Pressan - 19.11.1992, Blaðsíða 23

FIMMTUDAGUR PRESSAN 19. NÓVEMBER 1992
23
STiÓRNMÁL
Hugsunarleysi fréttamanna
HANNES HÓLMSTEINN GISSURARSON
Ekki get ég sagt, að ég sé neinn
fréttafíkill, enda eru fréttir ekkert
annað en fyrsta uppkast að sög-
unni, eins og útgefandi Washing-
ton Post kvað eitt sinn að orði.
Sagan er fróðlegri en fréttir. En
svo vildi til föstudagskvöldið síð-
asta, 14. nóvember, að ég hlustaði
á kvöldfréttir hljóðvarpsins og
fréttir Stöðvar tvö. Þá varð ég vitni
að hugsunarleysi tveggja frétta-
manna, sem gera verður nokkra
athugasemd við, leiðrétta þessi
uppköst þeirra að sögunni.
Björg Eva Erlendsdóttir, frétta-
maður hljóðvarpsins, spurði einn
ráðherrann, hvaða tillögur ríkis-
stjórnin ætlaði að gera í efnahags-
málum. Ráðherrann svaraði litlu,
en ljóst varð, að eitthvað mundu
væntanlegar aðgerðir kosta. Þá
spurði fréttamaðurinn á þessa
leið: En verður þá ekki að leggja á
hátekjuskatt eða skatt á fjár-
magnstekjur?
Hér kom fréttamaðurinn upp
um fordóma sína. Hvers vegna
þurfti nauðsynlega að hækka
skatta til að brúa bilið í ríkisfjár-
málunum? Hvers vegna mátti ekki
alveg eins lækka ríkisútgjöld? Af
nógu er að taka. Til dæmis fær
Stofhun Sigurðar Nordals margar
milljónir króna í ffamlög úr ríkis-
sjóði. Hvers vegna getur sú stofn-
un ekki kostað starfsemi sína með
frjálsum framlögum eins og
Stofnun Jóns Þorlákssonar, sem
ég er nokkuð kunnugur? Ekki þarf
„Auðvitað eigum við að kaupa ódýrustu
vöruna að gefnum sambœrilegum gœð-
um, ekkifremur íslenska vöru en útlenda.
Við það verður til tekjuafgangur, sem
hverfur ekki út í buskann, heldur rennur
tilþess að skapa ný störf “
að minnast á þá áráttu stjórn-
málamanna að vilja bora göt í
gegnum öll þau fjöll, sem þeir sjá
álengdar. Og mér finnst kominn
tími til þess, að þeir, sem njóta
þjónustu ríkisins á ýmsum svið-
um, greiði fyrir það sjálfir, í stað
þess að senda skattgreiðendum
jafhan reikninginn.
Hitt dæmið sæki ég úr kvöld-
fréttatíma Stöðvar tvö. Þá ræddi
Jón Ársæll Þórðarson við tals-
mann samtaka atvinnulausra,
sem sagði, að við yrðum að kaupa
íslenska vöru, ella hyrfu íslensk
störf. Þessi ranga skoðun var flutt
athugasemdalaust. Auðvitað eig-
um við að kaupa ódýrustu vöruna
að gefnum sambærilegum gæð-
um, ekki fremur íslenska vöru en
útlenda. Við það verður til tekju-
afgangur, sem hverfur ekki út í
buskann, heldur rennur til þess að
skapa ný störf.
Tökum dæmi til skýringa. Ég
fer út í búð og kaupi skó. Ef ég á
völ á góðum útlendum skóm á 5
þúsund krónur og íslenskum
skóm á 10 þúsund krónur, þá á ég
auðvitað að kaupa útlendu skóna.
Þá hef ég sparað mér 5 þúsund
krónur, sem ég get notað í eitt-
hvað annað. Þetta hefur tvenns
konar afleiðingar: f fyrsta lagi
knýr þetta íslenska skóframleið-
endur til að reyna að framleiða
skó sína jafnódýrt og keppinautar
þeirra erlendis. I öðru lagi nota ég
þá upphæð, sem ég spara mér í
skókaupum, til að kaupa eitthvað
annað og skapa með því störf.
Fréttamenn verða að gera fleiri
sjónarmiðum skil en þeim, sem
eiga sér háværa talsmenn í fjöl-
miðlum. Þeir mega ekki verða
óvirkir viðtakendur boða frá
áhugafólki. Þeir verða í sem fæst-
um orðum að hugsa._________________
Höíundur er dósent i sljórnmdlatræði i
Hdskóla íslands.
STJÓRNMÁL
Útlenska veikin
Steingrímur Hermannsson og
Ólafur Ragnar Grímsson opna
vart munninn um innanlands-
málin þessa dagana ám þess að
lýsa því yfir að í forsetakosning-
unum í Bandaríkjunum hafi efna-
hagsstefnu ríkisstjórnar Davíðs
Oddssonar verið hafnað og þeirra
stefna orðið ofan á.
Af hverju var Bandaríkjamönn-
um ekki sagt frá því að forseta-
kosningarnar hjá þeim snerust
um efnahagsstefnu Alþýðubanda-
lagsins?
Af hverju var verið að plata
fólkið?
Af hverju mátti ekki upplýsa
það strax um að Ólafur Ragnar og
Steingrímur væru aðalmál kosn-
inganna?
Ég kalla það ekki heiðarlega
framkomu við þjóð sem hefur
þurft að þola ógnir villta vesturs-
ins, niðurlægingu Svínaflóaárás-
arinnar og sundrungu Víetnam-
áranna að vera í ofanálag blekkt til
að kjósa yfir sig kosningastefnu-
skrá Alþýðubandalagsins.
Það kom okkur íslendingum
þægilega á óvart hvað Steingrímur
og Ólafur Ragnar höfðu mikil ítök
í Ameríku. Þeir voru augljóslega
báðir gegnkunnugir Bill Clinton.
Steingrímur er varaformaður al-
heimssamtaka frjálslyndra stjórn-
málaflokka þar sem Bill er félagi
og helst skilst manni að þeir Bill
og Ólafur Ragnar hafi verið saman
í sveit austur í Flóa.
Reyndar hefur verið svo í lang-
an tíma að kosningar á Vestur-
löndum hafa snúist urn stefnuskrá
Alþýðubandalagsins. Þegar Neil
Kinnock leiddi breska verka-
mannaflokkinn gegn íhaldinu þar
í vor fannst Ólaft Ragnari að þar
færi hann sjálfur gegn Viðeyjar-
stjórninni og hinum hörðu gild-
um, sem hann kallar svo.
Og þegar Carl Bildt fékk
sænsku kratana til að sameinast
„Égkalla það ekki heiðarlega framkomu
við þjóð sem hefurþurft aðþola ógnir
villta vestursins, niðurlægingu Svínaflóa-
árásarinnar ogsundrungu Víetnam-ár-
anna að vera í ofanálag blekkt til að
kjósa yfir sig kosningastefnu Alþýðu-
bandalagsins. “
sér um sænsku leiðina fannst Ólafí
Ragnar einmitt að þeir hefðu í
sameiningu sagt það sem hann
ætlaði að segja og hafnað um leið
hinum „hörðu gildum".
Hvernig stendur á því að ekki
má orðið heyrast tíst í pólitískum
barka á Vesturlöndum án þe.ss að
formönnum stjórnarandstöðunn-
ar á íslandi frnnist það hafa komið
frá sér?
í fyrsta lagi gæti það verið „út-
lenska leiðirí', svokallaða. Eins og
kunnugt er hafa bæði Steingrímur
og Ólafur Ragnar stefnt að
mannaforráðum á erlendri grund.
Sá fyrrnefndi er eins og áður sagði
varaformaður alheimssamtaka
frjálslyndra flokka og fær vafa-
laust að vera það meðan hann
segir ekki þar frá stefnu Fram-
sóknarflokksins. Hann hefur líka
lýst því yfir að hann langi til að
verða aðalritari Sameinuðu þjóð-
anna. Ólafur Ragnar hefur verið
formaður alheimssamtaka alþing-
ismanna sem berjast fyrir friði.
Hanrí fær ábyggilega að vera það
þangað til hann segir frá innan-
flokksástandinu í Alþýðubanda-
laginu.
Þegar menn eru farnir að gegna
svo veigamiklum embættum í út-
löndum finnst þeim óhugsandi að
eitthvað gerist þar án þeirra at-
beina.
í öðru lagi gæti skýringin verið
sú að þeir reyni að hefna eigin
pólitískra ósigra á innanlandsvett-
vangi með því að stefna að sigrum
í útlöndum. Ef þetta er rétt mun-
um við halda áfram að heyra af
framgöngu þeirra í erlendri kosn-
ingabaráttu. Kannski reyna þeir
að vinna Davíð og Jón Baldvin í
frönsku þingkosningunum á
næsta ári.
En þriðja tilgátan er líklegust.
Nefnilega að missir ráðherrastól-
anna og skemmdegið á Islandi
hafi leitt til þess að þeim finnist í
raun og veru að þeir séu Bill Clin-
ton og A1 Gore.
Ekki veit ég þá hvorn þeirra
Bush hefði kallað ósonmanninn.
Líklega hefði það verið Steingrím-
ur, sem á köflum getur verið dálít-
ið loftkenndur til höfuðsins.
En ef þetta er skýringin er auð-
vitað skiljanlegt að Bush skyldi
bresta í grát viku eftir kosninga-
ósigurinn. Þá loksins gerði hann
sér grein fyrir að hann hafði ekki
tapað fyrir Clinton og Gore, held-
ur Hermannsson og Grímsson.
Hötundurer aðstoðarmaöur iðnaöar- og
viöskiptardðherra.
U N D I R
Ö X I N N I
Ætlarðu ekki
að fara að
drífa Dig í
framboð,
Örn?
„Ég hef í raun bara eitt svar
við því. f upphafi ASÍ- þings
verður sett á laggirnar kjör-
nefnd og ef eftir því verður
leitað að ég gegni einhverj-
um störfum fyrir Alþýðusam-
þandið finnst mér eðlilegast
að ég geri henni grein fyrir
því. Mér finnst ekki að þessi
mál eigi að vera uppi sem
vangaveltur í fjölmiðlum. Það
eru ekki þeir sem eiga að hafa
áhrif á það hverjir veljast til
forystu. Ég geri auðvitað fé-
lögum mínum grein fyrir því
hvort og hvað ég væri tilbú-
inn að gera í verkefnum fyrir
Alþýðusambandið."
Hefurðu gert það að undan-
förnu?
„Ég geri það fyrst og fremst
við kjörnefndina, en, jú, ég
hef rætt við nánustu sam-
starfsmenn um hvernig þetta
litur út frá mínum bæjardyr-
um séð. Það eru samtöl sem
fara ekki lengra."
En ef eftir því væri leitað, þá
mundirðu væntanlega gefa
kost á þér?
„Ég héf ekki svarað því. Þú
færð mig ekki til að svara því
öðruvísi en ég er búinn að
gera. Ég gef kjörnefndinni
svar við því, ef hún leitar eftir
því."
Það hefur verið leitað til þín
um þetta?
„Já, það hefur verið gert. Og
margra annarra. Meira get ég
ekki sagt um það."
Hvernig líst þér á þau fram-
boð sem eru komin fram?
„Menn hafa verið nefndir í
fjölmiðlum, en ég þykist Kka
vita að fleiri komi til greina en
þar hafa verið nefndir. Það
eru út af fyrir sig ágætismenn
og ég efast ekki um að þeir
gætu staðið ágætlega að
þeim verkum sem þarf að
vinna."
Nú kom Ásmundur inn sem
hagfræðingurog starfsmaður
AS( á sínum tíma. Finnst þér
eðlilegra að verkalýðsforingj-
ar úr grasrótinni eða einhverj-
ir sérmenntaðir menn séu
látnir kljást við Þórarin V. og
félaga?
„Reynslan af starfi Ásmundar
er mjög góð, en ég veit ekki
hvort það eru margir aðrir
eins og hann sem hægt er að
grípa upp og gæfu jafngóða
raun. Auðvitað er eðlilegast í
flestum tilvikum að menn
komi beint úr hreyfingunni,
en Ásmundur var líka búinn
að starfa lengi hjá ASf og
Verslunarmannafélagi Reykja-
víkur, þannig að tengsl hans
við hreyfinguna hafa verið
mjög mikil og góð. Hann hef-
ur haft þetta rótarsamband.
Ég mundi ekki setja mér nein
prinsipp um þetta til eilífðar,
en auðvitað er eðlilegast að
leitað sé fyrst í þeirri forystu
sem er til staðar í félögunum
eða samböndunum."
Orn Friðriksson erformaður
Málm- og skipasmiðasam-
bands fslands. Hann hefur
ítrekað verið orðaður við
framboð til forseta Alþýðu-
sambands (slands, en hefur
enn ekki látið neitt uppi op-
inberlega um áform sín.