Pressan - 09.07.1992, Blaðsíða 36

36
FIMMTUDAGUR PRESSAN 9. JÚLÍ 1992
Sigríður Gísladóttir, hótelstjóri á Búðum
Þolum þetta ekki
stundinni lengur
Það virðist mikil tíska þetta sumarið að fara út á
land, setja upp tjald og detta í það. Þeim sem búa
nálægt frægum óróasvæðum er ekki skemmt og
yfirvöld standa ráðþrota. Mikil læti voru í grennd
við Hótel Búðir á Snæfellsnesi um síðustu helgi.
Hótelhaldarar þar hafa nú fengið leyfi til að tak-
marka aðgang að tjaldstæðinu þar vestra. Sigríður
Gísladóttir hótelstjóri segir að fólk þar sé búið að
fá sig fullsatt af ágangi.
Um síðustu helgi safnaðist
fjöldi fólks saman á nokkrum
útivistarsvæðum landsins og
varð atgangurinn slíkur, að um-
sjónar- og eftirlitsmenn viðkom-
andi svæða fengu lítt ráðið við
mannsöfnuðinn, sem að venju
gerði nokkum óskunda. Var tal-
að um að þama hefði farið ffam
eins konar generalprufa fyrir
verslunarmannahelgina.
Talið er að meira en þúsund
ungmenni hafi safnast saman á
Þingvöllum. Ölvun var áberandi
og ólæti, þótt reyndar sé allt fyll-
erí bannað í þjóðgarðinum.
Sömu sögu er að segja úr Húsa-
felli. Þar kom gríðarlegur fjöldi
saman, staðarhöldumm að óvör-
um. Búðir á Snæfellsnesi fóm
heldur ekki varhluta af ferða-
gleði unglinga. Þar komu saman
nokkur hundruð ungmenni að
sögn hótelhaldara á Búðum, og
var framferði þeirra slíkt að allt
ætlaði um koll að keyra.
Starfsfólk á Búðum hefur áð-
ur orðið að verja náttúm staðar-
ins fyrir fjölmennum en alls
óvæntum samkomum. Síðustu
verslunarmannahelgi söfnuðust
um þrjú þúsund manns þar sam-
an, þótt engin útihátíð hefði ver-
ið auglýst á staðnum.
I kjölfar atburðanna um síð-
ustu helgi var hótelhöldumm á
Búðum endanlega nóg boðið.
Að fengnu samþykki umhverfis-
ráðuneytis og náttúruvemdar-
ráðs gáfu þeir út fréttatilkynn-
ingu þess efnis, að ákveðið hefði
verið að takmarka aðgang að
tjaldstæðum á Búðum um
óákveðinn tíma, vegna „áber-
andi ölvunar, háreysti, illrar um-
gengni og aksturs utan vega“,
eins og segir í tilkynningunni.
Þar fær enginn að tjalda lengur
nema með leyfi Sigríðar Gísla-
dóttur hótelstjóra. PRESSAN
hafði samband við hana og bað
hana að tjá sig um ástandið sem
gjaman skapast þar um helgar.
Síðustu verslunarmanna-
helgi var mikill og óvœr mann-
söfnuður saman kominn á
Búðum. Hvernig var ástandið
þá?
„Afur slæmt. Sú hreinlætisað-
staða sem við höfum hér á Búð-
um var hvergi nægjanleg til að
anna þessum mikla ágangi. Að-
staðan er miðuð við hótelgesti
og þau tjaldstæði sem hér em, en
mannfjöldinn hér var mörgum
sinnum meiri en gert er ráð fyrir
í skipulagi svæðisins. Af þeim
sökum var gífurlegt msl um allt
svæðið. Að auki var mikil ölvun
og umhverfisspjöll þó nokkur.
Sem betur fer urðu þó engin
stórslys. Svo virtist sem fólk
vaknaði smám saman til vitund-
ar um ástandið, mörgum tók að
blöskra umgengnin og meiri
friður færðist yfxr þegar líða tók
á hclgina."
Er nóg að takmarka aðgang
að tjaldstœðunum, til að koma
1 ve8 fyrir að fólk safnist sam-
an þar sem eftirlit er í lág-
marki?
„Nei, ég er ekki þeirrar skoð-
unar. Sjálf vil ég loka tjaldstæð-
unum algerlega, þegar slíkur
mannsöfnuður er væntanlegur
og hef staðið í miklu stappi við
Umhverfisráðuneytið í þeim til-
gangi. Hins vegar kemur klausa í
lögunum um friðlönd í veg fyrir
að unnt sé að loka friðlöndum
um lengri eða skemmri tíma.
Við hér á Búðum getum hins
vegar ekki búið við þetta stund-
inni lengur. Síðustu helgi létu
unglingar hér á svæðinu svo
ófriðlega, að hótelgestir þorðu
ekki út fyrir hússins dyr. Þetta
gekk meira að segja svo langt, að
kófdrukknir unglingar börðu
húsið utan og lágu veinandi á
gluggum hótelsins, svo ekki sé
talað um þá sem lágu eins og
hráviði um allt, örvita af
drykkju."
/ hverju felast náttúruspjöll-
in aðallega?
„Þau felast aðallega í gríðar-
legu rusli sem safnast óhjá-
kvæmilega saman í slíkri mann-
mergð þar sem lítil hreinlætisað-
staða er til staðar. Einnig er ekið
mikið utan vega og gróður troð-
inn niður. Einnig er vert að
nefna, að verk Halldórs Ásgeirs-
sonar myndlistarmanns, verk
sem áttu að undirstrika þá nátt-
úrufegurð sem hér er, voru öll
eyðilögð.“
Getur þú útskýrt þessa til-
hneigingu unglinga, að safn-
ast fyrirþar sem síst skyldi?
„Eg veit ekki hvað skal segja.
Helst gæti ég ímyndað mér að
krakkamir safnist saman þar
sem þau ganga að því vísu, að
ekki verði kallað á lögreglu. Hér
stoðar ekki að leita á náðir lög-
reglunnar, bæði vegna þess að
lögreglumenn hér í nágrenninu
eru skyldir þeim sem hingað
koma (stór hluti unglinganna er
héðan af svæðinu) og erfitt er að
fá lögregluaðstoð frá fjarlægari
byggðarlögum sökum mann-
fæðar og fjárskorts. Svo virðist
sem ungmenni, sem ákveða að
fara í tjaldferð, geti ekki dvalið í
náttúrunni án þess að drekka sig
ofurölvi og vaða yfir allt sem
fyrir þeim verður. Erlendir
ferðamenn, sem hingað koma,
skilja ekki þetta tillitsleysi og
blöskrar það. Að auki virðist
sem ferðamenn hafi verið varað-
ir við drykkjulátum íslenskara
unglinga og Islendinga almennt,
af samlöndum sínum sem hing-
að hafa komið. Þetta orðspor
hlýtur auðvitað að skapa ffemur
napurlega mynd af landinu, þrátt
fýrir náttúrufegurð þess.“
Hvernig telur þú að koma
megi í veg fyrir slœma um-
gengni unglinga um landið?
,,Eg tel að ffæðsla og kynning
í skólum kunni að hafa bót í för
með sér. Ungu fólki, og reyndar
mörgum fullorðnum einnig,
verður að skiljast að ferðaþjón-
ustan og auknar gjaldeyristekjur
eru gífurlega mikilvægar fyrir
afkomu þessarar þjóðar, sérstak-
lega ef vegur ferðaþjónustunnar
eykst á komandi árum.“
Er ekki ástœða til að kvíða
komandi verslunarmanna-
helgi?
, Jú, svo sannarlega. Ef hvorki
fæst leyfi til að loka tjaldstæðun-
um né aukin aðstoð lögreglu, er
afar líklegt að ástandið verði eins
og í fýrra."
Ett hefur lokun eins tiltekins
svœðis einhver áhrif. Leita
unglingar þá ekki eitthvað
annað í staðinn?
„Jú, þar er hætt við því, ef
ekki verður gripið til sam-
ræmdra aðgerða."
Eitthyað að lokum?
Já. Ég vil að síðustu taka það
fram, að ég er ekki eindreginn
andstæðingur útihátíða eða ann-
arra fjöldasanikoma. Ef vel er að
hátíðum staðið, þ.e. sé eftirlit og
hreinlætisaðstaða fullnægjandi
og mótsstaður vel valinn með til-
liti til náttúrunnar er ekkert að
því að fólk komi saman og
skemmti sér úti í náttúrunni."
Jónmundur Guömarsson
LÍTILRÆÐI
AfGeysi
Ég er ekki alveg klár á því
hvað er náttúrufegurð og það-
anafsíður er mér ljóst hvemig
mikil náttúrufegurð lítur út eða
lítil náttúrufegurð. Ég held
þetta fari svo ótrúlega mikið
eftir því í hvemig skapi maður
er hvort maður er saddur eða
svangur, ríkur, blankur, skuld-
ugur, vel eða illa ríðandi.
Mér finnst að á þessu dýrlega
sumri blasi dægrin löng við mér
meiri náttúrufegurð en orð fá
lýst og líklega vegna þess að ég
er bæði saddur, ríkur og vel ríð-
andi.
Núna er alltaf verið að reyna
að markaðssetja náttúmfegurð-
ina fyrir útlendinga og er víst
gengið útfrá þvf sem vísu að
þeir séu svangir, blankir og illa
ríðandi því augljóslega þurfa
þeir sterkari skammt af náttúm-
fegurð en ég.
Þeir þurfa náttúmundur.
Ekkert náttúruundur á ís-
landi hefur verið jafn rækilega
auglýst eins og Geysir í Hauka-
dal. Hvar sem íslenskan auglýs-
ingabækling ber fyrir augu
trónir þar fremst litmynd af
Geysi í Haukadal að gjósa him-
inháu gufugosi og er þessi
gamli „goshver" fyrir bragðið
kallaður eitt af náttúmundmm
veraldar.
Hins er ekki getið að Geysir
hefur í hartnær öld ekki gosið
nema á honum hafi fýrst verið
framin það sem í dag em kölluð
náttúmspjöll og em fólgin í því
að létta vatnsfargi af hvemum
og setja síðan í hann svolitla
sápu.
Ég fullyrði að aldrei hefur
ein einasta mynd af Geysi í
Haukadal verið birt í kynning-
arbæklingi um ísland eða aug-
lýsingapésa fýrr en búið var að
fremja á honum framangreind
spjöll.
Goðsögnin um Geysi er þess
vegna lygi og í hartnær öld hef-
ur hann aðeins gosið fýrir at-
beina atorkumanna eins og
Jóns frá Laug, Sigurðar Greips-
sonar og síðast Hrafns Gunn-
laugssonar.
Þegar þessir menn fféttu að
Geysir í Haukadal væri náttúm-
undur sögðu þeir sem svo:
Náttúruundur er ekki nátt-
úmundur nema það sé náttúm-
undur. Geysir er ekki náttúm-
undur þegar hann gýs ekki,
heldur þegar hann gýs.
Náttúruvemdarráð virðist
hinsvegar á öðm máli því nú
hefur verið lagt blátt bann við
FLOSI ÓLAFSSON
náttúmspjöllum á við þau að
láta Geysi gjósa með hefð-
bundnum hætti og einsog
ferðamönnum hefur verið lofað
í litríkum bæklingum.
Það flokkast undir náttúm-
spjöll að létta vatnsfarginu af
hvemum fyrir gos.
Náttúmvemdarráð verður að
gera sér ljóst að mörg af undr-
um veraldrar verða ekki lýðum
ljós fyrr en spjöll hafa verið á
þeim framin. Tökum til dæmis
sardínudós. Einskis unaðar
verður af sardínudós notið og
ekki skyggnst í leyndardóma
hennar fyrr en friðhelgi hennar
hefur verið rofin og hún spjöll-
uð. Sama má raunar segja um
konuna. Kona, sem ekki má
spjalla, hefur lítið gildi eða til-
gang í mannlegu samfélagi.
Eða sviðakjammi. Er hægt að
hugsa sér nokkuð tilgangslaus-
ara eða hjákátlegra en friðhelg-
an sviðakjamma? Hann hefur í
mesta lagi, líkt og friðhelg
kona, örlítið fagurfræðilegt
gildi og búið. Hann hefur
hvorki notagildi né næringar-
gildi.
En um leið og friðhelgi
sviðakjammans hefur verið rof-
in og hann spjallaður verður
hans notið til þeirrar fullnustu
sem aðeins sviðakjammi getur
veitt.
Sama má raunar segja um
sardínudósina, konuna og
Geysi.
„Kófdrukknir unglingar
börðu húsið utan
og lágu veinandi
á gluggum hótelsins.“