Pressan - 07.05.1992, Blaðsíða 13

FIMMTUDAGUR PRESSAN 7. MAÍ 1992
13
Sameining Glettines oe Hraðfrystihúss Stokkseyrar
VBBIREYNSLA Á
UlHWVIinHSH
MHINA2S0
MIILJÍIIR
Óánægðir Stokkseyringar
telja að þeir og Hlutafjársjóður hafi
borið skarðan hlut frá borði við
sameininguna og fyrir því hafi staðið
fulltrúi Hlutafjársjóðs, þ.e. ríkisins,
Sigfús Jónsson.
Fyrirtæki hans, Nýsir, sá um að
meta veiðireynslu á utankvótafiski,
sem taldist rúmlega sex sinnum
verðmætari hjá Glettingi.
Við sameiningu Glettings í
Þorlákshöfn og Hraðfrystihúss
Stokkseyrar (HS) var m.a. tekið
mið af veiðireynslu fyrirtækj-
anna á tegundum utan kvóta.
Þetta hækkaði eignir Glettings
um 216 milljónir króna og eign-
ir HS um 34 milljónir. Þessar
„eignir" voru ekki bókfærðar,
en höfðu talsverð áhrif á eigna-
skiptinguna eftir sameiningu;
Hlutur Glettings varð 64 prósent
en að mati Stokkseyringa hefði
hlutfallið 57,4 prósent verið
eðlilegra. Ráðgjafarfyrirtækið
Nýsir í Reykjavík lagði mat á
þessa veiðireynslu, en þar er
starfsmaður Sigfús Jónsson.
Sigfús var um leið stjómarfor-
maður HS, annar fulltrúa Hluta-
fjársjóðs í stjóminni, en sjóður-
inn átti 77 prósent hlut í HS.
Sameiningin í Ames hf. hefur
komið til kasta Alþingis vegna
fyrirspurnar Margrétar Frí-
mannsdóttur og til kasta Ríkis-
endurskoðunar að fmmkvæði
Arna Johnsen. Fyrirspurnir
þeirra lúta að því hvort veiði-
reynsla á fiski utan kvóta hafi
verið eignfærð við sameining-
una. Að baki liggur sú sannfær-
ing að með því að taka slíka
veiðireynslu með í dæmið hafi
eignarhlutur Glettings orðið of
stór á kostnað aðila á Stokkseyri
og ríkisins, þ.e. Hlutafjársjóðs.
SKIP Á HAFSBOTNI,
SKATTAHAGRÆÐING OG
KVÓTALAUSTOGARI
Þegar sameina átti Gletting
og Meitilinn á sínum tíma var
Nýsir fenginn til að meta fyrir-
tækin og kom þá inn í umræð-
una mat á „veiðireynslu á teg-
undum utan kvóta“. Sigfús
Jónsson er starfsmaður Nýsis,
en matið var í höndum annars
starfsmanns, Stefáns Þórarins-
sonar. Síðar kom HS í þríhliða
viðræður um sameiningu þess-
ara fýrirtækja.
Sameiningin fór út um þúfur.
Var þá tekið til við að sameina
Gletting og HS. HS var að 77,2
prósenta hluta í eigu Hlutafjár-
sjóðs, sem átti tvo fulltrúa í
stjóm, þar af formanninn sem
stýrði viðræðunum fyrir hönd
HS, Sigfús Jónsson.
Sigfús Jónsson. Starfsmað-
ur Nýsis og stjórnarformað-
ur HS. Nýsir mat utankvóta-
veiöireynslu Glettings á 216
milljónir en HS á 34 milljónir.
I viðræðunum var ekki ein-
göngu miðað við bókfæranleg
verðmæti, heldur lögð áhersla á
að meta virði fyrirtækjanna í
„frjálsum samningum". Fyrir ut-
an að veiðireynslan á utankvóta-
fiski var metin á samtals 250
milljónir má nefna að úrelding-
arréttur á skipi HS á hafsbotni
var metinn á 10 milljónir og
skattalegt tap sama fyrirtækis á
28 milljónir. Þá var kvótalaus
togari Glettings nretinn á 249
milljónir, en almennt em skip
talin lítils virði án kvóta.
I íyrstu atrennu vom heildar-
eignir Glettings metnar á 1.081
milljón en HS á 594 milljónir.
Miðað við þetta hefði skiptingin
verið 64,5 prósent á móti 35,5
prósentum. En þegar búið var
að draga frá skuldir stóðu 357
milljónir eftir hjá Glettingi en
244 milljónir hjá HS, samtals
601 milljón og skiptingin
59,4/40,6.
TELJA HLUT HS SKERT-
AN UM 6,6 PRÓSENTU-
STIG
En þá kom til sögunnar
spumingin um e.k. „viðskipta-
vild“, sem mæla skyldi í „veiði-
reynslu á tegundum utan
kvóta“. Þessi reynsla var metin
til þorskígilda og það verðlagt á
170 krónur kílóið. Útkoman hjá
Nýsi var að slík reynsla færði
Glettingi viðbótareignir upp á
216 milljónir, en HS 34 milljón-
ir. Með því að taka jretta með í
reikninginn urðu nettóeignir
Glettings 573 milljónir en HS
278 milljónir og skiptingin orð-
in 67,3/32,7. Þessu mótmæltu
Stokkseyringar, en Glettings-
menn héldu því fram á móti að
ef litið væri á „sögulega rekstr-
arniðurstöðu" fyrirtækjanna
gæti skiptingin allt eins verið
72/28.
Aðilamir urðu í fyrstu sam-
mála um skiptinguna 66/34, en
við endurskoðun síðar, vegna
bættrar stöðu HS, var endanlega
miðað við skiptinguna 64/36.
Stokkseyringar telja að nær
sanni hefði verið skiptingin
57,4/42,6. Með öðmm orðum
að Stokkseyri vanti 6,6 prósent-
ustig. Af jressum 6,6 prósentu-
stigum ætti þá Hlutafjársjóður
5,1 prósentustig en Stokkseyr-
ingar (hreppurinn, tvö hlutafé-
lög og verkalýðsfélagið) ekki
nema 1,5 prósentustig.
FÆRÐUST EIGNIR UPP Á
26 TEL 48 MILLJÓNIR
MILLI AÐILA?
Sem fyrr segir voru nettó-
eignir íyrirtækjanna í samning-
unum taldar 601 milljón.
En þegar samningar höfðu
tekist var eigið fé Ámess bók-
fært á 395 milljónir. Miðað við
umsamda skiptingu taldist
Glettingur þá vera eigandi að
252,8 milljónum, Hlutatjársjóð-
ur að 109,8 milljónum en aðilar
á Stokkseyri að 32,4 milljónum.
Ef ekki hefði verið tekið tillit til
utankvótare.ynslunnar hefði
hlutur Hlutafjársjóðs talist lið-
lega 20 milljónum króna hærri
og hlutur Stokkseyringa tæplega
6 milljónum króna hærri. Þessar
samtals 26 milljónir verða hins
vegar að 48 milljónum miðað
við að markaðsgengi hlutabréfa
sé 1,85.
Með öðrum orðum telja
Stokkseyringar að hlutúr HS
hafi verið vanmetinn um jjessar
26 eða 48 milljónir og að ,Jtags-
munagæslumaður ríkisins" hafi
um leið skert eignir ríkissjóðs.
Þar fyrir utan er bent á að nýr
togari Glettings, Jóhann Gísla-
son, hafi verið metinn á 249
milljónir. Hann hafi vissulega
kostað fyrirtækið 350 til 400
milljónir, en sé kvótalaus. Því sé
raunvirði hans bara úreldinga-
virðið, fáeinir tugir milljóna.
„FJÖLSKYLDU BJÖRG-
VINS FÆRT HS Á SILFUR-
FATI“
Eftir að þessir samningar
vom gerðir var efiit til hlutafjár-
útboðs. Við það bættust við nýir
eignaraðilar og hlutafé hækkaði
úr 210 milljónum króna í 260
milljónir, en nýtt hlutafé var selt
á genginu 1,85. Eftir þetta útboð
er eignaskiptingin þannig að
Glettingur er með 51,7 prósent,
Árni Johnsen. Beiðni forseta
Alþingis um skýrslu frá Rík-
isendurskoðun er tii komin
að frumkvæði Árna.
Hlutafjársjóður með 22,5 pró-
sent, Stokkseyringar með 6,6
prósent og nýir aðilar með 19,2
prósent. Finnst ýmsum Stokks-
eyringum sem hlutur þeirra sé
orðinn ári lítill, eftir rnikla upp-
byggingu á síðasta áratug.
Höfðu viðmælendur PRESS-
UNNAR á orði að Glettingi,
fjölskyldu Björgvins Jónssonar,
hefðu verið færðar eignir HS á
silfurfati og það hafi gert fulltrúi
Hlutafjársjóðs, þ.e. ríkisins. Er
fullyrt að þetta haft verið gert án
samþykkis stjórnar Byggða-
stofhunar, umsjónaraðila Hluta-
fjársjóðs.
„Eg vil undirstrika að ég er
hlynnt sameiningunni og vona
að allt gangi fyrirtækinu í hag-
inn. Eg er hins vegar ósátt við
aðferðimar sem notaðar vom og
vil vita hvort þær standast lög,“
sagði Margrét Frímannsdóttir
aðspurð um þetta mál. „Hluta-
Ijársjóður á í ansi mörgum fýrir-
tækjum, en það er opinber
stefna að hagræða og að Hluta-
fjársjóður selji þessa hluti sína.
Það er því t.d. mikilvægt að vita
hvort veiðireynslu megi bóka til
eignar, og ef svo, hví þá ekki
t.d. vinnslureynslu?"
STOKKSEYRI: AUKIN AT-
VINNA OG ÞREFÖLDUN Á
UMSVIFUM
Sigfús Jónsson sagði í samtali
við PRESSUNA að fyrirspum
Margrétar hefði verið byggð á
misskilningi, veiðireynslan væri
ekki og hefði aldrei verið bók-
færð til eignar, hefði aðeins ver-
ið ftjálst samningsatriði, eins og
ýmislegt annað í viðræðunum.
Menn hefðu reiknað dæmið
fram og til baka út frá ýmsum
forsendum og lendingin yfirleitt
þannig að munaði 1 til 2 pró-
sentustigum til eða frá. Hann
vildi ekki tjá sig frekar um mál-
ið, sem hann ítrekar að sé byggt
á misskilningi.
Annar viðntælandi blaðsins
benti á að óánægja á Stokkseyri
væri illskiljanleg í ljósi þess að
sameining með þessum hætti
hefði verið samþykkt samhljóða
á hluthafafundi í HS og að full-
trúi hreppsins, Jón Haraldsson,
hefði tekið þátt í sameiningar-
viðræðunum. Sami viðmælandi
benti ennffemur á að Stokkseyr-
ingar gætu varla kvartað mikið:
„Á fyrstu fjórum mánuðum
þessa árs er búið að frysta jafn-
inikið á Stokkseyri og á öllu síð-
asta ári, með tilheyrandi at-
vinnuaukningu. Líklega þrefald-
ast umsvifin í ár. Laun hafa að
líkindum hækkað um 15 til 20
prósent frá því í fyrra. Þetta er
að gerast hjá fyrirtæki sem var
að komast í þrot, gekk í gegnum
greiðslustöðvun og nauðungar-
samninga og átti í bullandi tap-
Margrét Frímannsdóttir.
Ánægö meö sameininguna
en óánægð meö aðferðirnar
sem viðhaföar voru.
rekstri.“
EIGNIR HLUTAFJÁR-
SJÓÐS ÚR 0 í 108 MILLJ-
ÓNIR?
Annar viðmælandi dró enn-
fremur í efa að hagsmuna
Hlutafjársjóðs og þar með ríkis-
ins hefði verið illa gætt. „Hluta-
fjársjóður átti orðið 77 prósent í
Hraðfrystihúsi Stokkseyrar og
eins og staðan var orðin voru
hlutabréfin lítils eða einskis
virði. I september síðastliðnum
gerði Grandi tilboð í þetta hluta-
fé og bauð 79 milljónir. Og
miðað við gengið í hlutafjárút-
boðinu er markaðsvirði hluta-
bréfa Hlutafjársjóðs í Ámesi nú
108 milljónir króna. Þetta er
ekki slæm hagsmunagæsla."
En Stokkseyringar eru ekki
sannfærðir. Fyrir tólf árum
brann hraðfrystihúsið hjá þeim
og síðan fór fram mikil upp-
bygging. íbúar Stokkseyrar hafa
tekið á sig fómir, lagt fé í fýrir-
tækið og starfsmenn hafa tekið á
sig launalækkun. Að hlutur
Stokkseyringa sjálfra sé orðinn
hverfandi í hinu nýja fyrirtæki
finnst þeim óviðunandi niður-
staða. Og þeir spurja: Hverjir
rnunu kaupa hlutabréf Hlutafjár-
sjóðs? Verða það Glettings-
menn?
Friörik Þór Guömundsson