Pressan - 23.01.1992, Blaðsíða 24

24
____FIMMTUDAGUR PRESSAN 23. JANÚAR 1992_
ERLENDAR FRÉTTIR
S L Ú D U R
Upp komast svik
Lesendur bandaríska tímaritsins Parade
telja stjörnufræðinginn Carl Sagan gáf-
aðasta mann i Bandaríkjunum. í öðru
sæti varð Norman Schwarzkopf hers-
höfðingi. Sá Bandaríkjamanna sem
hæst hefur fengið á gáfnaprófi, John
Sununu, nýrekinn starfsmannastjóri
Hvíta hússins, náði ekki inn á topp tutt-
ugu. Meira að segja Madonna varö fyrir
ofan hann.
Kynórar frá A til Ö
Og greindarstúlkan Madonna vinnur nú
að dularfullu verkefni með hirðljós-
myndara sínum, Steven Meisel. Ekkert
er gefið upp um i hverju það felst, en
kjaftasagan segir að þetta verði mynd-
skreytt bók um kynóra stúlkunnar. Um-
boðsmaður hennar vill ekki staðfesta
þetta, en segir að það yrði þá að vera al-
fræðiorðabók.
Bókin verður betri
Það á ekki af Marion Barry, fyrrum
borgarstjóra í Washington, að ganga.
Hann harðneitar enn ásökunum um að
hafa notið ásta með konu í heimsóknar-
herberginu í fangelsinu, þar sem hann
afplánar nú sex mánaða dóm. Nú hefur
Rasheeda Moore, sú sem tældi Barry til
að reykja krakk fyrir framan myndavél-
ar FBI, boðað útkomu bókar um sam-
skipti þeirra í gegnum árin. Kannski
kemur þá loks í Ijós hvað það var sem
Barry var að sækjast eftir hjá henni á
hótelherberginu, en hún vildi ekki leyfa
honum.
Stjörnufréttir
Stjörnufræðingurinn Joan Quigley, sú
sem Naricy Reagan reiddi sig á þegar
mikið stóð til hjá eiginmanni hennar, er
þegar farin að hrósa sigri vegna spá-
dóma fyrir nýbyrjað ár. Hún spáði nefni-
lega að George Bush mundi veikjast á ár-
inu. Og þá er bara að biða eftir að hinir
spádómarnir rætist: Eiísabet Taylor fer
illa með nýja manninn sinn, Edward
Kennedy lendir í fjármálahneyksli og
helstu heimsviðburðir ársins verða á
Kóreu, Kúbu og vitanlega Nýju Gíneu.
Oss er ekki skemmt
Við þurfum að bíða til ársins 1995 til að
vita hvað Elísabetu Englandsdrottningu
finnst eiginlega um dauðyflið manninn
sinn. Þá kemur út bók eftir sögusmett-
una Kitty Kelley, sem hefur sérhæft sig i
safarikum ævisögum fólks á borð við
Frank Sinatra, Jackie Kennedy Onassis
og Nancy Reagan. Þeir mega fara að
passa ruslatunnurnar í Bucking-
Beta og Philip: Aldrei ham hö!l
er friður.
Barry: Ætlar hún að
kjafta öllu?
Nancy: Hún reyndist
okkur vel.
Marilyn: Við getum
orðið forseti.
Betri helmingurinn
Þótt maðurinn hennar sé hvorki talandi
né skrifandi hefur Marilyn Quayle nú
gefið út skáldsögu.sem hún skrifar með
systur sinni. Þar eru á ferð rússneskir
heimsvaldasinnar og arabískir eitur-
lyfjasalar sem vilja koma öðrum harð-
stjóra til valda á Kúbu í stað Kastrós
gamla. Inn á milli er svo kryddað með
framhjáhaldi og spillingu aðamerískum
hætti. Annars er Marilyn upptekin við
að vinna að kjöri manns sins í forseta-
embætti árið 1996,
tlelöídjliiiglow fMt
Enga Svínaflóaárás, takk
Það er engin ástæða til að ætla að Bandaríkjastjórn hafi átt
þátt í fyrirætlunum Kúbverjanna þriggja sem nýlega voru
handteknir og dæmdir á Kúbu. Þó hafa kúbverskir útlagar í
Bandaríkjunum notað tækifærið og hvatt til hernaðaraðgerða
gegn Kastró og Kastró sjálfur hefur notað meinta aðild Banda-
ríkjanna sem afsökun til að herða tökin heima fyrir.
Það væri glapræði af Bandaríkjastjórn að breyta nú stefn-
unni gagnvart Kúbu. Hrun Sovétríkjanna hefur lamað landið
efnahagslega og lýðræðisþróun í rómönsku Ameríku einangr-
að harðstjórann í Havana. Bandarísk íhlutun á borð við þá
sem tíðkaðist snemma á sjöunda áratugnum væri vanhugsuð
og yrði Kastró kærkomið áróðursvopn.
Með íhlutun nú væru Bandaríkin að hlaða undir leifarnar af
harðstjórninni á Kúbu og brjóta trúnað við kúbversku þjóðina
— og alla aðra lýðræðissinna í álfunni. Ekkert annað fær frest-
að falli Kastró-stjórnarinnar.
Kjölfesta í ólgusjó íslams
EFTIR TURGUT OZAL
Nú eru tíu mánuðir liðnir
frá því að Persaflóastyrjöld-
inni lauk með frelsun Kúveits,
en þrátt fyrir það hefur
heimsmyndin verið fremur
dökk fram til þessa. Óvissa
einkennir ástandið í Miðaust-
urlöndum, en hrun Sovétríkj-
anna og stofnun nýrra lýð-
velda í suðurhluta hins af-
lagða heimsveldis hafa
stækkað þetta óstöðuga
svæði og ekki minnkar vand-
inn við það.
í írak er ástandið ekki til
fyrirmyndar. íraksstjórn hef-
ur ekki virt samþykkt Sam-
einuðu þjóðanna nr. 687 um
vopnahlésskilmálana og hef-
ur þannig komið í veg fyrir að
viðskiptabanninu á landinu
verði aflétt og um leið fram-
lengt þjáningar írösku þjóð-
arinnar. Alvarlegast er þó lík-
lega það, að þróun í átt til lýð-
ræðis er ekki einu sinni hafin
hvað þá meira. Og svo langt,
sem þessi nágranni íraka fær
séð, er ekki hægt að gera ráð
fyrir að landið hangi saman
öllu lengur verði ekki gripið
til trúverðugra aðgerða í þá
veru hið allra fyrsta. Ella er
friður og stöðugleiki á þessu
svæði úr sögunni líka.
Það er rétt að hafa það hug-
fast að Saddam Hussein kann
að verða valdur að nýjum
vanda, sem getur haft áhrif á
önnur arabaríki og hinn ís-
lamska heim allan. Ástandið í
írak kann ekki einungis að
hafa neikvæð áhrif á friðar-
þróun í Miðausturlöndum
heldur einnig að hvetja ís-
lamska heittrúarmenn víðar.
En burtséð frá ástandinu í
írak velta margir fyrir sér
hvort áhrif stríðsins hafi verið
nokkur önnur en taumlaus
eyðilegging og mannleg
eymd. Er enginn vonarneisti
í öskustó þessarar styrjaldar?
Þrátt fyrir allt hafði stríðið
óneitanlega nokkur jákvæð
áhrif.
í fyrsta lagi réðust írakar
inn í Kúveit einmitt þegar
menn sáu fram á að heims-
veldið í austri væri að líða
undir lok og hættan af út-
þenslustefnu þess þar með.
Þjóðir heims tóku höndum
saman og gerðu bæði Sadd-
am Hussein og öllum öðrum
ljóst að slík ævintýra-
mennska yrði ekki liðin í
hinni nýju heimsmynd.
í öðru lagi komst upp um
gereyðingarvopn íraka og
hvernig þeir höfðu komist yf-
ir þau. Fyrir vikið hafa menn
tekið á þeim málum af meiri
alvöru en áður.
í þriðja lagi hafa ríkin við
Persaflóa áttað sig á því að
meira þarf til að tryggja frið-
inn en að kaupa sand af vopn-
um og vona hið besta. Traust-
vekjandi aðgerðir eru þegar
hafnar og í því samhengi er
ég sannfærður um að efna-
hagssamvinna muni skila
mestum árangri ti! langs tíma
litið, jafnt á pólitíska sviðinu
sem hinu efnahagslega.
Síðast en ekki síst var stríð-
Serbneska Popovic-fjöl-
skyldan er nýflutt úr litlu
íbúðinni sinni í Grubisno
Polje á bóndabýli rétt fyrir ut-
an Beli Manastir í þeim hluta
Króatíu sem Serbar hafa her-
tekið. Þau eru ekki sérlega
ánægð með býttin. Þeim leið
betur í íbúðinni og segjast
ekki hafa mikil not fyrir hlöð-
una og búpeninginn, enda
hjónin bæði skrifstofufólk.
Það er ekki langt síðan
króatíska Gladovic-fjölskyld-
an átti heima á þessum
bóndabæ. Hún flúði þaðan í
ágúst og skildi eftir allt sitt.
ið mönnum áminning um að
þar til sanngjörn málamiðlun
er fundin á hinni djúpstæðu
deilu araba og ísraela er frið-
ar og ■ stöðugleika ekki að
vænta í Miðausturlöndum.
Persaflóastríðið gerði
mönnum enn einu sinni ljóst
hið brothætta eðli Miðaustur-
landa, sem nú ganga auk þess
í gegnum erfitt breytinga-
skeið. Annars vegar spyrja
menn sig áleitinna spurninga
um lýðræðisþróun í araba-
heiminum og hins vegar hafa
Miðausturlönd allt í einu
stækkað verulega, þegar við
bætast fyrrum Sovétlýðveld-
in.
Frú Popovic notar leirtauið
þeirra, en finnst eldhústækin
í frumstæðara lagi. Annað af
persónulegum munum Kró-
atanna er geymt í einu her-
bergi og frú Popovic segist
munu skila því þegar eigend-
urnir snúa aftur.
En það er ekki líklegt að
Króatarnir snúi aftur í bráð.
Serbnesk yfirvöld hafa unnið
kerfisbundið að því að breyta
herteknum hlutum Króatíu í
serbneskt land. Sautján þorp
í kringum Beli Manastir hafa
verið yfirgefin frá því Serbar
lögðu landsvæðið undir sig.
Innan hins íslamska heims
er Tyrkland sem vin stöðug-
leika og lýðræðis í eyðimörk
óvissu og einræðis. Þjóðir
hinna nýju sjálfstæðu ríkja,
sem brotnuðu úr Sovétríkjun-
um, gera sér miklar vonir um
lýðræði, mannréttindi og at-
hafnafrelsi. Við Tyrkir eigum
sameiginlega sögu og menn-
ingararfleifð með frændum
okkar í Túrkmenistan, Kaz-
akhstan, Kirgízistan og Úzbe-
kistan. Við urðum fyrstir
þjóða til að viðurkenna sjálf-
stæði þeirra og erum í þann
veginn að opna þar sendiráð
Hitt er svo annað mál, að það
mun taka tíma að eyða áhrif-
um áratugalangs einræðis og
hugarfarsbreytingin verður
ekki í einu vetfangi.
Þróunin í átt að fjölflokka-
lýðræði og markaðshagkerfi
kann að vera tímafrekari en
menn vildu. En þar líta menn
til Tyrklands í leit að fyrir-
mynd, eina ríkisins í Miðaust-
urlöndum þar sem ríkið
skiptir sér ekki af trúmálum,
þar sem fjölflokkalýðræði
ríkir og markaðshagkerfið
dafnar. í þessu samhengi
mun aukið samstarf Tyrkja
við Vesturlönd gera okkur
hæfari/til þess að vera kjöl-
festa hinnar nýju heims-
myndar í Miðausturlöndum
með áorðnum viðauka. Við
höfum fengið það hlutverk
að brúa bilið milli tveggja
heima á tímum breytinga og
við erum undir það búnir.
Höfundur er forseti Tyrklands.
Þeir segjast hafa skorað á
Króatana að snúa aftur, en
þeir hafi ekki sinnt kaliinu.
Það þurfi að huga að upp-
skerunni og hlú að búpen-
ingnum og því sé nauðsyn-
legt af mannúðarástæðum að
láta Serba setjast að í þorpun-
um. Og þegar spurt er hvort
þessi nýlenda verði nokkurn
tíma aftur króatísk er svarið:
„Framtíð þessa landsvæðis
verður að ráðast í þjóðarat-
kvæðagreiðslu íbúanna. En
það verður að gerast seinna.
Fyrst verða að komast á ró og
friður."
Mikligarður eða Istanbúl var hlið tveggja heima til forna.
Turgut Ozal Tyrklandsforseti telur að svo muni verða á ný.
Serbar nema land