Pressan - 16.07.1992, Blaðsíða 26
26
FIMMTUDAGUR PRESSAN 16. JÚLI 1992
Þeir leika alltaf elskhugann
Tenórar eru frægari en aðrir söngvarar. Það er
staðreynd, sem ekki einu sinni bassar neita.
Eða hver kannast ekki við nöfn eins og
Pavarotti, Placido Domingo og José Carr-
eras? Að ógleymdum Enrico Caruso,
frægasta tenórsöngvara allra tíma. Enginn
man eftir bassasöngvara sem notið hefur
sambærilegrar frægðar. Það hlýtur að vera
einhver ástæða fyrir þessari hylli. Kannski
eru tenórsöngvarar meiri sjarmörar? Hafa
þeir kímnigáfuna á hreinu? Eru einfald-
lega betri söngvarar? Eða hafa þeir
mest heillandi raddsviðið? Eru
þess vegna margar af fallegustu
aríum óperubókmenntanna
skrifaðar fyrir þá? Og hverjir
eru íslensku tenórarnir?
Hversu langt hafa þeir náð?
Hvaða möguleika eiga þeir?
Við leituðum til bæði tenóra
og annarra söngvara til að fá
svör við þessum spurning-
um og komumst að ýmsu.
Það er staðreynd að færri karl-
menn leggja stund á söngnám en
konur. Af 120 nemendum við
Söngskólann í Reykjavík var að-
eins 21 karlmaður við nám síðast-
liðinn vetur. Þar af sjö tenórar.
Ásrún Davíðsdóttir skólastjóri,
segir að það sé líklega óvenju hátt
hlutfall. „Það er offramboð á sópr-
önum og þeir hafa þess vegna ekki
efni á því að vera stórir upp á sig.
Tenórarnir eru aftur á móti til-
tölulega fáir, því þetta eru óvenju-
legar raddir. Þeir geta þess vegna
látið ganga meira á eftir sér,“ segir
Ásrún. „Tenór er ekki fyrr kom-
inn inn í skólann, en hann er
kominn í óperukórinn á meðan
stelpurnar þurfa stundum að bíða
í mörg ár eftir að komast þar að.“
HEIMSKIR TENÓRAR,
LYGNIR B ASSAR
Léttur rígur á milli tenóra og
bassa hefur lengi viðgengist í kór-
um. Það er til að mynda sagt um
tenórana að þeir séu ekki mjög vel
gefnir, því þeir þurfa að hafa gott
pláss í kollinum til að röddin
hljómi vel. „Þeim mun vitlausari,
þeim mun betri,“ segir Jón Rúnar
Arason, nýútskrifaður tenór úr
Söngskólanum. „Það eru helst
ljóskur sem komast með tærnar
þar sem tenórar hafa hælana hvað
heimsku varðar.“
Á móti er sagt að bassarnir séu
hraðlygnir og alltaf að blekkja ten-
órana, enda mun gáfaðri. Þeir eru
heldur ekki sagðir eins félagslynd-
ir, heldur rotti sig saman úti í
horni. Kannski það sé eitthvað til í
þessu í alvörunni, því í kór Lang-
holtskirkju halda bassarnir sér
árshátíð. Fara saman, ásamt eigin-
konunum, út á land. „Tenórarnir
eru líka farnir að halda árshátíð til
að herma eftir okkur. Þeir setja
upp óperu, til að gera grín að okk-
ur, og verða þess vegna að bjóða
öllum,“ segir Gunnlaugur Snæv-
arr, bassi í kórnum og fyrrum
tenór.
AÐ SPRINGA ÚR MONTI
Tenórar eru gjarnan taldir
montnari en aðrir söngvarar. Það
orðspor hefur viljað loða við okk-
ar þekktasta söngvara, Kristján
Jóhannsson. „Ef tenórar virðast
montnir, þá er það bara af því þeir
eru að peppa sig upp,“ segir Olöf
Kolbrún Harðardóttir óperusöng-
kona, en hún hefur sungið á móti
flestum af okkar bestu tenórum.
„Tenórar hafa hátt raddsvið, sem
er óeðlilegt fyrir karlmenn og það
kostar mikla vinnu og úthald að
æfa raddirnar vel. Þetta er línu-
dans hjá þeim og þeir eru því ekki
alltof öruggir með sig. Þeir þurfa á
því að halda að fá hrós frá kolleg-
unum.“
Það gerir tenórunum ekki auð-
veldara fyrir, að þegar fólk kemur
til að heyra þá syngja fallega aríu í
vinsælli óperu, hefur það fyrir-
fram mótaðar skoðanir á hlut-
verkinu.
Það getur líka verið erfitt að
vera tenór í kór, því þar er alltaf
verið að skamma þá:
Þaðgerðist í tíurtda takti
að tetiór afleiðimii hrakti
ogsópraninn seig
ogsvignaðioghneig
en bassinn að sjálfsögðu blakti
ALLTAF í HLUTVERKI
ELSKHUGANS
Tenórar njóta meiri aðdáunar
en aðrir karlsöngvarar og það er
sagt um þá, að þeir séu meiri sjar-
rnörar. I óperum eru þeir oftast í
hlutverki elskhugans eða hetjunn-
ar, á meðan bassar verða oft að
láta sér lynda hlutverk pabbans og
barítonar hlutverk illmennisins.
„Ungi elskhuginn og hreysti-
mennið er auðvitað meira spenn-
andi, en það er viðburður ef bar-
íton eða bassi er í svoleiðis hlut-
verki,“ segir Ásrún. Og hvers
vegna skyldu bassamir ekki fá að
vera elskhugar? „Þeir hafa þótt
luralegir,“ segir Gunnlaugur bassi.
„Þeir era þunglamalegri og stirð-
ari í söng, enda með miklu þyngri
rödd. Ætli það sé ekki þess vegna
sem tenórar fá að syngja öll glans-
númerin.“
Tenórarnir eru þá kannski, eftir
allt saman, myndarlegri og meiri
sjarmörar en karlmenn í öðrum
röddum. — Samt syngja hvorki
Kristinn Sigmundsson né Bergþór
Pálsson tenór! — Eða mega ten-
órarnir bara þakka allar vinsæld-
irnar raddsviðinu.
„Ég held við eigum það sameig-
inlegt, söngvarar og áheyrendur,
að dást meira af þeim sem syngja
hátt,“ segir Ólöf Kolbrún. „Og
þegar tenór tekst vel til með háu
tónana, fer um mann sæluhrollur
og maður brosir út að eyrum í
hálftíma á eftir. Meira að segja
viðvaningar þekkja nöfn á tenór-
um, af því þetta er svo sérstök
raddgerð og heillandi."
EKKISAMA TENÓR OG
TENÓR
Hvaða tenór sem er getur ekki
sungið hvaða hlutverk sem er.
Fínast þykir að syngja dramatísk
hlutverkum í óperum, en það
hentar ekki hvaða rödd sem er.
Það má flokka tenóra niður í
nokkra hópa, en það fer allt eftir
því hvar á ferlinum söngvarinn er,
hvar hann lendir. Þannig geta
ungar raddir ekki tekist á við þung
hlutverk, fyrr en þær eru búnar að
syngja í nokkur ár. Röddin verður
styrkari og stærri með árunum,
þótt sumir syngi reynar alltaf létt-
ari hlutverkin. Raddirnar flokkast
í tenór buffo, lýriskan tenór, lý-
riskan spinto, ungan hetjutenór og
hetjutenór, sem er dramatískast-
ur.
Spíl-tenórar eða tenórar buffo,
hafa léttar hreyfanlegar raddir,
sem liggja vel fram og þeir þurfa
að geta borið textann skýrt ffam.
Þetta eru stundum kallaðir leik-
tenórar, af því þeir þurfa að vera
góðir leikarar. Tenór buffo er
aldrei í aðalhlutverki. Hann syng-
ur alltaf annan tenór. Hlutverkin
eru oftast grínhlutverk eða léttari
persónur, eins og Monostatos í
Töfraflautunni, sem er reyndar ill-
menni, og Peppo í 11 Pagliacci.
Fyrra hlutverkið söng Jón Rún-
ar Arason í vetur, en hið síðara
Sigurður Bjömsson. Sigurður hef-
ur haldið þessari léttu rödd í gegn-
um árin.
Lýriski tenórinn er ekki ólíkur
þeim fyrrnefnda. Söngvararnir
eru yfirleitt ungir og þurfa að vera
myndarlegir tU að geta talist trú-
verðugir elskhugar. Þeir syngja
hlutverk eins og Demorino í
Ástardrykknum og Edgardo í
Lucia de Lammermoor og Alfredo
í La Traviata. Einnig Pinkerton í
Butterfly, en reyndari söngvarar
eru víst ekki hrifnir af því hlut-
verki, því tenórinn kemur ekki
fbarn nema í fyrsta þætti og í mý-
flugumyndílokin.
Þorgeir Andrésson hefur í vetur
áesbósw-
Hið íslenska tenóraeftirlit hefur meðal annars starfað í
tengslum við kór Langholtskirkju og Óperukórinn. Eftirlitið
skoðar tenóra reglulega. Efeitthvað er að, er„klippt" á
raddböndin, einnig efþeirsyngja óskoðaðir. Efsöngvarar
vilja flytjast milli radda, t.d. efbaríton villsyngja tenór,
skrifar tenóraeftirlitið upp á sölupappíra.