Pressan - 16.07.1992, Blaðsíða 25

FIMMTUDAGUR PRBSSAN 16.JÚLÍ 1992
25
STJÓRNMÁL
Lýðskrum ritstjóranna
HANNES HÓLMSTEINN GISSURARSON
ÓLI BJÖRN KARASON
Ólafur Ragnar hinn víðförli
Á námsárum mínum í Bret-
landi varð ég þess var, að óskráð
samkomulag var á milli bresku
blaðanna um eins konar verka-
skiptingu. Daily Mail kappkostaði
að vera auðlæsilegt og íylgdi lýð-
stefnu, pópulisma, elti vinsælar
tilhneigingar og hreyfingar eða
reyndi jafnvel að skjóta sér fram
fyrir þær. The Times var hins veg-
ar friðsæll reitur upplýstrar um-
ræðu, sem lét sveiflur almenn-
ingsálitsins ekki hafa of mikil áhrif
á sig. Það biað var þegar alls er
gáð, aldrei ölvað, þótt stundum
þættu mér ritstjórnarpistlarnir
fulldrýldnir.
Ég var að vona, að með þeim
tveimur alvörublöðum sem eftir
eru á íslenska dagblaðamarkaðn-
um, myndi takast svipuð verka-
skipting. DV myndi vera hinn
hressandi gustur almenningsálits-
ins, hóflegs pópulisma, en Morg-
unblaðið hin lygna tjörn, þar sem
menn gætu verið í friði fyrir æs-
ingum og óhófi. Því miður hef ég
orðið fyrir vonbrigðum. Bæði
blöðin fylgja pópulisma og leiðast
jafnvel út í blygðunarlaust lýð-
skrum. Þetta sást best, eftir að
Kjaradómur kvað upp fyrri úr-
skurð sinn síðast í júnímánuði.
Þá gripu þeir Ellert Schram og
Styrmir Gunnarson penna og
deildu hart á Kjaradóm, og Jónas
Kristjánsson skrifaði líka eitur-
snjallan leiðara um íslensku yfir-
stéttina. En ferst þessum mönn-
um? Ellert og Styrmir eru báðir
ófúsir að gefa kost á sér til stjórn-
málastarfa, þar sem tekjuvon sé
þar minni en í blaðamennsku.
Geta menn, sem ekki hafa efni á
að sinna stjórnmálastörfum,
hneykslast á háum launum stjóm-
málamanna? Og telst hátekjumað-
urinn Jónas Kristjánsson ekki til
þeirrar hástéttar, sem hann dró
sundur og saman í háði í blaði
sínu? Mér verður á að segja um
þessa menn það, sem áður var
sagtum bultingarmenn: Efþeir
ætla að bæta heiminn, þá ættu
þeir að byrja á sjálfúm sér.
Þeir Ellert og Styrmir eru báðir
lögffæðingar, og þess vegna hefði
mátt vænta nokkurs skilnings á
úrskurði Kjaradóms frá þeim.
Auðvitað gerði Kjaradómur ekki
annað en að svara þeirri spurn-
ingu, sem til hans var beint lögum
samkvæmt, og ég sé ekki betur en
hann hafi svarað henni alveg rétt í
fyrri úrskurði sínum. Dómsorðið
var alls ekki rangt.
Þegar stjórnvöld mátu stjórn-
málaástandið svo, að ekki mætti
bera þessa spurningu upp við
dóminn, þá settu þau bráða-
birgðalög um, að dómurinn ætti
að svara annarri spumingu, og ég
sé ekki betur en Kjaradómur hafi
líka svarað henni rétt. Ef taka á
mið af aðstæðum á launamarkaði
og tímabundnum sjónarmiðum,
þá mega æðstu embættismenn
ríkisins ekki fá meiri kauphækkun
en félagar í Alþýðusambandinu og
samtökum opinberra starfs-
manna.
En með upphrópunum sínum
og lýðskrumskrifum hafa ritsjórar
beggja alvörudagblaðanna beint
athyglinni frá þremur aðalatrið-
um þessa máls. Hið fyrsta er að
eðlilegast er að greiða ráðherrum
og dómurum góð laun og sleppa
alveg ýmsum fríðindum og föld-
um hlunnindum þeirra. Annað
aðalatriðið er að það er stórkost-
legt alvörumál hversu illa hæsta-
réttardómarar eru launaðir. Nú
fást snjöllustu lögffæðingar lands-
ins ekki í Hæstarétt, vegna þess
hversu bág launakjörin eru. Þeir
hafa ekki efni á því að setjast í
Hæstarétt fremur en Styrmir og
Ellert á þing.
Þriðja atriðið er að miklu skyn-
samlegra er að fækka mönnum í
æðstu stjórn ríkisins og greiða
þeim, sem eftir eru, betur. Við
höfum ekkert að gera með 63
þingmenn, sem sitja að skrafi all-
an ársins hring. Til ársins 1920
höfðum við 20 þingmenn, sem
komu saman annað hvort ár. Við
þyrftum nú ekki nema 40-50
þingmenn, sem kæmu saman í
einn eða tvo mánuði á ári til að
setja raunveruleg lög, almennar
reglur um hegðun og hátterni
borgaranna. Og auðvitað þurfúm
við ekki heldur tíu ráðherra. Þeir
gera ekki annað en að trufla hver
annan. Fimm ráðherrar með tals-
vert hærra kaup en ráðherrar hafa
nú myndu skila þjóðinni betri af-
köstum og betri stjórn.
En ég vona að sú tíð komi að
Morgunblaðið verði griðastaður
upplýstrar umræðu. Það á sér allt
of glæsilega fortíð undir ritstjórn
Valtýs Stefánssonar og Bjarna
Benediktssonar til þess að það geti
orðið að lýðskrumsblaði. Við
þurfúm eðlilega verkaskiptingu á
milliþessogDV.
„Ellert og Styrm-
ir eru báðir ófús-
ir að gefa kost á
sér til stjórn-
málastarfa, þar
sem tekjuvon sé
þar minni en í
blaðamennsku.
Geta menn, sem
ekki hafa efni á
að sinna stjórn-
málastörfum,
hneykslast á há-
um launum
stjórnmála-
manna?“
Ólafur Ragnar Grímsson, for-
maður Alþýðubandalagsins, er í
New York á þingi demókrata.
Honum var boðið og hann mætti,
enda ekki þekktur fyrir að neita
góðum boðum. Þetta vissi Walter
Mondale, sem bandarískir kjós-
endur eru lítt hrifnir af, frekar en
íslenskir kjósendur, sem gerðu ÓI-
af Ragnar nær útlægan í nokkur
ár. Þá byrjaði Ólafur á heims-
hornaflakki.
Enginn íslenskur stjórnmála-
maður er jafn duglegur að ferðast
um heiminn og Ólafur Ragnar
Grímsson, og enginn er duglegri
að afla sér boðskorta frá háum
herrum úti í heimi. Líklegast hefur
Ólafur Ragnar tekið í hendina á
fleiri heimsþekktum stjórnmála-
leiðtogum, en nokkur annar fs-
lendingur og kynnst þeim náið í
gegnum handaband. Formaður
Alþýðubandalagsins hafði reynd-
ar ekki mikið að gera hér á landi,
enda kjósendur ekki hrifnir af
honum og vildu í besta falli kjósa
hann sem varaþingmann og því
snéri hann sér að formennsku í
þingmannasamtökum, sem eng-
inn vissi að væru til fyrr en ís-
lenskir fjölmiðlungar voru búnir
að taka viðtöl á viðtöl ofan við Ól-
af Ragnar, enda ekki á hverjum
degi sem maður sem ekki á sæti á
þjóðþingi er kjörinn formaður
samtaka þingmanna, sem enginn
þekkir.
Ég er ekki einn þeirra sem
saknaði Ólafs Ragnars sérstaklega
þegar hann var á flakki milli Sví-
þjóðar, Grikklands og Indlands. í
sjálfú sér er mér sama þótt Ólafur
geri langan stans í New York. En
mér þykir miður að fjölmiðlungar
hér heima skuli enn halda uppi til-
teknum hætti — ræða við hann
og lofa honum að blaðra um
demókrata sem sérstaka samherja
sína í stjórnmálum. Það er mál að
linni. Ég hef stundum á tilfinning-
unni að Ólafur Ragnar umskrifi
söguna í hvert sinn sem hann birt-
ist á skjánum. Væri ekki rétt að
fréttamenn hugleiddu að læða
einni og einni spurningu að Ólafi
Ragnari þegar þeir telja sig knúna
til að eiga við hann viðtöl?
Hvað er formaður Alþýðu-
bandalagsins að vilja upp á dekk
hjá bandarískum demókrötum,
sem nú eru undir forystu ungra
manna frá Suðurríkjunum?
Hvemig í ósköpunum hefúr tals-
maður þess flolcks, sem hefúr alla
tíð úthrópað Bandaríkin og
bandaríska stjórnmálamenn, geð í
sér að þekkjast boð ffá mönnum
sem standa hægra megin við Sjálf-
stæðisflokkinn í stjórnmálum? Er
Ólafur Ragnar að verða íhalds-
samari með aldrinum?
Bandarískir kjósendur geta velt
því fyrir sér hvort demókrötum sé
treystandi að fara með forseta-
embætti Bandaríkjanna á meðan
þeir senda boðskort um allar triss-
ur til andstæðinga sinna. Það er
jafn ffáleitt af þeim að bjóða Ólafi
Ragnari og ef breski íhaldsflokk-
urinn sendi honum boðskort á
landsfund. Og það er jafn fráleitt
af formanni Alþýðubandalagsins
að þiggja boð íhaldsmanna í Bret-
landi og setjast á þing demókrata í
New YorL En kannski að Alþýðu-
bandalagið sé þannig flokkir að
hann þurfi nauðsynlega einhvern
móðurflokk í útlöndum, ekki síst
eftir hrun Sovétrlkjanna. Kannski
að alþjóðahyggjan snúist fyrst og
fremst um farseðla til útlanda fyrir
formanninn?
Óli Björn Kdrason
„Ég er ekki einn
þeirra sem sakn-
aði Ólafs Ragn-
ars sérstaklega
þegar hann var á
flakki milli Sví-
þjóðar, Grikk-
lands og Ind-
lands. í sjálfu sér
er mér sama þótt
Ólafurgeri lang-
an stans í New
York. “
U N D I R
Ö X I N N I
Hvers vegna
eru læknar
svona æstir
yfir þessum
uppsögnum,
Sverrir?
„Það skiptir okkur öllu máli
að fá skýringar á ástæðunni fyrir
uppsögnunum, en við teljum
ekki svo vera. Það eru menn
ráðnir til að gefa stjórn spítalans
faglegar ráðleggingar varðandi
ráðningar og uppsagnir lækna,
en það var aldrei leitað til þeirra
með þessar uppsagnir eins og
hefði átt að gera.“
Má ekki reka lækna eins og
annað fólk?
„Það er ekki spurningin, því
auðvitað má segja öllum upp.
En ef lækni er sagt upp er eðli-
legt að tala við yfirmann hans
eða hann sjálfan fyrst. Það var
ekki gert í þessu tilfelli. Ef yfir-
maðurinn mótmælir ekki upp-
sögninni á að leita til Lækna-
ráðs, sem gefur ráðleggingar um
uppsagnir og ráðningar lækna.
Okkur kemur spánskt fyrir sjón-
ir að það var ekki gert.“
En er rétt að gera meira mál úr
því þegar læknum er sagt upp
en öðru starfsfólki?"
„Það hefur ekki mörgum verið
sagt upp. Efþessir læknar hefðu
verið ráðnir tímabundið, hefði
ekki verið neitt óeðlilegt við það
þótt þeir hefðu ekki verið end-
urráðnir. Slíkt gerist oft. En það
er ekki hægt að segja fólki upp
eftir geðþótta. Það verður að
vera einhver ástæða fyrir upp-
sögninni. Við höfum ekki fengið
nein ákveðin svör við því hver
hún er. Það hefúr verið sagt að
hún sé sparnaður, en enginn
hefur getað sagt okkur eftir
hvaða reglu uppsagnirnar eru
framkvæmdar. Við teljum líka
að hægt sé að ná fram spamaði
effir öðrum leiðum.“
Ef þið efist um að sparnaður sé
raunveruleg ástæða uppsagn-
anna, hljótið þið að hafa
grunnsemdir um hver hún er?
„Nei, við höfum það í rauninni
ekki. Þetta kemur flatt upp á
okkur. En við eigum eff ir að hitta
formann stjórnarnefndarinnar
og fá svör við því á hverju þessi
ákvörðun byggist. Það gerum við
um leið og hann kemur úr fríi og
já getur meira en vel verið að
málið leysist skynsamlega.“
Eiga aðrar reglur að gilda um
uppsagnir lækna, en annarra
regna þjóðfélagsins?
„Nei, alls ekki. Við erum ekki
fastráðnir opinberir starfsmenn
og kjarasamningar vernda okk-
ur ekki fyrir slíku á neinn hátt.
En læknar eru ráðnir eftir fag-
legu mati og því finnst okkur að
hið sama eigi að gilda um upp-
sagnir.“_____________________
Sverrir Bergmann er formaður
Læknafélags íslands sem hefur mót-
mælt uppsögnum tveggja lækna,
Ingólfs Sveinssonar og Matthíasar
Kjeld, á Landsspítalanum.