Pressan - 11.06.1992, Blaðsíða 21

FIMMTUDAGUR PRESSAN ll.JÚNI 1992
21
FJÖLMIÐLUN
Afturgangan
ÓLI BJÖRN KÁRASON
og gömlu þreyttu klisjurnar
Eitthvert furðulegasta blað sem gefið er
út á Islandi er Þjóðviljinn afturgenginn.
Einu sinni í viku kemur Helgarblaðið, lít-
ill draugur Þjóðviljans, út og ekki kæmi
mér á óvart þó boðið væri upp á baráttu-
áskrift í anda gamalla tfrna þegar rautt var
rautt. Afturgangan hefði ekki þótt fiirðu-
leg fyrir tuttugu árum eða svo, þegar það
þótti fínt að fara í vinnuferðir til Kúbu til
að skera sykurreyr (mér skilst raunar að
fáeinir fari enn í vinnubúðir Kastrós), og
Maó var enn lesinn. En að enn skuli reynt
að blása í kulnaðar glæður sósíalimans
með sömu gömlu þreyttu klisjunum, vek-
ur furðu, en þó jaftitframt nokkra aðdáun
á hversu þrautseigir trúboðar fást við
blaðamennsku. (Um leið fyllist maður
vonleysi yfír hugmyndaleysinu).
Eg skil mæta vel að Tímamenn reyni
enn að halda út blaði og að kratar kjósi að
senda fréttabréf til nokkurra flokksmanna
og ríkisstofnana. En það er óskiljanlegt að
nokkur hafi þrek til að vekja upp Þjóðvilj-
ann einu sinni í viku, viku eftir viku með
sömu greininni eftir Ama Bergmann.
Tíminn er að vísu skrifaður að mestu í
sama trúboðsstíl og Helgarblaðið, þó
kenningin sé yfirleitt önnur. En tilgangur-
inn með útgáfunni virðist augljós. Með
einhveijum hætti verða framsóknarmenn
að koma opinberu fé (blaðastyrk) í lóg.
Mér vitanlega nýtur Þjóðvilja-draugurinn
ekki opinberra styrkja. Þannig er mikill
Igpg-—
KUJim IrnTMson.
Slmnri.
HadurFInnadótór.

MarjrttiTlw
h»fí rignA ak
trn únlítiu ui
meirihluti landsmanna ekki áskrifandi að
blaðinu, ólíkt því sem gerðist með Tím-
ann og eldspýtnablað kratanna.
I tilefni af umhverfisráðstefriunni í Ríó
segir draugurinn: „Ef neysluvenjur ís-
lendinga yrðu allsráðandi í heiminum yrði
á nokkmm ámm svo gengið á forða jarð-
arinnar að öllu lífi yrði hætt.“ (29. maí.)
Þetta minnir á gamla og ómerkilega bók,
Endimörk vaxtarins, sem höfundamir
vilja lítið kannast við í dag. Og svo er bent
á að ef „Kínverjar fæm að nota skeini-
pappír í sama mæli og við íslendingar
hyrfu regnskógamir á nokkmm ámm..
Þetta er líklega dæmi um neyslubijálæði
okkar Islendinga, sem gömlu sósíalistam-
Mérsýnist að Helgarblaðsmenn geti dregið
verulega úr útgáfukostnaði með því að endur-
birta hreinlega það sem áður birtist í Þjóðviljan-
um sáluga eða öðrum helgiritum sósíalista. Ef
marka má tvær síðustu ritstjórnargreinar blaðs-
ins, hefég lesið klisjurnar áður.
ir telja nauðsynlegt að stöðva. Þetta hef ég
lesið áður. Væri ekki rétt að byrja heima
fyrir og hætta óþarfa pappírsnotkun í út-
gáfit?
I tilefni af úrslitum í þjóðaratkvæða-
greiðslu í Danmörku um Maastrich-sam-
komulagið, segir Helgarblaðið fagnandi:
„Danska þjóðin hefur þannig tekið völdin
af valdaelítunni í samfélaginu, stjóm-
málaleiðtogum, atvinnurekendum, verka-
lýðsffömuðum, fjölmiðlum og fleirum og
sagt einfaldlega — nei.“ (5. júm'.) Kann-
ast ekki einhver við gömlu klisjumar?
Það er engu líkara en gengið sé í smiðju
hjá Fylkingunni, á meðan hún var og hét,
eingöngu breytt nokkmm orðum. Ætli
Helgarblaðið hefði haldið því fram að
þjóðin hefði verið kúguð af fýrmefndum
aðilum, ef samkomulagið hefði verið
samþykkt?
Það er auðvitað fagnaðarefni hve flóra
íslenskra blaða og tímarita er fjölbreytt,
þó ekki fari saman magn og gæði. Það
verður kraftaverk ef það tekst að halda
blaði sem þessu, úti í nokkur ár og eiga
aðstandendur þess þá hrós skilið. Þeir em
þá snjallari einkaframtaksmenn en ég
hélt. Hafa aðeins séð tómarúm sem yrði
að fylla og em eingöngu að uppfylla
ákveðnar þarfir markaðarins, sem enginn
annar kaupsýslumaður hefur séð. Þannig
á að gera það. Og hefur ekki verið sagt að
hörðustu „business-mennimir" komi úr
röðum kommanna?
Tökum Dagbjart á orðinu
Ráðherrann á ekki að láta berja sig eins og salt-
fisk með dylgjum afþessu tagi. Hann á að taka
Dagbjart á orðinu. Hann á að taka sérleyfið af
SÍF og hœtta að halda hlífiskildi ríkisverndaðrar
einokunar yfir samtökunum.
Á dögunum varð SIF sextugt. Eins og
vera ber héldu menn miklar og skemmti-
legar saltfiskhátíðir um landið. Spænskir
matreiðslumeistarar fóm um hémð með
leiftur af suðrænu ævintýri og matreiddu
bakkalá af kúnst sem menn hafa stundað
öldum saman suðrí Barcelónu. Meira að
segja Rúnar Marvinsson kom skamma
hríð aftur í sitt gamla konungsríki að Búð-
um og framdi snæfellskan saltfiskseið við
glóð af jöklinum.
Ekki voru þó allir jafnkátir á afmælis-
daginn. Á sjálfum aðalfundinum hélt
stjómarformaður SÍF, Dagbjartur Einars-
son af Suðumesjum, mikla ræðu og var
skömmóttur í garð Jóns Baldvins Hanni-
balssonar. Gleymdur var þá EES-samn-
ingurinn sem færir Dagbjarti og SÍF
meira í aðra hönd en nokkmm öðmm.
Dagbjartur taldi ráðherrann hafa illa
farið með svokallað „sérleyfi" SIF á út-
flumingi á saltfiski til Evrópu, þar sem
hann leyfði í vaxandi mæli óháðum út-
flytjendum utan SIF að selja þangað.
Þetta, segja forráðamenn SIF, leiðir bara
til undirboða gagnvart SÍF og að lokum til
verðlækkunar. Dagbjartur klykkti út með
því að segja, að réttast væri að skila inn
sérleyfinu og krefjast þess bara í staðinn
að öllum væri gefinn frjáls útflumingur.
Ja, guð láti gott á vita.
Það verður að segjast, að málflutning
forráðamanna SIF er erfitt að skilja öðm-
vísi en dylgjur um að Jón Baldvin standi í
því að lauma mikilvægum útflutnings-
leyfum á saltfiski ffamhjá kerfinu til ein-
hverra sérstakra vildarmanna sinna.
Hvíslingar af þessu tagi heyri ég því mið-
ur allt of oft frá mönnum innan SÍF. Og
nú tel ég satt að segja að nóg sé komið.
Ráðherrann á ekki að láta berja sig eins og
saltfisk með dylgjum af þessu tagi. Hann
á að taka Dagbjart á orðinu. Hann á að
taka sérleyfið af SÍF og hætta að halda
hlíftskild' ríkisvemdaðrar einokunar yfir
samtökunum. Það yrði öllum til hagsbóta
þegar fram í sækir, ekki síst gjaldeyris-
hungraðri þjóð.
Einkaleyfi SIF byggist á gömlu stjóm-
valdsbréfi frá Ólafi Thors, sem á þeim
tfrna taldi réttilega að það væri hyggileg-
ast að láta SIF fá einkaleyfi á útflumingi
saltfískjar. Leyfísveitingin var eftir sem
áður í höndum ráðherra hverju sinni, og
langflestir þeirra manna sem sátu í við-
komandi ráðherrastóli veittu mönnum ut-
an SIF slík leyfi. Félagi Jón Baldvin erþví
fráleitt brautryðjandinn í því, — þótt hann
verði vonandi sá fyrsti til að rjúfa einok-
unina alveg.
En þótt einokunarleyfið verði tekið af
SIF er enginn að tala um að leggja sam-
tökin niður. Þau geta sem best starfað
áfram. Það eru fjölmargir mjög smáir
framleiðendur í landinu, sumir með undir
20 tonnum á ári, og fýrir þá gæti SÍF verið
mjög til hagsbóta. En samtökin þurfa frá-
leitt ríkisvemdaða einokun til þess.
Þeir fáu aðilar, sem enn hafa fengið
leyfí framhjá SÍF, þurfa allir að sæta
ströngum kröfum um gæði og ábyrgðir,
og það er skilyrði að verðið þarf að vera
jafhgott eða hærra en hjá SÍF. Það er því
út í hött að halda því fram að aukið ffelsi
leiði til verðlækkunar.
Staðreyndin er sú, að þvert á móti mun
frjáls útflutningur á saltfiski hafa í för
með sér, að þrír til fjórir milliliðir hverfa á
milli framleiðandans og neytandans.
Þannig væri út af fyrir sig hægt í senn að
halda jafngóðu eða hærra skilaverði og
jafnframt að lækka verðið til neytandans.
Um helgina átti Morgunblaðið viðtal
við Sighvat Bjamason, fyrrum forstöðu-
mann saltfiskverksmiðjunnar sem SIF á í
Frakklandi. Þrátt fyrir erfiðleika og verð-
lækkanir á fiskmarkaði kvað Sighvatur
verksmiðjuna hafa getað haldið óbreyttu
verði á stórum hluta af afurðum sínum.
Ástæðan var einföld að dómi hins vaska
Vestmanneyings. Verksmiðjan seldi beint
til stórmarkaða.
Þetta er ekki hægt að skilja öðmvísi en
svo, að Sighvatur telji að betra verð fáist
með því að skera burtu milliliðina. Þannig
koma bestu rökin gegn ríkisvemdaðri ein-
okun SIF úr þeirra eigin herbúðum.
FJÖLMIÐLA
Gúrka
Gúrkan í fréttum á sér margar ástæður.
Ein er sú að það dofhar yfir fyrirtækj-
um og stofnunum á sumrin. Aðaláhersl-
an er lögð á að skipuleggja sumarfríin.
Hjá ríkinu er það helst í fjármálaráðu-
neytinu sem einhver vinna fer fram, en
þar þurfa menn að undirbúa fjárlög á
sumrin. í öðmm ráðuneytum, stofnunum
og fyrirtækjum em flestir helstu yfir-
menn ýmist í löngum sumarfríum eða
löngum helgarfríum. Þótt venjubundin
starfsemi þessara stofnana skaðist að
sjálfsögðu ekki við að losna við yfir-
mennina þá minnka lflcumar á að í þeim
gerist frétmæmir atburðir. Það er ekki
fyrr en á haustin, þegar yfirmennimir
koma úr fríunum og fá sex og átta mán-
aða uppgjörin í hendumar, að þeir átta
sig á að fyrirtækin em gjaldþrota eða
stofnanimar komnar margfalt fram úr
R
fjárlögum.
Önnur ástæða er sú að á sumrin er
stundum gott veður. Fréttir berast illa í
góðu veðri. Þegar tveir menn hittast tala
þeir að meðaltali saman í um fimm mín-
útur. Ef veðrið er gott fyllir umræða um
það akkúrat þennan tíma. Sökum þess
berast fféttir ekki um þjóðfélagið. Svipað
ástand varir þegar Islendingum gengur
vel á íþróttasviðinu.
Enn önnur ástæða er sú að menn hætta
snemma í vinnunni á sumrin. Það er að
segja þeir sem em ekki í fríi. Það er því
erfiðara að afla ffétta og fá þær staðfest-
ar.
Og ein ástæðan er sú að gúrkan kemur
á hverju ári. Blaða- og fréttamenn búast
því við henni og þegar erfiðara verður að
afla fféttanna segja þeir: Jæja, þá er gúrk-

an byrjuð. Og það bregst ekki að hún
byrjar með það sama. Gúrkan er því að
nokkm leyti huglægt ástand blaðamann-
anna sjálffa.
Reyndar hefur gúrkan verið vægari
undanfarin ár en á ámm áður. I raun hef-
ur ekki verið teljandi gúrka síðan engin
slík birtist sumarið 1988 þegar fjaraði
undan ríkisstjóm Þorsteins Pálssonar uns
hún sprakk snemma hausts. Síðasta sum-
ar sáu Davíð Oddsson, fortíðarvandinn
og Matti Bjama um að draga úr áhrifum
gúrkunnar. I sumar verða það líklega
Hafró, Steini Páls og talsmenn hags-
munasamtakanna sem tala gúrkuna í hel
með hugsanlegum aðgerðum til bjargar
þjóðinni og atvinnuvegunum effir brott-
hvarfþorsksins. ____________
Gunnar Smári Egilsson
„Mun þá ráða úr-
slitum að hœgt
verði að sann-
fœra bankana um
að hallarekstri sé
lokið og eignir
beri arð í sam-
rœmi við kostnað
en verði annars
seldar. “
Guöjón B. Ólafsson, forstjóri SÍS.

Jt'yoe.lClCLe-tyicc-
, íað verða aðrir að meta það
hversu smekkleg þessi ummæli
Davíðs em.“
Þorsteinn Pálsson
leikbróöir.
P ttóv Lcic
'ít&V Cx.Lcctcyjc’c e-(c(ci
e-icvi (v’vcv-tí
„Kvennaíþróttir hafa ekki sama
sess og karlaíþróttir í fjölmiðlum
og það getur dregið úr áhuga
kvennanna sjálfra á að stunda
íþróttir."
Sigrún Stefánsdóttir
heilsufrömuöur.

„Þetta er náttúrulega verkefni
eðlisfræðinga, verkfræðinga og
margra tækniffæðinga.“
Guömundur Þóröarson
framtíðarvetnisframleiðandi.
^-^ccycicce) i*ic)
cLctLCttCc!
, JVIér var ráðlagt að skoða graf-
hýsi Leníns þar sem ekki var víst
að hann yrði þar miklu lengur.“
Heiöar Ástvaldsson
danskennari.
'&rc (vercct) cyce.t)
(\ L i\
crccýí
„Við hugsum aldrei um okkur
sem þríhyming."
Margrét Örnólfsdóttir
hljómborðsleikari Sykurmolanna.
'Gce ■j'ccvnvtcÍcVc-
itcc’vj?
, formennska í Alþýðuflokknum
er ekki ævistarf.“
Gunnlaugur Stefánsson
þingmaöur og bróöir.
ae.i. (ecvr-vn. e,(c(ci
e-iceu. iicccvi d-i
(cve,i(cýc\. d-
„Ég fæ aldrei að vita neitt fyrr en
það er búið að kalla út
allt liðið!“
Hrólfur Jónsson slökkviliösstjóri.