum í
Víetnam. Þetta er afleit þró-
un. Með því að taka upp sam-
skipti við Víetnam og aflétta
viðskiptabanni á landinu er
verið að styrkja öfl, sem enn
hafa útþenslustefnu og kúg-
un heima fyrir í hávegum.
Sumir benda á að viður-
kenning á stjórninni í Hanoi
muni ýta undir frjálsræði
jafnt í pólitískum sem efna-
hagslegum skilningi. Aðrir
telja að Bandaríkin muni
glata viðskipta- og fjárfesting-
artækifærum til Japana og
Evrópubúa, verði nýjum og
bættum samskiptum ekki
komið á. Þessar röksemdir
eru ekki einungis óhyggileg-
ar heldur iíka siðferðislega
rangar.
Ógnarstjórnin, sem komm-
únistar komu á í Suður-Víet-
nam eftir sigur herja Norð-
ur-Víetnams árið 1975, er ein
hin hryllilegasta í mannkyns-
sögunni. Meira en ein milljón
Suður-Víetnama var fangels-
uð eða komið fyrir í þrælkun-
arbúðum, og í samanburði
var sovéska gúlagið sem
fimm stjörnu hótel. Til við-
bótar er talið að 600.000
manns — bátafólkið svo-
nefnda — hafi farist í Suður-
kínahafi á flótta undan villi-
mannlegri stjórn öreigaleið-
toganna í Hanoi.
Jafnvel nú játa víetnamskir
embættismenn það fúslega
að ekki standi til að breyta
stjórnkerfinu í lýðræðisátt.
Eftir andkommúnistabylting-
arnar í Mið- og Austur-Evr-
ópu árið 1989 var hafist
handa í Víetnam við að brjóta
alla andstöðu við kerfið á bak
aftur. Þeir sem væru í suður-
víetnamska hernum eða í
þjónustu hins opinbera —
jafnvel afkomendur þeirra —
eru enn ofsóttir. Fyrir vikið er
flóttamannaumferðin í ein-
stefnu: Þúsundir eru tilbúnar
að fórna lífinu til þess að
komast á brott frá ættland-
inu, en enginn vill snúa aftur.
Og þrátt fyrir að Víetnam
hafi kallað heri sína heim frá
Kambódíu er úþenslustefnan
ekki fyrir bí. Leppstjórn Víet-
nama ræður enn ríkjum í La-
os og þar er eitur- og sýkla-
vopnum hiklaust beitt gegn
Hmong-andspyrnuhreyfing-
unni. Menn skyldu ekki held-
ur gleyma því að víetnamski
herinn er fimmti stærsti her
heims og meira en 15% af
þjóðartekjum rennur beint til
hersins, þrátt fyrir að meðal-
tekjur séu aðeins 150 dalir á
ári, eða með fimm lægstu í
heimi!
Sumir kynnu að segja sem
svo að það væri lítið sam-
ræmi í að einangra Víetnam
en viðhalda tengslum við
Kína eftir blóðbaðið á Torgi
hins himneska friðar. Svo er
ekki. Kína er stórveldi og að-
gerðir þess hafa áhrif á hags-
muni Vesturlanda um heim
allan. Svo er ekki um Víet-
nam. Innan Kommúnista-
flokks Kína er stór hópur
manna, sem styður breyting-
ar í frjálsræðisátt. Svo er ekki
í Víetnam. Þess vegna er
ástæða til þess að halda
tengslum við Kína í þeirri von
að frelsi verði aukið.
Kommúnistastjórnin í Víet-
nam stendur á tímamótum,
því á þessu ári er ekki að
vænta 2,5 milljarða Banda-
ríkjadala niðurgreiðslna frá
Sovétríkjunum. Það er ekki
ósennilegt að viðskiptabann
gæti haft svipuð áhrif og það
hafði á Pólland eftir herlögin
þar í landi. Áður en yfir lauk
varð stjórnin í Varsjá að láta
undan þrýstingnum og leyfa
pólitíska starfsemi í landinu.
Kommúnistaleiðtogar í Ví-
etnam eru engir mannvinir,
en þeir eru engir bjálfar held-
ur. Þeir eru einfaldlega alræð-
isherrar, sem láta ekkert eftir
nema á þá sé þrýst og Vestur-
lönd eru þau einu, sem geta
þrýst á þessa dagana. Það er
sjálfsagt að ræða um viður-
kenningu og afnám við-
skiptabanns, svo framarlega
sem eitthvað kemur í staðinn.
Ef við knýjum ekkert fram
núna — til dæmis frjálsar
kosningar í Laos, samdrátt
heraflans, að ofsóknum gegn
embættismönnum Suður-Ví-
etnams verði hætt og pólit-
ískar umbætur — er á engu
von í framtíðinni. Og ef ein-
ræðisklíkan í Hanoi lætur
ekki undan er það ekki í þágu
Vesturlanda að koma líflínu
til braksins af sovéska heims-
veldinu.
Okkur ber jafnframt sið-
ferðisleg skylda til þess að
taka ekki með silkihönskum
á Hanoi-stjórninni. Bæði
vegna allra þeirra, sem létu
lífið í baráttunni gegn komm-
únismanum í Víetnam, en
ekki síður vegna þeirra, sem
ella munu þjást í framtíðinni.
Víetnamar eiga betra skilið.
Höfundur er fyrrverandi
Bandarikja forseti.