Pressan - 18.06.1992, Blaðsíða 13

MIÐVIKUDAGUR PRESSAN 17.JÚNÍ 1992
13
Lilja var meðlimur safnaðar Votta Jehóva í fimmtán ár. Hún
var rekin, stóð eftir það uppi vinalaus; útskúfuð úr fjölskyld-
unni og söfnuðinum. í viðtali sínu við PRESSUNA segir hún
frá mannvonsku undir gunnfána trúarinnar og vonast til að
frásögn sín veki fólk til umhugsunar um lífsviðhorf þau sem
Vottar Jehóva hafa tileinkað sér.
Fyrir skömmu var viðtal í
PRESSUNNI við fyrrum safn-
aðarmeðlim Votta Jehóva í Nor-
egi, en hann hefur gefið út bók
þar sem hann segir frá mann-
vonsku og fomeskjulegu hugar-
fari í innra h'fi safnaðarins. Lilja
var meðlimur Votta Jehóva á Is-
landi í fimmtán ár og hefúr svip-
aða sögu að segja. Hún mátti
líúð horfa á sjónvarp, ekki fara í
kvikmyndahús og bænahald og
bíbhulestur voru daglegt brauð.
Hún upplifði það að fara fyrir
„dómstól", var gerð útlæg úr
söfnuðinum og hunsuð af fjöl-
skyldu sinni. Verst finnst henni
þó hvað börnin hafa þurft að
þola. Hún óskar að halda nafhi
sínu leyndu svo samskipún við
þau versni ekki umfram það
sem orðið er og er því kölluð
Lilja.
DREGIN FYRIR
DÓMSTÓL
,Ég byijaði í þessu sextán ára
og fannst félagsskapurinn ágæt-
ur í fyrstu. Eg fylgdi í fyrstu
systkinum mínum, því ég var
ekki mjög trúuð, en var afar
hrifin af súák sem var upptenn-
andi í söfnuðinum og miklar
vonir bundnar við. Við bytjuð-
um að nema, sem kallað er, en
ég lagði ekki mikla rækt við
námið, lærði ekki ritningarstafi
og annað sem úl þurfú, og hélt
míhu striki. Það var því allt fra
upphafi liúð á mig sem „lélegan
pappír" og samskipti mín við
strákinn illa liðin,“ segir Lilja.
Grannt var fylgst með þeim en
þegar unglingarnir þóttu vera
helst úl of mikið saman var talið
að þau sútnduðu ósiðlegt aútæfi.
Þá tók dómnefnd þriggja öld-
unga í taumana og átti að skera
úr um málin. „Það voru ekki
bara við tvö heldur allur vina-
hópurinn sem var kallaður fyrir,
því þeir töldu sig þurfa vitna
við.“
GRÓFLEGA BROTIÐ Á
EINKALÍFTNU
„Þeir spurðu afar nærgön-
gulla spuminga og þetta voru
hræðilegar yfirheyrslur," segir
Lilja. „Þeir vildu úl dæmis fá að
vita hvort hann hefði snert bijóst
mín og hefði snert mig víðar.
Það var farið út í virkileg
smáatriði og það er rétt að það
komi fram að þeir vom búnir að
ákveða fyrirfram að eitthvað
hefði gerst. Ég vissi á þessum
tíma ekki almennilega úl hvers
var ætlast af mér, ég var bara
unglingur, og ekki einu sinni
skírð inn í söfnuðinn. Sannleik-
urinn er sá að Vottar hafa afar
sú'fa siðferðiskennd og em mjög
uppteknir af hinni holdlegu
fýsn. Samkvæmt hugmyndum
þeirra mega karlmaður og kona
aldrei vera tvö ein saman fyrir
giftingu. Ég var hrædd og mér
leið illa, en varð samt ekki þok-
að. Ég verð að segja að mér
fannst það þá — og finnst það
enn — að þeir hafi noúð þess að
spyija eins og þeir gerðu. Efúr
þetta hafði ég alltaf óbeit á þess-
um mönnum sem tróðu sér svo
gróflega inn í einkalíf mitt. Þetta
olli miklu fjaðrafoki inni í söfn-
uðinum og ég var send af landi
brott í nokkra mánuði.“
ÞVINGUN (XI
KARLAVELDI
Lilja var fremur úlfinninga-
lega bundin félagsskapnum en
að hún væri móttækileg fyrir
hinni trúarlegu innræúngu. ,J>ar
sem fjölskylda mi'n var öll í
þessu og vinahópurinn tengdist
þessu tapaði ég vinskap við alla
aðra sem ég hafði þekkt áður,“
segir Lilja. Um tvítugt giftist
hún inn í söfnuðinn, ekki þó
æskuásúnni, og var eiginmaður
hennar mjög trúaður. „Ég var
ákaflega ósjálfstæð í hugsun á
þessum tíma, gafst upp og lét
undan þrýsúngi, því maðurinn
minn var heiftarlega trúaður
þrátt fyrir að vera ákaflega góð-
ur maður. Ég lét skírast og að
auki er það gæðasúmpill að gift-
ast inn í söfnuðinn þótt það sé
ekki skylda. í raun áttaði ég mig
ekki fyrr en ég var föst í neúnu.
Mér var bannað að horfa á sjón-
varp, því þar gat ég séð ofbeldi
eða kynlíf, ég mátú ekki fara á
bíó og alls ekki á skemmústaði.
Það var farið með bæn fyrir
hvem matmálsú'ma og ég var á
allan hátt þvinguð, því það er á
ábyrgð karlmannsins að láta
hjónabandið ganga upp og hann
ræður öllu sem gerist í nafni
þess. Giftingunni er ætlað að
endast úl h'fsú'ðar."
Lilja segir konur ekki aðeins
þvingaðar af eiginmönnum
heldur einkennist allt safnaðarlíf
af miklu karlaveldi. „Konur
mega ekki tala í ræðupúlti og
karlmenn gegna öllum ábyrgð-
arstörfúm í söfnuðinum. Konur
geta verið brautryðjendur en fá
aldrei að bera aðra úúa. Það má
enginn klæða sig efúr tískunni
og alls ekki skera sig úr á nokk-
um máta. Þess vegna verða kon-
ur að ganga í pilsum sem ná
niður fyrir hné og andlitsfarða
verður að halda í algeru lág-
marki. Ég fór aldrei eftir þessu
og gekk í mínum stuttpilsum en
eiginmaður minn ávítaði mig
fyrir það.“
FÓLK ER HEILAÞVEGIÐ
Trúarleg innræúng er megin-
markmið safnaðarlífsins. „Öll
hugsun og allt lífið snýst um
þetta og fólk er gjörsamlega
heilaþvegið. Ef manneskja flæk-
ist í þetta hefur hún ekki ú'ma
fyrir neiú annað en að stúdera,
undirbúa sig og ganga í hús. Það
era haldnar samkomur þrisvar í
viku, þar sem súindað er bæna-
hald, söngur og endalausar ræð-
ur. Böm þurfa oftast að sitja
grafkyrr meðan á þeim stendur
en meðlimir eiga allir að vera
búnir að lesa sér úl í málgagni
Votta, Varðtuminum, vera búnir
að strika undir og finna svör í
ritningunni. Auk þessa á að
ganga í hús og boða trúna.
Ef maður sinnir starfmu af
krafú fer maður að trúa því sem
er sagt og þegar einhver er jafn
ósjálfstæður og ég var þá er
hann ekki í stakk búinn til að
mæta því ofurefli sem hann
glímir við, og lætur undan. Það
er helst að líkja þessu við fíkni-
efni; fólk finnur sér undan-
komuleið frá lífinu og er í trúar-
vímu. Um leið á það ekki sína
eigin hugsun, ekki siú eigið líf.“
Lilja segir Votta Jehóva hafa
sfna eigin biblíu, sem er þýðing,
og hagræða ritningarstöfiim svo
þeir henú boðskap safnaðarins.
„Bókstafinn túlka þeir eftir geð-
þótta. Til dæmis upplifði ég það
þegar Paradís kom ekki árið
1975 eins og þeir höfðu boðað.
Það var talsvert áfall fyrir þá, en
eftir það hættu þeir að tala um
ártöl í sambandi við heimsendi.
Öllum neikvæðum skrifum og
umfjöllun í fjölmiðlum er tekið
fagnandi og þykir sönnun fyrir
því að þrengt sé að hinum sann-
kristna."
Foreldramir sjá um að upp-
fræða böm sín frá blautu bams-
beini. „Þau trúa að sjálfsögðu
sínum eigin foreldram en h'ður
fyrir hluú eins og að halda ekki
jólin, páskana eða afmælisdaga
háú'ðlega. Bömin era hins vegar
einangrað fra hefðbundnu h'fi og
era afar ofvemduð."
REKIN ÚR SÖFNUÐINUM
Lilja skildi við mann sinn eft-
ir margra ára hjónaband og tvö
böm. „Við það var ég rekin úr
söfnuðinum. Dómnefndin gerði
ítrekaðar úlraunir úl að fá mig í
yfirheyrslu, en ég sinnú því ekki
vegna fyrri reynslu minnar. Ef
maður sýnir iðran og grætur er
tekið mildar á málum.
Með þessari ákvörðun minni
kallaði ég það hins vegar yfir
mig að missa alla vini mína og,
það sem verra var, fjölskylduna
alla. Það talaði enginn við mig
og ég var gjörsamlega útskúfúð.
Allt í einu áttaði ég mig á því að
ég stóð uppi algerlega ein og
hafði ekki í nokkur hús að
venda. Ég hafði týnst í fimmtán
ár.“
Lilja átú erfiú með að fóta sig
í lífinu fyrst á eftir. „Ég var þó
fullorðin manneskja og átú að
standast raunina, en fyrir bömin
var þetta hins vegar hræðilegt.
Frændsysúdnin grýttu þau með
steinum vegna þess að foreldrar
þeirra, systkini mín, innrættu
þeim að ég væri haldin illum
anda. Þau létu af þessari iðju
sinni þegar móður minni of-
bauð. Fjölskylda mín sagði mér
hins vegar að hörmungarnar
væra mér að kenna vegna hins
andstyggilega lífsmáta rm'ns og
rétt væri að það bitnaði jafn-
framt á bömunum. Bömin skilja
auðvitað ekkert í því af hverju
mamma má ekki vera með fún-
um í fjölskyldunni. „Hvað hef-
urðu gert svona ljótt, mamma?“
spyija þau.“
MANNVONSKA í NAFNI
TRÚARINNAR
Sex ár era liðin frá því Lilja
sneri baki við söfnuðinum, en
enn er hún ekki virt viðlits af
hluta fjölskyldu sinnar. „Núorð-
ið má ég koma á heimili móður
minnar en systkini mín heilsa
mér ekki enn. Allir fyrrum
kunningjar mínir horfa í gegn-
um mig því ég telst til þeirra
vantrúuðu, sem er í raun verri
félagsskapur en morðingjar.
Mig hefúr söfnuðurinn „dæmt
til dauða“ og þessi endalausa
mannvonska er stunduð í nafni
trúarinnar og „kærleikans“.
Þama talar fólk um ávexú and-
ans en hefur dómsvald sem
dæmir fólk úl dauða. Auðvitað
er þetta bara venjulegt fólk með
venjuleg vandamál, fólk sem
talin er trú um að það nálgist
guð og fullkomnleikan með
þessari iðju.“
Þegar böm Lilju fóra að fara
úl föður síns um helgar áttu þau
það úl að grátbiðja móður sína
að fara á samkomur þegar þau
komu heim aftur. „Þau vora svo
hrædd um að ég myndi deyja
þegar heimsendir kæmi. Föð-
umum finnst ég vera að eyði-
leggja líf barnanna minna og
þótti þau andlega svelt. Hann
notaði því tækifærið um helgar
úl að innræta þeim boðskapinn.
Ég veit að ég er ekki sloppin,
því bömin mín verða sjálfstæð á
unglingsáranum og verða þá að
hafa frelsi til að taka eigin
ákvarðanir um líf sitt. Ég geri
mér grein fyrir því að þau geta
átt á hættu að láta stjómast af
fjölskyldunni og lent í söfnuðin-
um.
FER AÐ SJÁ HLUTINA í
RÉTTU LJÓSI
Vottar Jehóva trúa því að
heimsendir sé í nánd og við taki
eilíf paradís bæði á jörðu og
himni. 144 þúsund manns telja
þeir útvalda til eilífrar himna-
vistarsem stjórna mun múgi
manna sem mun lifa í Paradís á
jörðu. Þeir einir sem feta hinn
þrönga veg dyggðarinnar munu
öðlast eilíft líf en hinir vanfrú-
uðu munu farast. Það er því álit-
ið tímasóun að stunda nám og
íþróttir í þessari jarðvist, — fyrir
slíkt sé nægur ú'mi í Paradís.
,J>að er ekki ætlast úl að safn-
aðarmeðlimir hugsi sjálfstæú og
í heimsku sinni og einfeldni era
þeir meðfærilegir og trúa því
sem sagt er. Ég var komin í
vinnu og hafði unnið mig upp í
ágæta stöðu. Þar kynntist ég
auðvitað eðlilegu og hressu
fólki sem lifði eðlilegu lífi. Ég
mátti alls ekki skemmta mér
með þessu veraldlega fólki og
pukraðist með það. En þama fór
ég að sjá hluúna í réúu ljósi þóú
ég væri löngu komin með þá úl-
finningu að ég væri að kyrkjast
og var hreinlega að ganga af
göflunum.
Eftir öll þessi ár eimir enn eft-
ir af innrætingunni því ég
vonaði virkilega að Paradís væri
að koma og hjónabandið myndi
lagast. Ég áttaði mig ekki á
ranghugmyndunum og því
hversu einangrað líf mitt var.
Andlegt álag sem fylgir við-
skilnaði við söfnuðinn leiðir oft
úl þess að fólk þarf að leita að-
stoðar sálfræðings úl að ná sér á
súik og það er hræðilegt að fólk
skuli þuifa að lenda í slíkum sál-
arhremmingum og fornaldar-
hugsunarhætú. Að lokum vil ég
aðeins segja; Þetta er stórhæúu-
legt og alls ekkert saklaust."
Telma L. Tómasson