Pressan - 19.11.1992, Blaðsíða 22

22
FIMMTUDAGUR PRESSAN 19. NÓVEMBER 1992
PRESSAN
V I K A N
Útgefandi
Ritstjóri
Ritstjórnarfulltrúar
Auglýsingastjóri
Dreifingarstjóri
Blað hf.
GunnarSmári Egilsson
Egill Helgason
Sigurður Már Jónsson
Sigríður Sigurðardóttir
Haukur Magnússon
Enn um
læknamistök
í PRESSUNNI í dag er meðal annars fjallað um dómsmál sem
varðar meint mistök lækna og hjúkrunarfólks við fæðingu barns.
Vegna súrefnisskorts við fæðingu varð barnið 100 prósent öryrki.
Vegna gruns um mistök við fæðinguna stefndu foreldrar barns-
ins sjúkrahúsinu en töpuðu málinu í undirrétti. Þau sættu sig
ekki við niðurstöðu hans og áfrýjuðu málinu til Hæstaréttar.
í gögnum málsins kemur fram að margt hefði betur mátt fara á
sjúkrahúsinu. Þar kemur og fram að yfirstjórn sjúkrahússins hef-
ur endurskoðað ýmislegt í starfseminni í kjölfar þessa máls til að
fyrirbyggja að þessi sorgarsaga endurtaki sig. í gögnunum kemur
og fram að læknir var ekki viðstaddur fæðinguna. Þegar þeirri
spurningu er beint til Læknaráðs Islands hvort læknir hefði getað
gripið til ráðstafana til að draga úr hættunni sem barnið var í
svarar læknaráðið játandi. Margt annað hefur komið ffam í mál-
inu sem bendir til að ef aðstæður hefðu verið aðrar hefði fæðing-
in ekki farið eins illa og raun varð á.
Eftir sem áður voru foreldrunum ekki dæmdar bætur í undir-
rétti. Þetta mál vekur spurningar um sönnunarbyrði í málum
sem snerta mistök lækna eða hjúkrunarfólks.
PRESSAN hefur áður fjallað um þessi mál og rneðal annars
dregið fram umkvartanir dómara yfir litlum samstarfsáhuga
lækna og heilbrigðisyfirvalda við að leiða hið sanna í Ijós. Þegar
PRESSAN fjallaði um læknismistök við fæðingar síðastliðið sum-
ar og framkomu læknisyfirvalda í því máli var meðal annars lagt
til í þessum dálki að leitað yrði út fyrir landsteinana að óhlutlæg-
um læknum til ráðgjafar við dómstóla, ef það mætti tryggja rétt-
arstöðu almennings í svipuðum ntálum.
Málið sem PRESSAN fjallar um í dag vekur spurningar um
hvort ekki sé nægjanlegt að sanna að eðlilegur viðbúnaður á
sjúkrahúsi hefði getað dregið úr skaðanum sem barnið varð fýrir.
Ef sá viðbúnaður hefur ekki verið til staðar er eðlilegt að greiða
foreldrunum bætur.
Venjulegir leikmenn líta ekki svo á að mál sem þetta snúist um
orðstír ákveðinna lækna eða læknastéttarinnar sem heildar. Þeir
sjá aðeins fyrir sér óhamingju fólksins sem verður fyrir því að
barn þess skaðast við fæðingu. Og ef sannað þykir að öllum til-
tækum ráðum hafi ekki verið beitt til að draga úr skaðanum sé
eðlilegt að sjúkrahúsið, sem er almenningseign, greiði fólkinu
bætur.
Djúp kreppa
I PRESSUNNI í dag eru birtar niðurstöður í skoðanakönnun
um kreppuna. Þar kemur fram að 60 prósent þjóðarinnar telja sig
búa við verri kjör en á sama tíma í fýrra. Tæp 40 prósent búast
aft ur við því að kjörin verði verri effir eitt ár en þau eru í dag.
Það fer því ekki á milli mála að það ríkir djúp kreppa á Islandi.
Tal um að launþegar hafi haldið kaupmætti launa sinna á yfir-
standandi samningstíma vegna lágrar verðbólgu segir ekki alla
söguna. Samdráttur í yfirvinnu dregur kaupið niður.
Og miðað við niðurstöður könnunarinnar um framtíðarhorfur
almennings er ef til vill ekki við því að búast að kreppunni linni í
bráð.
Ritstjórn, skrifstofur og augiýsingar
Nýbýlavegi 14-16, sími 64 3080
Faxnúmer:
Ritstjórn 643089,skrifstofa6431 90,auglýsingar64 30 76
Eftir lokun skiptiborðs:
Ritstjóm 64 30 85,
dreifing 64 30 86, tæknideild 64 30 87.
Áskriftargjald
700 kr. á mánuði ef greitt er með VISA/EURO/SAMKORT en 750 kr. á mánuði annars.
PRESSAN kostar 230 krónur f lausasölu
BLAÐAMENN: Andrés Magnússon, Bergljót Friðriksdóttir,
Friðrik Þór Guðmundsson, Guðrún Kristjánsdóttir,
Haraldur Jónsson, Jón Óskar Hafsteinsson útlitshönnuður, Jim Smart Ijósmyndari,
Karl Th. Birgisson, Sigríður H. Gunnarsdóttir prófarkalesari, Telma L Tómasson.
PENNAR: Stjórnmál og viðskipti; BirgirÁrnason, Hannes Hólmsteinn Gissurarson,
Hreinn Loftsson, Jeane Kirkpatrick, Mörður Árnason, Ólafur Hannibalsson, Óli Björn
Kárason, Ragnhildur Vigfúsdóttir, Valgerður Bjarnadóttir, Össur Skarphéðinsson.
Listir; Gunnar Ámason myndlist, Gunnar Lárus Hjálmarsson popp, Kolbrún Bergþórs-
dóttir bókmennrir, Lárus Ýmir Óskarsson leiklist.
Teikningar; Andrés Magnússon, Ingólfur Margeirsson, Jón Óskar, Kristján Þór Árnason.
Setning og umbrot: PRESSAN Filmuvinnsla, plötugerð og prentun: ODDI
TVENN SJÓNARMIÐ
GAGNVART KJARA-
SKERÐINGU
Það virðast vera tvenn sjónar-
mið gagnvart kjaraskerðingu inn-
an verkalýðshreyfingarinnar.
Annars vegar er sjónarmið Guð-
mundar J. Guðmundssonar.
Hann neitar að kyngja kjaraskerð-
ingu til handa umbjóðendum sín-
um þrátt fýrir umtal um bága
stöðu fýrirtækja. Hann segir það
ekkert annað en fjárkúgun að
hóta fólki atvinnuleysi ef það tek-
ur ekki á sig hluta af opinberum
gjöldum fyrirtækjanna. Það sé
álíka siðlegt og þegar bófarnir
buðu mönnum að velja um tvo
kosti; peningana eða lífið.
Hins vegar er sjónarmið Þór-
unnar Sveinbjörnsdóttur, for-
manns verkakvennafélagsins
Sóknar. Hún stóð frammi fyrir
taprekstri á Heilsurækt Sóknar og
greip því til þess ráðs að segja
starfsfólkinu upp og bjóða því
lægri laun. Að hennar sögn var
ekki um annað að ræða. Annað-
hvort lækkaði fólkið launin sín
eða Heilsuræktin færi á hausinn,
því það væri ekki verjandi að
greiða tap hennar úr sjóðum fé-
lagsins. Þórunn bauð því upp á
lægri laun eða atvinnuleysi; pen-
ingana eða lífið.
LÖGGAN TEKUR
I NÖSINA
Hið svokallaða stóra kókaínmál
gerist æ óskiljanlegra. Síðasta
uppljóstrunin í héraðsdómi var
sú, að löggan hefur sérstakan
kókaínsmakkara á sínum snær-
um. Sá sniffar kókaínið til að gefa
umsögn um hversu gott það sé.
Ástæðan fýrir þessu er sögð sú að
styrkleiki kókaíns (sem er mælan-
legur með tækjum og án þess að
einhver þurfi að komast í vímu)
segi ekki allt um gæði efnisins.
Dómarar hafa notað styrkleika
fíkniefria til að meta þyngd dóma;
því sterkara sem efnið er því
þyngri dómur. Hingað til hafa
dómarar ekki látið sig það
nokkru skipta hvort víman af
fíkniefnunum er góð, þokkaleg
eða vond. Þeir hafa gengið út ffá
því að hún sé óholl og skaðleg.
Það er því dálítið sérkennilegt
að löggan skuli vera að prufa efnið
og gefa því einkunn eftir gæðum
vímunnar; ekki ósvipað og vín-
smakkarar. Það er enn furðulegra
fyrir það að neysla fíkniefna er
bönnuð með lögum. Og það
vekur spurninguna; er smakkar-
inn lögregluþjónn?
VARÚÐ, VARÚÐ
Guðmundur G. Þórarinsson,
fýrrverandi alþingsmaður og
verkfræðingur, hefur fengið nýtt
áhugamál; svifnökkva. Igrein í
DV þylur hann upp kosti þessara
farartækja; ekkert vegaslit, engin
hálka, enginn snjóruðningur,
engar brýr, innlend orka. Þetta
hljómar næstum því eins vel og
þegar Guðmundur sannfærði
þjóðina um að fiskeldið mundi
skila þjóðarbúinu tíu milljörðum
fýrir hveija tvo sem það fengi að
láni.
HVERS VEGNA
Má ekkifella gengið?
VILHJÁLMUR EGILSSON ALÞINGISMAÐUR SVARAR
Ég legg mesta áherslu á að
gengið sé gefið frjálst. Það er eðli-
legt að hætt sé að handstýra geng-
inu, verð á erlendum gjaldmiðlum
sé gefið frjálst og taki mið af
markaðnum eins og verð á öðru.
Ég tel að á meðan við höfúm sjálf-
stæða mynt, íslensku krónuna, þá
hljóti hún að lúta öllum þeim
efnahagslegu lögmálum sem gilda
um sjálfstæðar myntir og verð-
gildi hennar geti ekki tekið mið af
óskhyggju heldur hljóti að ráðast
af efnahagslegum forsendum. Sá
sem trúir því að gengið félli ef það
væri gefið fijálst núna er sjálfúr að
viðurkenna að það sé vitlaust.
Það er auk þess stór spurning
hvort við eigum yfirleitt að hafa
okkar eigin gjaldmiðil. Kostirnir
eru þeir að sjálfstæður gjaldmiðill
eykur aðlögunarhæfni efnahags-
lífsins þegar sveiflur verða til
dæmis í afla og útflutningstekjum.
Hins vegar kostar það að sjálf-
sögðu stórfé að hafa sjálfstæðan
gjaldmiðil. Milliríkjaviðskipti eru
alitaf að verða ríkari þáttur í okkar
þjóðarbúskap og ef við ædum að
auka hagvöxt hljótum við að gera
það með auknum utanríkisvið-
skiptum.
Sjálfstæður gjaldmiðill skapar
óvissu fýrir atvinnulífið og kostn-
að sem hlýst af misgengi gjald-
miðla. Það er borgað fyrir það í
hvert sinn sem skipt er úr einum
gjaldmiðli í annan. Það er alltaf
mismunur á kaup- og sölugengi,
fýrirtæki þurfa að kaupa og selja
gjaldeyri oft og slíkur kostnaður
hleðst upp í atvinnulífinu. Einn af
okkar groddalegustu skattstofn-
um er auk þess einmitt gjaldeyris-
viðskipti, sem skila líklega fimm
hundruð milljónum í ríkissjóð á
þessu ári. Það eru einhver hundr-
uð starfa á íslandi við það eitt að
halda úti krónunni. Þetta getur
skipt miklu máli í litlu hagkerfi
sem er háð utanríkisviðskiptum.
Það er frægt dæmið af ferða-
manninum sem ferðaðist með 100
Ecu í gegnum lönd Evrópubanda-
lagsins. Það var lítið eftir af þeirri
upphæð þegar búið var að skipta
sömu peningunum tólf sinnum.
Við glötum engu af efnahags-
legu forræði okkar við að gefa
gengið fijálst. Það er ekki hægt að
mæla efnahagslegt forræði á því
hversu mikið af efriahagslífmu er í
verðlagshöftum. Alls kyns stjórn-
völd hafa reynt verðlagshöft frá
örófi alda, en þau hafa aldrei virk-
að.
Ef það er auk þess hagkvæmt
fýrir atvinnulífið að leggja niður
krónuna og líklegra að við getum
með þvl haldið efnahagslegu for-
„Það eru einhver
hundruð starfa á ís-
landi við það eitt að
halda úti krónunni. Ef
það er hagkvœmt fyrir
atvinnulífið að leggja
niður krónuna og lík-
legra að við getum
með því haldið efna-
hagslegu forrœði okkar
oggert ísland að landi
þarsemfólk vill búa í
framtíðinni, þá er rétt
að gera það. “
ræði okkar og gert ísland að landi
þar sem fólk vill búa í framtíðinni,
þá er rétt að gera það. Það styrkir
efnahagslegt sjálfstæði okkar og
möguleika til að ráða málum okk-
ar sjálf.
FJÖLMIÐLAR
Tveir púkalegir þœttir
Á laugardagskvöldið sýndi
Ríkissjónvarpið þátt um texta-
höfunda í röðinni „Manstu
gamla daga?“. Við að horfa á
þáttinn rifjaðist upp fyrir mér
hversu oft Kristján frá Djúpalæk
hefur verið kynntur fyrir mér
sem Nestor íslenskra textahöf-
unda. Og á meðan ég rifjaði upp
gömul viðtöl við Kristján fylgdist
ég með honum svara sömu
spurningunum á skjánum. Og
Kristján svararaði þeim á ósköp
svipaðan hátt og áður — sem er
skiljanlegt. Það er ekki hægt að
ætlast til þess að hann fái nýja
skoðun á sjálfunr sér, textunum
sínum eða viðbrögðum skáld-
bræðra við þeim í hvert sinn sem
einhverjum þáttagerðarmanni
dettur í hug áð fjalla um texta.
Síðar í þættinum rifjaði ég upp
hversu oft ég hef þurft að hlusta á
fólk reyna að vera fyndið á kostn-
að Þorsteins Eggertssonar. Upp-
lesturinn í þessum þætti var eitt
versta dæmið sem ég hef séð.
Drengurinn sem ætlaði að vera
fýndinn á kostnað Þorsteins kaus
að lesa upp texta þar sem Þor-
steinn er sjálfur fýndinn á eigin
kostnað. Og drengnum tókst ekki
frekar en nokkrum öðrum að
gera grín að því sem er fyndið
fýrir. Það virkar eins og tveir
mínusar sem verða plús.
Og eins ömurlega og það
hljómar þá voru þetta þeir tveir
pólar sem áttu að halda þættin-
um saman; gamli græðirinn
hann Kristján og kjáninn hann
Þorsteinn. Annað var mest upp-
fýlling. Persónulega er ég orðinn
leiður á upphafningu Kristjáns og
enn leiðari er ég á því að misvit-
urt fólk reyni að gera sig gáfúlegt
með því að tala niður til Þorsteins
Eggertssonar. Ef hans hefði ekki
notið við væru rokkarar og popp-
arar þessa lands sjálfsagt enn að
syngja um helvítis síldina og
sauðkindina og væru ekki komn-
ir nær nútímanum en í Hval-
fjörðinn.
Ég hengi mig líka upp á að
jafnvel það fólk sem lét þennan
þátt ekki fara í taugarnar á sér var
engu nær um texta við íslensk
dægurlög.
Á mánudagskvöidið sýndi
Ríkissjónvarpið annan púkaleg-
an þátt; Litróf. Það get ég svarið
að á meðan ég hafði enn hjarta til
að neyta listar þá fannst mér hún
ekki sú prímadonna að ég þyrfti
að umgangast hana með þeirri
tepurð sem umsjónarmenn Lit-
rófs virðast telja nauðsynlegt. Það
hefur sannast á gömlum kelling-
um að það er engum hollt ef aðrir
tipla á tánum í návist þeirra milli
þess sem þeir skjalla þær í bak og
fýrir. Þær verða bara úrillari.
En það sem er púkalegast við
Litróf eru æfingar umsjónar-
mannanna í upptöku á stuttum
atriðum fyrir sjónvarp. Nú síðast
var það Arthúr Björgvin sem
gekk inn á kaffihús og hitti þar
Völu Matt af tilviljun. Ég keypti
ekki þetta með tilviljunina en
varð meira var við tilgerðina.
Hálff í hvoru vildi ég að það hefði
verið Jón Óttar ffekar en Arthúr
Björgvin sem kom inn. Eða þá að
eitthvert gamalt helgarævintýri
Arthúrs Björgvins hefði hlamm-
að sér á borðið við hliðina á þeim
Völu í þá mund sem þau voru að
skála.
Gunnar Smári Egilsson