Pressan - 11.06.1992, Blaðsíða 18

18
FIMMTUDAGUR PRESSAN ll.JÚNI 1992
Þrotabú Enteks á Islandi
RIKID OGOPINBERIR
SJQRIR HAFA1APAÐ
GÍFURLEGUMljjjÉ
UPPHÆBUM
Innan skamms er gert ráð fyrir að
ljúki skiptum í fyrirtækinu Entek á
íslandi hf. sem sett var á stofn í
Hveragerði á miðjum síðasta ára-
tug. Ljóst er að saga fyrirtækisins
er hálfgerð harmsaga þar sem op-
inberar lánastofnanir og nokkrir
einstaklingar tapa verulegum
upphæðum.
Iðnþróunarsjóður leysti verksmiðjuhús og aðra framleiðslulínu Enteks í Hveragerði til sín í október 1990. Síðan hefur ekkert
verið unnið í verksmiðjunni.
nokkuð af framleiðslu fyrirtæk-
isins, en síðan fór allt í hnút. Að
sögn Jóns Gunnars hættu arab-
amir að kaupa nánast fyrirvara-
laust og virðist félagið ekki hafa
haft að öðrum mörkuðum að
hverfa. Áffam var þó haldið að
ffamleiða í von um að úr rættist.
Inn í þetta blönduðust erfíð-
leikar vegna endaloka Útvegs-
bankans sem verið hafði helsti
viðskiptabanki fyrirtækisins.
EFTIR AÐ AISKRIFA 100
MII.IJÓMK ÚR SKÚFFU
ÚTVEGSBANKANS
Erfitt hefur reynst að grafa
upp nákvæmlega hvernig að
viðskiptunum við Útvegsbank-
ann var staðið. Ljóst er þó að ár-
ið 1986 eða 1987 voru gerðar
miklar skuldbreytingar við
bankann sem meðal annars
tengdust breytingu hans yfir í
hlutafélag og síðan sölu til ís-
landsbanka.
Þegar áðurnefndar skuld-
breytingar áttu sér stað urðu for-
ráðamenn fyrirtækisins að gang-
ast í verulegar ábyrgðir fyrir
skuldum Enteks. Vom það þeir
Jón Gunnar Zoega og Ingvar J.
Karlsson sem þá gengust í per-
sónulegar ábyrðir fyrir hluta af
skuldunum. Sagði Ingvar að
með því hefði þeim verið ffek-
lega mismunað. Vom það með-
al annar hlaupareikningsskuldir,
sem var nauðsynlegt að koma á
hreint til að halda fyrirtækinu
áfram. Um leið höfðu hlaðist
upp verulegar skuldir vegna
rekstrar- og afurðalána en bank-
anum tókst ekki að fá tryggari
veð fyrir þeim.
Þegar Islandsbanki tók sfðan
við Utvegsbankanum fékk hann
þær skuldir, sem þeir Jón Gunn-
ar og Ingvar höfðu verið skrif-
aðir fyrir. Hinar skuldirnar
fylgdu hins vegar með inn í
skilanefnd Útvegsbankans, sem
haldið hefur sérstakan biðreikn-
ing á meðan þau mál, sem
nefndin hélt efdr, em að komast
á hreint. Þar á meðal er Haf-
skipsmálið, en skilanefndin bíð-
ur enn úthlutunar skiptaráðanda.
Kröfumar sem skilanefndin
hélt efitir vom upp á 960 millj-
ónir króna árið 1987. Enn munu
kröfur að andvirði á milli 300
og 400 milljóna króna vera eftir
og óljóst um andvirði þeirra.
Upphæðin sem skilanefhdin hélt
effir vegna Enteks nam á milli
30 og 50 milljónum króna á sín-
um tíma samkvæmt heimildum
PRESSUNNAR. Sú upphæð
stæði því í um 100 milljónum
nú. Þar sem enginn hefur lýst
kröfu vegna þessarar skuldar í
þrotabú Enteks er ljóst að fátt
annað er eftir en að afskrifa
hana ofan í skúffu skilanefndar
Útvegsbankans.
B Y GGÐASTOFNUN OG
IÐNLÁNASJÓÐUR TÖP-
UÐU YFIR 50 MILIJÓNUM
KRÓNA
En Útvegsbankinn gamli er
ekki eini aðilinn sem tapaði
peningum á Entek. Iðnlánasjóð-
ur mun hafa tapað hátt í 30
milljónum króna, en hann lán-
aði meðal annars úl tækjakaupa.
Þá lét Byggðastofnun þama inn
peninga þó að það væri að
mestu leyú á seinni hlutanum,
þegar flestir gátu séð að lítið
ætlaði að verða úr rekstrinum.
15 milljóna króna lán Byggða-
stofnunar kom því ekki fyrr en
árið 1989 og var þá merkt
„vegna fjárhagslegrar endur-
skipulagningar“. Þá liggur í
augum uppi að Iðnþróunarsjóð-
ur tapar vemlegum upphæðum
vegna málsins, en hann hefúr átt
verksmiðju og framleiðslulínu
síðan í október 1990 án þess
sjóðurinn hafi fengið neinn sjá-
anlegan arð af því.
Sú endurskipulagning sem þá
átti sér stað fólst í því að hol-
lenskir aðilar, Mentel and Partn-
er Project Consultants, sýndu
áhuga á að koma inn í fýrirtæk-
ið. Að sögn Jóns Gunnars
reyndust þeir aðilar ekki standa
undir neinu og töpuðu Enteks-
menn frekar á afskiptum þeirra
en hitt. Taldi Jón að þeir hefðu
tekið um átta milljónir út úr En-
tek, sem mátti þó ekki við
miklu. Enn er úl dæmis bústjór-
inn, Jóhannes Sigurðsson hdl.,
að reyna að innheimta hálfrar
milljónar dollara hiutafjárloforð,
sem Hollendingamir veittu, en
stóðu ekki við. Ekki hefur verið
tekin ákvörðun um hvort mál-
sókn er vænleg.
BIRGÐIR HLÓÐUST UPP
HJÁ EIMSKIP OG BÓK-
HALDÓUÓST
Margt í rekstri Enteks vekur
athygli. Eins og áður sagði var
sá tími stuttur sem tókst að selja
ffamleiðsluna. Efúr það hlóðust
upp birgðir víða, meðal annars í
Hveragerði og hjá Eimskip.
Lenú meðal annars Eimskipafé-
lagið í því að flytja gáma með
slöngum suður til arabaland-
anna og koma með þá úl baka,
þar sem kaupin höfðu gengið úl
baka frá því slöngunum var
skipað um borð.
I skýrslu sinni segir bústjóri
að bókhald félagsins hafi ekki
verið fært upp á síðustu árum.
Þá greinir hann ffá því að ekki
sé hægt að fá aðgang að því
nema gegn greiðslu, þar sem
endurskoðendur fyrirtækisins
Innan skamms er gert ráð fyr-
ir að skiptum ljúki í þrotabúi
fyrirtækisins Enteks á íslandi hf.
Ljóst er að lítið kemur upp í
kröfúr sem gerðar eru f búið en
veðhafar eru fyrir löngu búnir
að leysa úl sín eigur fyrirtækis-
ins. Saga fyrirtækisins var hálf-
gerð harmsaga og blasir við að
hið opinbera og einstaklingar
tapa verulegum fjármunum
vegna þess. A sínum tíma lán-
aði Útvegsbankinn miklar upp-
hæðir til Enteks og sömuleiðis
Iðnlánasjóður, Íðnþróunarsjóður
og Byggðastofnun. Nú þegar
hafa verið afskrifaðar miklar
fjárhæðir vegna fyrirtækisins.
Margt bendir til að enn eigi efitir
að afskrifa verulegar upphæðir
sem meðal annars falla á Ríkis-
sjóð vegna óuppgerðra bið-
reikninga Útvegsbankans
gamla.
12. nóvember 1990 var bú
Enteks á íslandi hf. tekið til
gjaldþrotaskipta. Þá þegar lá
ffamleiðsla niðri en einhver sala
Jón Gunnar Zoéga lögfrœð-
ingur: Glímir enn við að
borga af ábyrgðum vegna
Enteks.
á birgðum var í gangi. Húseign
fyrirtækisins í Hveragerði hafði
verið slegin Iðnþróunarsjóði í
októberlok 1990, en sjóðurinn
átú 1. veðrétt.
í búið hefur verið lýst for-
gangskröfum að upphæð
4.469.462 krónur, kröfur utan
skuldaraðar em tæpar 60 millj-
ónir og almennar kröfur tæpar
36 milljónir. Samtals eru kröfúr
í búið um 100 milljónir króna,
en vitað er að ýmsum stórum
kröfum var ekki lýst.
Eignir em hins vegar nánast
engar — yfirveðsett fram-
leiðslulína, torseldar birgðir og
einhver skrifstofu- og verkfæra-
búnaður.
LEKAR GUMMÍSLÖNGUR
TIL ARABALANDA
Entek á íslandi var stofnað ár-
ið 1983 í Hveragerði og var úl-
gangurinn að setja á stofn verk-
smiðju sem ffamleiddi gúmmí-
slöngur, sem vom hugsaðar fyr-
ir markað í arabalöndunum.
Slöngurnar eru þeirrar náttúru
að þær leka eða tárast og áttu
því að vera heppilegar við upp-
græðsluúlraunir í eyðimörkum.
Stofnendur fyrirtækisins vom
Pétur Rafnsson, Ingvar J.
Karlsson, Haukur Hjaltason,
Þórdís Jónsdóttir, Guðríður
Ingvar J. Karlsson læknir:
„Var farið hrikalega með okk-
ur.“
Friðriksdóttir, Ingigerður A.
Guðmundsdóttir, Þorsteinn
Pálsson og Jón Gunnar Zoéga.
Pétur, Ingvar og Haukur áttu
26% hver en Jón Gunnar 18%.
Hlutafé í upphafi var 4.050.000
krónur.
Fyrsta árið tókst að selja