Pressan - 13.08.1992, Blaðsíða 19

FIMMTUDAGUR PRESSAN 13.ÁGÚST 1992
19
E R L E N T
Yitzhak Rabin er á góðri leið
með að koma í verk því sem
kjósendur hans ætluðust til og
líka því sem Bandaríkjamenn
og Vesturlönd vildu að hann
gerði. Þannig hefur Rabin á
stuttum tíma risið úr ösku-
stónni; þessi stjórnmálamaður
sem hafði orð á sér íyrir að
vera drykkfelldur og enginn
bjóst við miklu af er búinn að
taka örlítið skref inn í mann-
kynssöguna. Ennþá er mjög
langt í land, en flest bendir til
þess að óvildarmenn hans, sem
sögðu að hann rnyndi litlu
breyta, hafi farið villir vegar.
Síðustu dagar hafa verið fyrsta
prófraun Rabins. Hann hefur
þurft að sannfæra Bandaríkja-
menn um að ísraelsmenn séu
verðir efnahagsaðstoðar sem
þeir þurfa sárlega á að halda. I
því skyni hefur hann stöðvað
frekara landnám gyðinga á
Vesturbakkanum og reyndar
ekki skirrst við að beita her-
valdi til að reka ákafa land-
nema burt. Við lítinn fögnuð
heittrúaðra hefur hann látið
loka skóla sem ofstækisfullir
gyðingar höfðu sett upp í
hverfi múslima í Jerúsalem. Og
nú hefur hann líka tilkynnt að
afnumin verði lög sem meina
ísraelsmönnum að hafa sam-
skipti við meðlimi frelsissam-
taka Palestínumanna, PLO.
Eftir formyrkvun Shamirs-tím-
ans veit Rabin að hann þarf
líka að reyna að ganga í augun
á PLO, sérstaklega ef eitthvað á
að verða úr friðarráðstefnunni
sem hefst í Washington eftir
svona þrjár vikur. Því hefur
hann gefið í skyn að innan tíð-
ar muni ísraelsmenn Ieggja
fram áætlun um takmarkaða
sjálfstjórn Palestínumanna.
Fyrr í vikunni uppskar Rabin
svo fyrstu laun erfiðis síns. Ge-
orge Bush Bandaríkjaforseti
tók honum með vináttu og hét
láni upp á 10 milljarða dala.
Bush veit líka að diplómatískur
sigur í mið-austurlöndum gæti
reynst dýrmætur í vonlítilli
baráttu fyrir endurkjöri.
DIE#WELT
Hvað aðhefst NATO?
Ætlar NATO að halda áfram að horfa álengdar á stríðið í Júgóslavíu?
Hvaða þýðingu hefúr rándýrt hemaðarbandalag, sem ætlað er að tryggja
öryggi í Evrópu, ef það horfir aðgerðalaust á ffiðinn rofinn og gmndvall-
armannréttindi brotin? Er bandalagið líkt og forneðla, sem þekkir ekki
vitjunartíma sinn og getur ekki horfst í augu við breyttan raunveruleika?
Svona spyr almenningur, sem í sjónvarpi og blöðum fylgist með ein-
hverju óhugnanlegasta stríði í seinni tíma sögu Evrópu. Fólk hefur -
áhyggjur, en það er líka fúllt af óþolinmæði og vandlætingu. Síðan ófrið-
urinn braust út á síðasta ári hefur samfélag þjóðanna reynst vera marg-
klofið og getulaust, þetta á jafnt við um Sameinuðu þjóðirnar, RÖSE,
NATO og Evrópubandalagið. Þessi samtök bera ábyrgð á því að málin
fengu að þróast jafnlangt og raunin er í Suðaustur- Evrópu.
Hvað er NATO að gera með öll sín vopn og mannafla? Líklega er
bandalagið of upptekið við að halda leynifundi í Bmssel.
JS/laður
vikunnar
Yitzhak
Rabin
Sómalía
Hörmungarnar meðal
hinnar sveltandi þjóð-
ar við austurströnd
Afríku eru ólýsanlegar,
en um þriðjungur íbúa
landsins stendur nú
frammi fyrir dauðan-
um. Öðruvísi en áður
þegar hungursneyðir
hafa ríkt í Afríku hefur
hinn vestræni heimur
ekki veitt ástandinu í
Sómalíu neina athygli
og horfir nær aðgerða-
laus upp á milljónir
manna svelta í hel.
Frá því að Siad Barre forseta
var steypt af stóli í ársbyrjun 1991
hefur ríkt algjört upplausnar-
ástand í Sómalíu og ekkert lát
virðist ætla að verða á ósköpun-
um. f stríðinu sem geisað hefur
hafa um 40 þúsund Sómalir látið
lífið eða slasast. Ofan á bætist svo
hungursneyðin sem þegar hefur
dregið þúsundir manna til dauða
og er talið að um þriðjungur íbúa
landsins, tvær milljónir manna,
láti lífið innan skamms ef ekki
verður komið til hjálpar hið fyrsta.
Þegar hungursneyðin mikla
geisaði í Eþíópíu um miðjan ní-
unda áratuginn áttu Afríkubúar
samúð alls heimsins og var meðal
annars efnt til stærstu popphljóm-
leika allra tíma, „Live Aid“, til
styrktar hinni sveltandi þjóð, eins
og frægt er orðið. En nú er aldeilis
annað upp á teningnum. Fáir hafa
veitt hörmungunum í Afríku at-
hygli og er engu líkara en Sómalía
sé gleymd með öllu.
Margar Vesturlandaþjóðir
munu vera orðnar langþreyttar á
því að rétta hrjáðum Afhíkubúum
hjálparhönd vegna stöðugra
þurrka, hungursneyða, borgara-
styrjalda og valdarána og eru farn-
ar að efast um að aðstoð þeirra
beri nokkurn árangur. Auk þess
hefur Evrópa nú sitt eigið stríð að
hugsa um og þar er víst nóg um
hörmungar. Evrópubúar eiga
auðveldara með að finna til sam-
kenndar með nauðstöddum á
Balkanskaganum en hinni svelt-
andi þjóð í Afríku. Því eiga íbúar
Bosníu-Herzegovínu alla samúð
vestrænna ríkja en ógnarástand-
rnu í Sómalíu er lítill gaumur gef-
Butros Butros Ghali, aðalritari
Sameinuðu þjóðanna, hefúr gagn-
rýnt þetta afskiptaleysi harðlega;
öll mannslíf séu jafndýrmæt og
ekki sé hægt að horfa framhjá
hörmungunum í Afríku einungis
vegna þess að Júgóslavía standi
okkur nær. Öryggisráð Samein-
uðu þjóðanna var fljótt að bregð-
ast við þessari gagnrýni og skipu-
leggja flutning og dreifmgu hjálp-
argagna handa hinni sveltandi
Afríkuþjóð. Er friðargæsluliðum
Sameinuðu þjóðanna ætlað að
annast matvæladreifinguna og
reyna að stilla til friðar í landinu.
Starfsmenn alþjóðadeildar
Rauða krossins sem eru við störf í
Sómalíu eru á einu máli um að
harmleikurinn þar sé sá mesti
sem þeir hafi upplifað. Einn
þeirra, sem unnu við hjálparstörf í
Eþíópíu í hungursneyðinni miklu
1984 til 1985, segist ekki hafa
haldið að hann ætti eftir að upp-
lifa slíka eymd aftur. Annað hafi
þó komið í ljós. Sómalía sé nú
einna líkust helvíti og enginn
hefði getað trúað því að heimur-
inn ætti eftir að horfa upp á slíkar
hörmungar aðgerðalaus.
Minnisvarði um nasista?
Mikill kurr er nú í Þjóðverjum
vegna loftvarnabyrgis nasista sem
fundist hefur skammt frá Bran-
denborgarhliðinu í Berlín og ýms-
ir vilja að gert verði að minnis-
varða. Viku áður en heimsstyrj-
öldinni síðari lauk flúðu SS-sveitir
Hitlers loftvamabyrgið þegar sýnt
var í hvað stefhdi og komu Rússar
því að byrginu tómu. Skömmu
síðar lokaðist inngangur loft-
varnabyrgisins í sprengingu og
það féll í gleymsku. Fyrir tveimur
árum uppgötvaðist það svo fyrir
algjöra tilviljun og hafði þá hvflt í
skjóli Berlínarmúrsins í 45 ár.
Nasistarnir höfðu greinilega yfir-
gefið byrgið í hasti og skilið allt
eftir, vopn og persónulegar eigur.
Það sem mesta athygli vakti voru
þó myndir sem undirmenn Hitl-
ers höfðu málað á veggi byrgisins í
frístundum sínum. Og nú rífast
menn um hvað gera eigi við byrg-
ið. Sumir vilja reisa þar minnis-
varða sem opinn verði almenn-
ingi. Aðrir, meðal annars samtök
gyðinga í Berlín, eru ævareiðir og
orðlausir af hneykslun yfir þeirri
hugmynd og krefjast þess að loft-
varnabyrginu verði lokað og öll
ummerki um nasista afmáð.