Pressan - 16.01.1992, Blaðsíða 28

28
FIMMTUDAGUR PRBSSAN 16. JANÚAR 1992
Nýlega var bílaumferð leyfð að nýju um Austurstræti. Það var gert til að auka lífið
í miðbænum og bætist í röð margra slíkra tilrauna og hugmynda. Þar ægir öllu
saman; hjólabátar á Tjörninni, glerveggir til að halda norðangarranum úti, ráðhús,
útitafl, niðurrif gamalla húsa, niðurrif nýrra húsa...
Vesalings miðbærinn fær
aldrei að vera í friði. Það er
sama hvernig honum er
breytt; alltaf er honum breytt
vitlaust. Arkitektar sitja
sveittir við að teikna hugsan-
lega möguleika á möguleg-
um hugmyndum til að telja
Reykvíkingum trú um að það
sé gaman að leita að bíla-
stæðum og vera í stöðugu
kapphlaupi við rigningu og
rok.
Tískusveiflur hafa sett svip
sinn á uppbyggingu hverfis-
ins. Á þriðja áratugnum
komu fram hugmyndir um
fjögurra hæða steinhús sem
áttu að útrýma gömlu húsun-
um. Ekki tókst að klára það
verk en Reykjavíkur Apótek
er eitt þessara húsa. Onnur
bylgja risabygginga skall á á
sjötta áratugnum og er Morg-
unblaðshöllin ofvaxinn
minnisvarði þeirrar stefnu.
Alger hugarfarsbreyting á sér
stað '68 þegar framfarahyggj-
an lenti í körfunni og verð-
mæti gömlu húsanna varð of-
an á. Þá kemur fram það sjón-
armið að rífa steinhúsin og
endurgera gamla bæinn.
Reykvíkingar ætla seint að
sætta sig við að Reykjavík er
ekki París og norðangarrinn
óumflýjanleg staðreynd.
Græna byltingin hleypti fólk-
inu inn í Austurstræti en ný-
lega varð sú græna að víkja
fyrir bílunum á nýjan leik.
Tókst nú reyndar svo illa til að
gleymdist að opna á tilsettum
tíma og eins og einn viðmæl-
andi minn komst að orði þá
hafðist að klúðra dæminu
með frekar óskemmtilegri út-
færslu. Ekki gleymdist aðeins
að opna á réttum tíma heldur
og hefur borgarstjórn nú
góða afsökun og ærna
ástæðu til að loka götunni
fljótlega aftur.
LÆKJARGATA EINS OG
SKÖRÐÓnrTUR KJAFTUR
Allt til dagsins í dag hefur
miðbærinn, og þá sérstak-
lega Kvosin, verið teiknaður í
hinum ólíkustu myndum og
upp komið fjöldinn allur af
hugmyndum sem ekki hafa
komið til framkvæmda. Mik-
ið hefur verið skrifað og
skrafað um húsin og göturnar
og þeim jafnvel líkt við hálf-
tanniausan góm.
Jónas Kristjánsson hefur
látið móðan mása í leiðurum
sínum í DV: „Fyrsta reglan er
að setja tímamörk við árið
1950. Öll hús Kvosarinnar,
sem eru eldri, skulu verða
gerð upp með tilliti til upp-
runalegrar fegurðar þeirra.
Öll hús, sem eru yngri, skulu
rifin eða lækkuð og máluð lítt
áberandi litum, svo að ófríð-
leiki þeirra ami okkur ekki.“
Aðrar hugmyndir Jónasar
taka til sprengjuheldra bíla-
geymslna inni í Arnarhóli,
þess að koma alþingishúsi
undir Austurvöll og reka
bankana úr Kvosinni. Jónas
Trausti Valsson arkitekt.
Birna Björnsdóttir
innanhússarkitekt.
hefur gert ljótleika yngri
húsa að umræðuefni og líkt
Lækjargötu við skörðóttan
kjaft.
Svar Jónasar við ágangi
veðurguðanna er glerþak:
„Gott væri að byggja glerþak
yfir ásinn frá Hallærisplani til
Hlemmtorgs svo að Reykvík-
ingar geti verzlað í góðu
veðri allan ársins hring."
Þetta væri að sjálfsögðu
besta svar íslendinga við
nepjunni. Reynt hefur verið
að breyta hellulögn, bæta við
einstaka reynihríslu og
blómabeði hér og þar og sett-
ir upp söluvagnar með harð-
fiski og lopapeysum, sem
enginn íslendingur hefur
áhuga á.
ÍSLENSKT VINDRASSGAT
HRESSANDI
UMRÆÐUEFNI
En þurfum við nokkuð að
breyta miðbænum? Ættum
við ekki að sætta okkur við
þá staðreynd að miðbærinn
hefur tapað fyrir Kringlunni?
Kvosin er næturlífsparadís
með fjöldann allan af veit-
ingahúsum og öldurhúsum.
Eftir nokkra bjóra verður
Kári vinur manns og íslenskt
vindrassgat hressandi um-
ræðuefni. Þá þarf maður
heldur ekki að kaupa það
sem ekki er hægt að kaupa í
borg banka og pósthúsa held-
ur nóg að rata á næsta bar.
Ekki má gleyma að minn-
ast á miðbæjardrauginn sem
fælir saklausa ökumenn úr
miðbænum og beinir þeim í
aðra hluta borgarinnar. Þetta
er stöðumæladraugurinn,
sem stefnir í að verða ein
óvinsælasta hryllingsmynd
þessa bæjarhluta. „Yfirvöld
beita hér hreinu ofbeldi gagn-
vart bílum þar sem stöðu-
mælar svæðisins borga nán-
ast allar stöðumælafram-
kvæmdir í bænum," segir Pét-
ur Pétursson, eigandi Kjöt-
búrs Péturs í Austurstæti.
Ósamræmi miðbæjarins
fer í taugarnar á mörgum
borgarbúum og vilja þeir
meira samræmi og heildar-
svip, eins og gengur og gerist
í Evrópu. En þarf þetta ósam-
ræmi endilega að vera ljótt
eins og einn viðmælandi
minn benti á? Þetta er
Reykjavík en ekki Róm. „Á
meðan menn vilja breyta
bænum sjá þeir núverandi
ástand sem vandamál í stað
þess að meta þennan karakt-
er og eðli sem er ósamstætt,"
segir arkitekt sem starfar við
Laugaveginn.
MORGUNBLAÐSHÖLLIN
RÚSTIR EINAR
„Það á að sprengja Morg-
„Við þurfum að losa okkur
við Ijóta andarungann í
tjörninni," segir Ámundi
Ámundason
framkvæmdastjóri
Alþýðublaðsins.
unblaðshöllina, sem er nátt-
úrlega ljótasta byggingin á
Reykjavíkursvæðinu, og losa
okkur við ljóta andarungann
í tjörninni, sem enginn mað-
ur edrú hefði tekið ákvörðun
um að staðsetja þar.“ Það er
Ámundi Ámundason, fram-
kvæmdastjóri Alþýðublaðs-
ins, sem á orðið. Hann sótti
einu sinni um leyfi til að hafa
hjólabáta á Tjörninni. „Síðan
á að nýta Kolaportið sem
skemmtistað fyrir ungling-
ana. Þetta er góður staður
fyrir félagsmiðstöð. Það
þyrfti bara að bæta salernis-
aðstöðu, sem þarf að bæta í
miðbænum hvort sem er.“
ímyndum okkur Kvosina
örlítið öðruvísi en hún er í
dag. Búið er að sneiða ofan af
og mála Ijótu húsin að hætti
Jónasar, Morgunblaðshöllin
er rústir einar og ljóti andar-
unginn kominn upp á Kjalar-
nes. Unglingarnir skemmta
sér í Kolaportinu og rölta síð-
an út Lækjargötuna, sem er
nú eitt stórt grænt svæði. Ak-
brautin er í neðanjarðar-
göngum undir götunni.
Trausti Valsson arkitekt átti
hugmyndina að grænni Lækj-
argötu: „Þetta er hugmynd
sem ég teiknaði og setti fram.
Rýmið milli Bakarabrekku og
Lækjargötu er geysilega fal-
legt. Það liggur vatn að göt-
unni á tvo vegu, tjörnin í
suðri og höfnin í gagnstæðri
átt. Síðan lokar fallegur fjalla-
krans götunni í báðar áttir,
auk þess sem Miðbæjarskól-
inn lokar rýminu á fallegan
hátt.
í raun er lítið undirlendi í
miðbænum og nýtast Bakara-
brekkan og Lækjartorg ekki
vel sem svæði fyrir borgarlíf.
Með því að sameina þessi tvö
svæði eykst „afkastageta"
Lækjargötu. Það kæmi vafa-
laust jákvætt út í atferlisút-
reikningum. Maður sér fyrir
sér 17. júní á góðviðrisdög-
um.“
En 17. júní er bara einu
sinni á ári og góðviðrisdagar
frekar fáir, að undanskiidu
síðasta sumri. Þar að auki er
iðulega vindasamt í Lækjar-
götunni. Hvernig vill Trausti
leysa þetta mál?
„Það má nú ráða svolítið
við það með plöntum eða
einfaldlega setja upp stóra
glerveggi í stálramma, eins
og gert er víða erlendis. Gler
er notað til að byrgja ekki út-
sýnið.“
MIKILVÆGT
ARKITEKTÖNÍSKT
HLUTVERK
En röltum nú sem leið ligg-
ur upp á Arnarhól, en þar
undir eru stórar skotheldar
bílageymslur að hætti Jónas-
ar. Hóllinn sjálfur hefur tekið
stakkaskiptum samkvæmt
verðlaunatillögum Birnu
Björnsdóttur innanhússarki-
tekts í samkeppni um breyt-
ingar á Arnarhóli. Stytta Ing-
ólfs Arnarsonar stendur að-
eins sunnar og er í beinni línu
við inngang Seðlabanka ís-
lands. Neðst í brekkunni, á
móts við Stjórnarráðið, hefur'
verið reist stytta af eiginkonu
Ingólfs og móður fyrsta sonar
þessa lands, Hallveigu Fróða-
dóttur.
Það sem óneitanlega vekur
þarna athygli er súlnaröð
mikil sem teygir sig hátt upp
í loft. Súlnaröðin liggur frá
Hæstarétti, vestur Lindar-
götu, fram á Arnarhól, en þar
tekur hún beygju niður hól-
inn og í beinni línu í átt að Al-
þingishúsinu og Dómkirkj-
unni framhjá Stjórnarráðinu.
Birna segir að hér tengist þrí-
skipt vald á íslandi með sögu-
legum hætti. Hér sameinast
dómsvald, framkvæmdavald,
löggjafarvald, þáttur kirkju
og trúar.
„Súlurnar þjóna einnig
mikilvægu arkitektónísku
hlutverki. Hæð þeirra er allt-
af sú sama, um þrettán metr-
ar yfir sjávarmáli. Þetta þýðir
að þær eru í um tveggja
metra hæð yfir Lindargötu,
sökkva svo í hólinn þannig að
hægt er að setjast á þá súlu
sem hæst er í honum, og svo
enda þær um átta metra háar
við Stjórnarráðið. Einni súlu
þriggja metra hárri yrði svo
komið fyrir á Austurvelli við
Alþingishúsið og Dómkirkj-
una. Við þessa útfærslu auk-
ast áhrifin af hæð hólsins,"
segir Birna í greinargerð.
„Þess er vænst að við
súlnaröðina náist einhvers
konar dulúð, svipuð þeirri
sem er við pýramídana í Eg-
yptalandi, Stonehenge á
Bretlandseyjum og við Trelle-
borg-víkingana í Danmörku."
Neðst í brekkunni, sem er
sett stígum með hitalögnum,
er leikhús. Þar ætlar Birna
forráðamönnum þjóðarinnar
og popphljómsveitum sæti
við sama borð og er hug-
myndin að þar geti farið fram
stanslausar uppákomur. Hér
er á ferðinni heiðarleg tilraun
til að lífga upp á miðbæinn og
Kvosina, en eins og áður
spilla óvinsælar boðflennur
fjörinu, sjálfir veðurguðirnir.
Ekki skortir hugmyndirnar
um Reykjavík framtíðarinnar
og eru margar þeirra skolli
skemmtilegar. Við bíðum þá
bara eftir framtíðinni sem
samkvæmt góðu spakmæli
byrjar núna, núna, núna,
núna. .___________________
Anna Har. Hamar
Þó svo að Fjalakötturinn hafi verið jafnaður við jörðu og
með honum öll sjáanleg ummerki fyrri tíðar verður einn
starfsmaður nýja hússins var við umgang og segir ungan
mann í hrörlegum frakka fylgjast með sér í vinnunni. Þessi
maður gengur f gegnum veggi og fylgir herbergiaskipan
gamla Fjalakattarins í öllu. Einnig hefur sést til bama að
leik í sunnanverðri byggingunni, en þar var áður íbúð.
Hugmynd Trausta Valssonar að grænni Lækjargötu með
akbraut í neðanjarðargöngum.